 |
Bắt đăng xuất, đập vỡ điện thoại, đăng bài cảnh báo các bậc phụ huynh kiểm soát việc sử dụng mạng xã hội của con.
Đó là phản ứng của chị Hồng Nhung, vợ nghệ sĩ Xuân Bắc, sau khi kiểm tra điện thoại và phát hiện con trai 13 tuổi bị dụ dỗ tham gia một số hội nhóm 18+ trên mạng xã hội.
Thạc sĩ Phan Lan Hương, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu quyền trẻ em - Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, nhận định phản ứng của người mẹ thể hiện tâm lý bình thường của đa số phụ huynh khi phát hiện con chat sex.
Thực tế, rất nhiều bậc cha mẹ đọc sách, báo, xem các thông tin về con người khác trên mạng xã hội. Tuy nhiên, đến lượt nhà mình, họ lại hoảng hốt, lo lắng và có những hành động, lời nói nóng vội, thậm chí xúc phạm đứa trẻ.
Hành động vội vàng đưa sự việc lên mạng xã hội không tốt trong vấn đề giáo dục con, thậm chí vi phạm quyền trẻ em. Bởi lẽ khi bị tung các thông tin “bí mật”, “nhạy cảm” lên mạng, đứa trẻ sẽ bị tổn thương trước sức ép dư luận xã hội, trước hết là từ phía bạn bè - nhóm xã hội mà độ tuổi này chịu ảnh hưởng nhiều nhất.
“Một lời bỡn cợt của bạn bè, những người bên ngoài khiến đứa trẻ suy sụp hơn nhiều lần so với lời nói của cha mẹ, người thân. Phản ứng như vậy là quá vội vàng, thiếu thận trọng, không nghĩ đến cảm xúc của con”, bà Hương nói.
 |
| Việc cha mẹ giận dữ, tung thông tin lên mạng xã hội khi bắt gặp con xem nội dung 18+ là sai lầm. Ảnh: Andrea Levy/The New York Times. |
Nhu cầu bình thường của trẻ
Thạc sĩ Phan Lan Hương cho hay khi phát hiện con xem phim khiêu dâm, chat sex, tham gia các hội nhóm có nội dung tương tự hay quan hệ tình dục sớm, trước hết, cha mẹ cần bình tĩnh.
Họ phải hiểu văn hóa xã hội hiện nay khác thời trước khi việc tiếp cận với đủ dạng thông tin một cách dễ dàng. Nếu ngày xưa không có phương tiện để kết nối, tìm hiểu khi đến độ tuổi tò mò về giới tính thì bây giờ, không cần lên mạng ở nhà mà đến lớp, các bạn cũng cho xem truyện sex, hình ảnh liên quan để “cùng coi cho vui”. Bên cạnh đó, hàng xóm láng giềng, anh em họ hàng… cũng có thể làm điều tương tự.
Vậy liệu người lớn cấm được con trẻ tiếp cận các thông tin có nội dung như vậy không? - Chắc chắn là rất khó.
Phụ huynh cần trò chuyện với con như những người bạn về các vấn đề: Con cảm thấy thế nào khi tham gia vào hoạt động đó? Con muốn gì từ những hoạt động đó? Nó có ảnh hưởng thế nào đối với con? Tích cực thế nào, tiêu cực ra sao? Con sẽ làm gì nếu có ai đó rủ con thực hiện hành vi liên quan đến an toàn cơ thể mình?
“Hãy đặt ra những vấn đề con có thể gặp phải khi có hoạt động liên quan đến sex; cùng chia sẻ, bàn bạc với con về giải pháp khi gặp những tình huống mất an toàn; thậm chí chia sẻ với con các cách giải tỏa tâm sinh lý trong độ tuổi dậy thì (thủ dâm an toàn, quan hệ tình dục an toàn...) bởi đến độ tuổi này, vấn đề sinh lý phát triển mạnh mẽ và nhu cầu sinh lý là không thể tránh khỏi”, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu quyền trẻ em lý giải.
 |
| Dù không chủ động tìm kiếm, trẻ em có thể tình cờ nhìn thấy, va phải nội dung được gắn nhãn 18+ khi truy cập mạng. Ảnh: Wired. |
Bà Hương nói thêm: “Một đứa trẻ xem phim sex, chat sex, quan hệ tình dục sớm không phải là thiếu giáo dục hay mất dạy. Nó thể hiện nhu cầu tìm hiểu giới tính trong giai đoạn dậy thì. Cha mẹ không thể cấm mà hãy chia sẻ với con. Đó là hành động thông minh nhất của các bậc phụ huynh”.
Đồng tình với quan điểm trên, bà Mai Quỳnh Anh, Quản lý nội dung dự án Nhà Nhiều Cột, cho rằng tìm hiểu về giới, giới tính, tình dục của trẻ em trong tuổi dậy thì là nhu cầu bình thường. Do đó, việc chúng tiếp cận các nội dung được gắn mác 18+ một cách chủ động hay thụ động (do bạn bè chia sẻ) không phải là hiện tượng hiếm gặp.
“Một nghiên cứu được thực hiện tại Bỉ năm 2014 đã chỉ ra ở độ tuổi 13, có 67% trẻ em nam và 40% trẻ em nữ có tiếp xúc các hình ảnh khiêu dâm trên thiết bị điện tử. Trước độ tuổi 18, con số này là 90% ở trẻ em nam và 60% ở trẻ em nữ”, bà dẫn chứng.
Với các bậc phụ huynh, khi phát hiện con cái tiếp xúc với nội dung khiêu dâm, việc cảm thấy bối rối và có suy nghĩ, phản ứng tiêu cực là có thể hiểu được. Điều này có thể xuất phát từ yếu tố văn hóa, cách người lớn được tiếp cận và dạy về tình dục khi còn nhỏ. Họ từng được nghe đến những quan niệm phổ biến như tình dục là điều tội lỗi, đáng xấu hổ, do đó, nói về tình dục vẫn là việc khó khăn.
 |
| Tìm hiểu về giới, giới tính, tình dục là nhu cầu bình thường của trẻ em trong tuổi dậy thì. Ảnh: iStock. |
Xem porn không phải cách giáo dục giới tính
Theo bà Mai Quỳnh Anh, các sản phẩm khiêu dâm (tranh, ảnh, phim…) không phản ảnh tình dục một cách thực tế mà đa phần cường điệu hóa để thể hiện ý đồ của người sản xuất, từ đó thỏa mãn thị hiếu của người xem.
Do đó, xem porn không bao giờ là cách giáo dục giới tính.
Nhiều nội dung 18+ không có yếu tố tình dục an toàn, thậm chí bình thường hóa các vấn đề sai lệch như quấy rối tình dục, quan hệ không đồng thuận, thậm chí loạn luân, ấu dâm. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiểu biết của trẻ nhỏ về cách tình dục vận hành và cách chúng nên đối xử với bạn tình/bạn đời trong tương lai.
“Tiêu thụ hình ảnh, phim khiêu dâm một cách hoàn toàn thụ động mà không có sự phản tư có thể dẫn đến những sai lệch nghiêm trọng về cách nhìn nhận của trẻ về mối quan hệ lành mạnh trong tương lai. Từ đó, hoàn toàn có thể dẫn đến bạo lực giới”, bà cảnh báo.
Bên cạnh đó, porn có sự sắp đặt còn có thể tạo ra những hình ảnh không thực tế, gây thất vọng và ám ảnh cho trẻ nhỏ về hình thể nóng bỏng, hình dáng, kích thước, màu sắc chuẩn của bộ phận sinh dục. Điều này mang đến những áp lực lớn về cơ thể, thể hiện giới của cả nam lẫn nữ.
Năm 2015-2016 ở Anh, hơn 200 cô gái dưới 18 tuổi đã thực hiện phẫu thuật tạo hình môi âm hộ để giảm kích thước môi bé, bởi trong phim khiêu dâm, môi âm hộ của các diễn viên thường gọn gàng, đối xứng, môi bé không nhô ra khỏi môi lớn.
Bởi vậy, theo bà Quỳnh Anh, giáo dục giới tính đối với trẻ em là quan trọng và cần nhiều nỗ lực từ phía gia đình, nhà trường, xã hội. Mọi sự can thiệp đều cần dựa trên sự tin tưởng và tôn trọng trẻ.
 |
| Trẻ cần được dạy về giáo dục giới tính từ nhỏ. Ảnh: Sixth Tone. |
Thạc sĩ Phan Lan Hương cho hay phụ huynh nên dạy về giáo dục giới tính cho con càng sớm càng tốt.
Khi con tập nói, cha mẹ dạy bé đọc tên các bộ phận trên cơ thể và giải thích nó có ý nghĩa, chức năng thế nào. Lớn thêm chút nữa, con nên được dạy về cách ứng xử với cơ thể, chăm sóc thế nào để phát triển khỏe mạnh. Khi con trưởng thành hơn, phụ huynh cần dạy về vấn đề tình dục, giới tính và ở độ tuổi trung học phổ thông thì nói về vấn đề mang thai, chăm sóc em bé.
“Chúng ta có thể dạy đứa trẻ bất cứ độ tuổi nào với nội dung phù hợp với từng giai đoạn trưởng thành. Mầm non thì dạy thông qua trò chơi, chuyện kể, sắm vai. Lên tiểu học thì trò chuyện thông qua các tình huống trên phim, sách truyện. Đến trung học cơ sở thì có những nội dung chúng ta không cần đến tế nhị nữa mà đôi khi là sự chia sẻ thẳng thắn, rõ ràng. Tới độ tuổi này thì càng nói tránh, nói giảm càng không có hiệu quả. Hãy coi con như những người bạn”, bà Hương nói.
Vấn đề quan trọng là các bậc phụ huynh cần có sự hiểu biết về giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản độ tuổi dậy thì để có thể dạy, chia sẻ cho con. Bố thì chia sẻ với con trai, mẹ chia sẻ với con gái, gia đình khuyết thiếu thì nhờ anh em, bạn bè trò chuyện với con.
“Cha mẹ nên dùng ngôn ngữ, thái độ, không khí nói chuyện thoải mái, không nên xúc phạm, lên án những hành vi liên quan đến vấn đề này. Khi người lớn trò chuyện cởi mở về chuyện này, con cái cũng sẽ dễ dàng mở lời tâm sự nếu gặp những khó khăn, mất an toàn trong lĩnh vực giới tính, sức khỏe sinh sản. Nếu không chia sẻ, ngăn cấm hoặc có hành vi tiêu cực, phụ huynh sẽ khó có cơ hội được con trẻ chia sẻ những vấn đề riêng tư của mình”.
Bà Hương khuyên nếu khó khăn trong việc ứng xử với con cái trong lĩnh vực kiến thức này, các bậc cha mẹ có thể liên hệ với tổng đài Quốc gia Bảo vệ trẻ em 111 để được tư vấn tốt nhất.
 |
| Theo thạc sĩ Phan Lan Hương, nếu cha mẹ né tránh, không trả lời hoặc nội dung trả lời không tốt, phản ứng tiêu cực với nội dung câu hỏi về giới tính, tình dục của con, các em sẽ tự tìm hiểu ở nhiều nguồn khác nhau. Như vậy còn nguy hiểm hơn rất nhiều. Ảnh: Independent. |
Cha mẹ cũng phải học
Chuyên gia tâm lý Nguyễn Hà Thành cho hay có rất nhiều bậc phụ huynh từng nhờ bà tư vấn về cách xử trí khi bắt gặp con xem phim, hình ảnh khiêu dâm, chat sex trên mạng, thậm chí thấy bố mẹ hoặc người khác đang quan hệ tình dục.
“Rất nhiều người thuộc lứa 7X, 8X có con ở độ tuổi dậy thì. Họ nghĩ mình có vẻ hiện đại nhưng thực tế, tư duy lại cổ hủ. Do đó, khi đối mặt với tình huống như vậy, không ít vì nóng giận mà dẫn đến hành động sai lầm. La toáng lên chưa bao giờ là cách giải quyết đúng. Và trong trường hợp này, đặc biệt càng sai”, bà nói.
Theo nữ chuyên gia, cái sai thể hiện ở chỗ khi con cái đang thiếu thông tin, cha mẹ lại hành xử bằng việc phản ứng nóng giận, không tôn trọng suy nghĩ, không tìm hiểu vấn đề của con.
Bên cạnh đó, trong khi kiến thức về tình dục là bình thường, thái độ của người lớn lại khiến con trẻ cảm thấy mình là tội phạm ghê sợ, vấn đề đó khủng khiếp, bẩn thỉu, xấu xa, tệ bạc, đáng xấu hổ. Đó là cách tiếp cận không phù hợp.
 |
| Cách phản ứng của cha mẹ khi phát hiện con xem ảnh, phim sex có thể ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ. Ảnh: News.com.au. |
Bà Hà Thành cho rằng giáo dục giới tính cần được dạy từ sớm, ngay khi con nhận thức về sự khác biệt giữa nam và nữ. Đó không phải vấn đề to tát nhưng cứ gạt đi, không đối diện, trò chuyện với con thì đến lúc, cha mẹ sẽ cảm thấy ngại ngần.
“Tôi biết nhiều phụ huynh 7X, 8X rất ngại trò chuyện với con về giáo dục giới tính. Đây là thế hệ có nhiều thiên kiến về tình dục vì họ từng được dạy phải nín nhịn, né tránh, coi đó là chuyện xấu xa phải cất kín, nói ra là hổ thẹn. Bản thân họ cũng gặp nhiều khó khăn khi nói về tình dục với con. Cha mẹ có thể mua sách và thảo luận với con hoặc chính bản thân họ phải học hỏi, tìm kiếm chuyên gia tốt để con được học tập, trao đổi về vấn đề này”.
Từng tham gia nhiều dự án, chương trình về giáo dục giới tính trong và ngoài nước, bà Hà Thành phản đối việc nhiều người lấy quyền làm cha, mẹ ra để khống chế, áp đặt quan niệm sai lầm về tình dục của mình lên con cái.
“Khi biết mình cư xử chưa đúng với con, cha mẹ nên thay đổi, sai ở đâu thì chỉnh sửa đúng ở đó. Thực tế, với vấn đề giáo dục giới tính nhạy cảm, nhiều khi phụ huynh chưa thể chuẩn được ngay. Quá trình làm cha, mẹ cũng phải va vấp, gặp khó khăn nhưng quan trọng là biết nhận lỗi với con trẻ, học cách vượt qua. Trẻ con thường bao dung với cha mẹ. Nhiều lúc, tình cảm giữa cha mẹ và con cái cũng lên thác xuống ghềnh, vượt qua được thì lại bình thường”, bà nói.
