Điều ít ai biết những người thông minh nhất thế giới

Những người thông minh dễ cô đơn vì thường bị coi là lập dị, khác người. Ảnh: Phương Lâm.

Đầu tháng 10/2025, thay mặt cho Mensa International, ông Karl Dudley, Chủ tịch Mensa New Zealand, đến Việt Nam để giám sát kỳ đánh giá năng lực tư duy Mensa đầu tiên với sự tham gia của khoảng 100 thí sinh ở nhiều lứa tuổi.

Lần này, Việt Nam trở thành điểm đến mới của Mensa, với mục tiêu phát hiện, kết nối và nuôi dưỡng những cá nhân xuất sắc thuộc tốp 2% chỉ số IQ cao theo bài kiểm tra tiêu chuẩn thế giới.

Cách để lọt vào nhóm người thông minh nhất

Trong buổi gặp gỡ các thí sinh, nhà giáo dục tại TP.HCM, đại diện của Mensa cho biết bài đánh giá của tổ chức sẽ kéo dài trong 90 phút, tập trung vào ba nhóm năng lực cốt lõi là tư duy logic, tư duy không gian và tư duy trừu tượng.

Khác với các bài kiểm tra IQ thông thường, bài đánh giá của Mensa được thiết kế đặc biệt để phát hiện năng lực tư duy bẩm sinh, không bắt buộc yêu cầu khả năng toán học nâng cao hay ngoại ngữ. Mọi công dân, không giới hạn độ tuổi hay quốc tịch, đều có thể tham gia.

Ông Karl Dudley chia sẻ về bài đánh giá của Mensa dành cho thí sinh Việt Nam. Ảnh: Thái An.

Hiện nay, trên thế giới, kỷ lục người trẻ tuổi nhất vượt qua kỳ đánh giá Mensa là một em bé gần 3 tuổi tại Anh, trong khi người cao tuổi nhất là một cụ 105 tuổi.

Là người có kinh nghiệm tổ chức, giám sát bài đánh giá năng lực Mensa tại New Zealand, ông Karl Dudley, chia sẻ với Tri Thức - Znews rằng ông rất bất ngờ khi trong đợt đầu tổ chức, Việt Nam đã thu hút cả trăm thí sinh tham gia. Con số này lớn hơn tổng số thí sinh trong một năm tại New Zealand.

Theo ông Dudley, dân số New Zealand hiện nay chỉ khoảng 5 triệu người và mỗi năm chỉ có khoảng 60 thí sinh tham gia. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là dù số thí sinh không cao, lượng người vượt qua bài kiểm tra lại chiếm tỷ lệ khá lớn, khoảng 2/3, tức là cứ 60 người thi sẽ có khoảng 40 người vượt qua bài đánh giá này và được công nhận là thành viên của Mensa.

Hiện nay, thế giới có rất nhiều bài kiểm tra IQ khác nhau và mỗi bài được chuẩn hóa dựa trên phân bố của nhóm người dùng để phát triển bài kiểm tra đó. Ví dụ, trong khi Mỹ sử dụng bài kiểm tra Stanford-Binet có thể áp dụng cho trẻ từ 2 tuổi, New Zealand và Việt Nam lại được Mensa áp dụng bài kiểm tra Reynolds - chỉ phù hợp cho thí sinh từ 10 tuổi trở lên.

Dù vậy, Mensa tại New Zealand vẫn có những thành viên dưới 10 tuổi, người nhỏ nhất gia nhập khi mới 4 tuổi. Với những thí sinh nhí, các em được bố trí làm bài đánh giá dưới sự giám sát của nhà tâm lý học trẻ em.

Trong khi các thí sinh trên 10 tuổi được thi chung với quy mô 25 thí sinh/phòng, các thí sinh nhỏ tuổi được làm bài đánh giá 1:1 trong thời gian khoảng 2-3 giờ.

“Trẻ nhỏ được thiết kế bài kiểm tra IQ riêng. Bởi trong giai đoạn 2-4 tuổi, trí thông minh của các em phát triển và thay đổi rất nhanh. Khi trẻ đủ 10 tuổi, trí tuệ mới trở nên ổn định để thực hiện bài đánh giá chuẩn hóa dựa trên phân bố chuẩn. Việc chấm điểm cũng rất phức tạp bởi chúng tôi phải dựa trên mô hình tính toán theo độ tuổi, năng lực. Đó là lý do chúng tôi luôn yêu cầu thí sinh cung cấp ngày sinh”, ông Karl Dudley chia sẻ với Tri Thức - Znews.

Người thông minh cũng có nỗi khổ riêng

Chia sẻ thêm về những thắc mắc liên quan nhóm người thông minh nhất thế giới, đại diện Mensa cho biết quan niệm “thông minh nhờ gen di truyền” là có thật. Ông Dudley không phủ nhận việc “rèn luyện” để cải thiện IQ, nhưng mức tăng chỉ khoảng 10 điểm.

Trẻ nhỏ có thể làm bài đánh giá của Mensa, nhưng cần có sự giám sát. Ảnh minh họa: New York Times.

Vị đại diện lấy ví dụ nếu bạn nằm trong nhóm IQ trung bình, chiếm khoảng 50% dân số, tức là mức IQ 100, bạn vẫn có thể rèn luyện để tăng IQ lên 110 hoặc 120. Nhưng mức này vẫn chưa đủ để đưa bạn vào nhóm thông minh nhất thế giới. Trong khi đó, Mensa phát hiện nhiều thí sinh lọt top có người thân (ví dụ cha mẹ) cũng vượt qua bài đánh giá này.

Trường hợp điển hình mà ông Dudley đề cập là Owen (4 tuổi) - thành viên trẻ nhất của Mensa New Zealand tính đến thời điểm hiện tại. Cậu bé được đánh giá là twice gifted - người có 2 mặt đối lập, vừa thông minh nhưng cũng có khiếm khuyết.

Vào thời điểm mẹ của Owen liên hệ với Mensa, tổ chức đã gợi ý bà cũng nên thử làm bài đánh giá. Kết quả, cả hai mẹ con đều vượt qua và trở thành thành viên chính thức của Mensa. Mẹ của Owen bây giờ cũng phụ trách điều phối hoạt động dành cho trẻ em của Mensa tại New Zealand.

Gia đình của ông Dudley cũng là một ví dụ cho thấy yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đáng kể đến trí thông minh. Năm 2020, con gái ông tham gia bài đánh giá và trở thành thành viên của Mensa, đồng thời tham gia ban điều hành.

Tò mò bản thân có được thừa hưởng trí thông minh từ cha mẹ hay không, con gái ông Dudley gợi ý cha mẹ thử làm bài đánh giá. Kết quả, vào năm 2022, vợ chồng ông cùng tham gia và đạt kết quả tốt, qua đó gia nhập Mensa tại Vương quốc Anh, cuối cùng chuyển tư cách thành viên về New Zealand khi trở về nước.

Ngoài yếu tố di truyền, ông Dudley nói thêm rằng trí thông minh vượt trội cũng có những mặt tích cực lẫn tiêu cực. Khi quan sát hơn 550 thành viên Mensa tại New Zealand, ông nhận thấy có những thành viên trẻ đã từng không giao tiếp trong một năm ở độ tuổi 11-12. Nhưng sau đó, chỉ trong một năm, các em có thể hoàn thành hết chương trình học của 5 năm.

Bộ não của những người được coi là thiên tài cũng hoạt động rất khác biệt. Đó là lý do họ có những hành động kỳ lạ, khác với người bình thường và bị đánh giá là “kẻ lập dị”, “khác người”.

Dù vậy, đối với đại diện Mensa, sự khác lạ này chính là cơ hội để họ học hỏi và tìm hiểu nhiều hơn về nhóm người thông minh nhất thế giới. Quan trọng hơn hết, khi phát hiện ra những người thông minh hoặc trẻ em tài năng, gia đình và xã hội cần làm gì để giúp họ phát huy tối đa tiềm năng của mình.

Đề cập đến những trường hợp thiên tài có IQ cao nhưng không thể vươn tới đỉnh cao hoặc đi sai đường, ông Dudley nhấn mạnh rằng đây cũng là thử thách rất lớn đối với những người thông minh. Bởi không phải tất cả đều có tính cách phù hợp để làm lãnh đạo hoặc người dẫn đầu. Đôi khi, những người thông minh chỉ muốn trải qua cuộc sống bình thường thay vì bị ép phải đi theo khuôn mẫu chung mà xã hội theo đuổi.

“Trí tuệ không phải con số hay thành tựu, người thông minh cũng không nhất thiết phải trở thành CEO hay đoạt giải Nobel. Trí tuệ là điều định hình cách chúng ta nhận thức, phản ứng và tương tác với thế giới xung quanh. Trí tuệ cũng mang tính cá nhân và nhiệm vụ của chúng tôi là đồng hành cùng những người thông minh nhưng bị cho là khác biệt, qua đó tạo không gian cho họ học tập, khám phá và tìm được nơi mà mình thuộc về”, ông Dudley chia sẻ.