Điểm ưu tiên trong kỳ thi THPT quốc gia và tuyển sinh đại học 2015 là chủ đề được quan tâm và tiếp tục bàn luận trong thời gian Bộ GD&ĐT chưa đưa qua quy chế tuyển sinh 2016.
Vấn đề nóng trong tuyển sinh
Ngô Vương Minh (cựu học sinh chuyên Đại học Sư phạm Hà Nội) là thủ khoa kép kỳ thi THPT quốc gia năm 2015 với 29,75 khối B và 29,5 khối A. Tuy nhiên, trong danh sách xếp hạng của Đại học Y Hà Nội, Vương Minh không dẫn đầu, thậm chí có thời điểm xếp thứ 34 ở ngành Bác sĩ đa khoa. Nguyên nhân là nam sinh này không được cộng điểm ưu tiên như một số thí sinh khác.
Tại trường đại học có điểm chuẩn top đầu cả nước là Đại học Y Hà Nội, có thí sinh được cộng tới 6,5 điểm ưu tiên (3,5 điểm ưu tiên khu vực 1 và 2 điểm dân tộc cùng 3 điểm khuyến khích do đoạt giải nhì quốc gia môn Sinh học).
Từ thực tế trên, nhiều chuyên gia giáo dục băn khoăn, việc cộng điểm ưu tiên có công bằng, khi trong kỳ thi các thí sinh cạnh tranh nhau từ 0,25 điểm.
 |
| Thí sinh làm thủ tục thi THPT quốc gia 2015. Ảnh: Anh Tuấn. |
Sau khi chốt điểm trúng tuyển, PGS.TS Nguyễn Đức Hinh, Hiệu trưởng Đại học Y Hà Nội cho biết, 90% thí sinh trúng tuyển vào trường được cộng điểm ưu tiên. Con số này vì quá cao nên đã không còn nhiều ý nghĩa.
Ông Hinh đánh giá, đối với vùng núi, hải đảo, vùng đặc biệt khó khăn, người dân tộc…, việc ưu tiên là cần thiết để đào tạo nguồn nhân lực. Tuy nhiên, Hiệu trưởng Đại học Y Hà Nội đề nghị nên xem xét lại các khu vực, trường hợp đặc biệt mới được ưu tiên.
Ngoài chính sách về điểm ưu tiên gây nhiều tranh cãi, những bất cập về điểm ưu tiên cũng khiến nhiều thí sinh từ đỗ thành trượt, trượt thành đỗ trong mùa tuyển sinh 2015.
Tại Đại học Huế, 33 thí sinh đủ điểm trúng tuyển bỗng... trượt đại học do nhầm lẫn điểm ưu tiên. Nhà trường, sau khi nhận hồ sơ không kiểm tra kỹ, vẫn dựa vào đó để phát giấy báo trúng tuyển. Tại tỉnh Phú Yên, sai sót từ trường THPT Nguyễn Huệ (TP Tuy Hòa) cũng khiến 20 em bị cộng thừa điểm ưu tiên.
Cộng điểm ưu tiên trong phần mềm tuyển sinh cũng gặp sai sót. ĐH Mở TP HCM ghi nhận một số thí sinh đến làm thủ tục nhập học được thông báo không trúng tuyển, do phần mềm tuyển sinh cộng sai điểm ưu tiên khu vực.
Ngày 15/8/2015, Cục Đào tạo - Tổng cục Chính trị công an nhân dân, Bộ Công an cũng có công văn kèm minh chứng cụ thể gửi Cục Khảo thí và Kiểm định Chất lượng Giáo dục xin ý kiến xác định khu vực ưu tiên, khi cùng một thí sinh nhưng phần mềm của Bộ GD&ĐT lại xác định khu vực ưu tiên khác, không trùng với khu vực đã được phần mềm xác định trước đây.
Cần thiết nhưng nên có giới hạn
PGS Văn Như Cương – Chủ tịch Hội đồng Quản trị trường THPT Lương Thế Vinh, Hà Nội, cho rằng, việc cộng điểm ưu tiên là chính sách hợp lý. Học sinh miền núi có môi trường sống, học tập còn nhiều khó khăn, chất lượng giáo viên cũng hạn chế. Cơ sở vật chất trường lớp phục vụ học tập yếu kém, đường xá xa xôi. Về kiến thức, học sinh miền núi không được đi học thêm, không được bồi dưỡng. Vì vậy, việc áp dụng điểm ưu tiên đúng cả lý và tình.
Tuy nhiên, để điểm ưu tiên thực sự có hiệu quả và công bằng, PGS Văn Như Cương đề xuất, Bộ GD&ĐT cần có giới hạn số lượng ưu tiên các em miền núi và vùng sâu vùng xa. Thầy Cương cho rằng, điểm cộng ưu tiên cho mỗi thí sinh không nên quá 2 điểm (với tổng điểm xét tuyển đối đa là 30 cho một khối thi).
Thêm nữa, ưu tiên không có nghĩa cộng điểm, có thể mở rộng mô hình học bổ túc, dự bị để cho những học sinh chưa đủ trình độ vào đại học có nhiều cơ hội hơn.
Đồng tình với ý kiến này, PGS Trần Xuân Nhĩ – nguyên Thứ trưởng GD&ĐT cho rằng, cộng điểm ưu tiên là chính sách hoàn toàn hợp lý, vì các địa phương có điều kiện phát triển không đồng đều. Tuy nhiên, điểm ưu tiên cần có giới hạn, nếu không sẽ dẫn đến việc đào tạo kém chất lượng. Học sinh vùng sâu, vùng xa tốt nhất nên cho vào các trường dự bị để bồi dưỡng kiến thức, thay vì cộng nhiều điểm ưu tiên.
PGS Trần Xuân Nhĩ đề xuất, điểm cộng (ưu tiên và khuyến khích) không nên quá 10% tổng điểm xét tuyển. Ví dụ, để xét vào đại học với tổ hợp 3 môn thi có tổng tối đa 30 điểm, điểm cộng không nên quá 3 điểm. Một học sinh thuộc diện được hưởng nhiều chế độ ưu tiên và khuyến khích như khu vực, dân tộc, học sinh giỏi quốc gia, chỉ nên chọn chế độ có điểm cộng cao nhất.
Theo ông Nhĩ, việc không kiểm soát được điểm ưu tiên sẽ dẫn đến nhiều tiêu cực như chạy hộ khẩu, chạy hồ sơ, học bạ... Những tiêu cực này cần được xử lý nghiêm.
Bàn luận về vấn đề này, TS Nguyễn Tùng Lâm – Hiệu trưởng trường THPT Đinh Tiên Hoàng, Hà Nội, nhận xét: Những người làm chính sách phải tính toán con số tối đa một thí sinh được nhận điểm ưu tiên và lý giải để học sinh và phụ huynh rõ, dựa trên những cơ sở, số liệu khoa học. Không nên để một thí sinh được cộng quá nhiều điểm ưu tiên, đến 5, 6 điểm, trong khi nhiều trường hợp 0,25 điểm đã xác định đỗ hay trượt.
Thông tin về vấn đề này, ông Trần Văn Nghĩa, Cục phó Khảo thí và Kiểm định Chất lượng Giáo dục, Bộ GD&ĐT cho biết, Bộ GD&ĐT chỉ quy định mức điểm cộng chung theo khu vực và đối tượng với tối đa là 3,5 điểm. Trong đó, chính sách ưu tiên theo khu vực được cộng tối đa 1,5 điểm, giữa mỗi khu vực ưu tiên chênh lệch 0,5 điểm đối với thang điểm 10.
Ngoài ra, thí sinh có thể được cộng điểm ưu tiên theo đối tượng: Con của người có công với cách mạng, người khuyết tật nặng... Người có nhiều diện ưu tiên theo đối tượng chỉ được hưởng một diện ưu tiên cao nhất.
Tuy nhiên, tùy từng trường đại học sẽ có quy định riêng cho những em được giải quốc gia, quốc tế. Vì vậy, những thí sinh đạt điểm ưu tiên cao do đều thuộc đối tượng ưu tiên và khuyến khích.
| > Tuyển sinh đại học, cao đẳng 2016 |
Bộ GD&ĐT xem xét điều chỉnh chính sách ưu tiên
Chiều 18/2, Bộ GD&ĐT vừa ban hành dự thảo thông tư sửa đổi bổ sung một số điều của Quy chế tuyển sinh đại học, cao đẳng hệ chính quy năm 2016. Đối với chính sách ưu tiên, dự thảo quy định rõ hơn để tránh tình trạng thí sinh lợi dụng chính sách này chuyển trường về những khu vực khó khăn, nhằm được cộng thêm điểm.
Theo đó, thí sinh học liên tục và tốt nghiệp trung học phổ thông tại khu vực nào thì hưởng ưu tiên theo khu vực đó. Nếu trong 3 năm học trung học phổ thông có chuyển trường thì thời gian học ở khu vực nào lâu hơn được hưởng ưu tiên theo khu vực đó.
Nếu mỗi năm học một trường thuộc các khu vực có mức ưu tiên khác nhau hoặc nửa thời gian học ở trường này, nửa thời gian ở trường kia thì tốt nghiệp ở khu vực nào, hưởng ưu tiên theo khu vực đó. Quy định này áp dụng cho tất cả thí sinh, kể cả những em đã tốt nghiệp từ trước năm thi tuyển sinh.
Đối tượng ưu tiên cũng được điều chỉnh. Cụ thể, đối tượng 01 là công dân Việt Nam là người dân tộc thiểu số có hộ khẩu thường trú (trong thời gian học THPT) trên 18 tháng tại khu vực 1.
Khu vực 2 cũng được thông tư quy định rõ hơn, gồm các thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh; các thị xã, huyện ngoại thành của thành phố trực thuộc trung ương (trừ các xã thuộc khu vực 1).
Năm 2015, nhiều thí sinh sau khi nhập học mới phát hiện hồ sơ có vấn đề, dẫn đến tình trạng đỗ thành trượt. Năm nay, Bộ GD&ĐT quy định thí sinh chịu trách nhiệm về tính xác thực của các thông tin trong hồ sơ đăng ký xét tuyển và hồ sơ đăng ký dự thi.
Các trường có quyền từ chối tiếp nhận hoặc buộc thôi học nếu thí sinh không đảm bảo các điều kiện trúng tuyển khi đối chiếu thông tin trong hồ sơ đăng ký xét tuyển và hồ sơ đăng ký dự thi với hồ sơ gốc.
