Đổ bệnh vì tương ớt bẩn

Còn nhớ cách đây hơn một năm, công an Phú Xuyên (Hà Nội) đã tiến hành kiểm tra cơ sở sản xuất tương ớt của Dương Văn Đình và Bùi Thị Chung (khu Phú Mỹ, thị trấn Phú Xuyên, Hà Nội) thu giữ 1 hộp nhựa đựng chất bảo quản (600g); 8 gói bột màu nghệ (900g); 1 gói bột màu đỏ (100g); 1 gói bột màu tím (100g) là những chất phụ gia dùng để trộn lẫn trong quá trình sản xuất tương ớt thành phẩm giá “bèo” 6.000 đồng/lít.

Tương ớt bẩn được bày bán khắp nơi.

Đến tháng 9/2011, Phòng Cảnh sát PCTP về môi trường - CATP Hà Nội, phối hợp với CAH Phú Xuyên kiểm tra xưởng sản xuất, chế biến tương ớt nhà ông Dương Văn Đình (SN 1965, ở Tiểu khu Phú Mỹ, thị trấn Phú Xuyên) phát hiện chất Rhodamine B có khả năng gây ung thư xuất hiện trong tất cả các mẫu tương ớt tại cơ sở sản xuất tương ớt giá rẻ này.

Vào thời điểm đó, tương ớt giá rẻ nhanh chóng bị người tiêu dùng đưa vào danh sách loại trừ. Các cơ sở sản xuất tương ớt giá rẻ cũng dần co cụm hoặc ngừng sản xuất phần vì thị trường bị thu hẹp phần vì liên tục bị các cơ quan quản lý kiểm tra. Nhưng thời điểm hiện tại, sau một thời gian “vắng bóng”, loại tương ót giá rẻ không rõ nguồn gốc xuất xứ lại tiếp tục xuất hiện tại nhiều chợ đầu mối ở cả Hà Nội và TP.HCM.

Ảo tung chảo thị trường tương ớt

Nếu ở các chợ như Thái Hà, Hoàng Văn Thái, Đồng Tâm, Nghĩa Tân… tương ớt không lai lịch dung tích 750ml, 1 lít, 2 lít được các bày bán rải rác trong các sạp bán hàng khô, sạp bán rau củ quả với mức giá dao động từ 10.000-25.000 đồng thì tại những chợ đầu mối hay chợ lớn như chợ Hà Đông, chợ Đồng Xuân, chợ Phùng Khoang thì hầu hết các quầy hàng bán đồ khô đều bày bán công khai các loại tương ớt không nhãn mác, xuất xứ trong từng can to.

Tại quầy hàng khô Hà Yên, Vân Quang của chợ Hà Đông những chiếc can lớn chứa tương ớt được đặt ngay cạnh các chai mắm, tương đỗ và túi đồ khô khác… Chỉ cần có người hỏi mua, các can lớn tương ớt này sẽ nhanh chóng được sang chiết ra các chai nhỏ hơn theo đúng số lượng khách yêu cầu.

Không thua kém chợ Hà Đông, tại chợ Phùng Khoang, Quận Thanh Xuân, Hà Nội, tương ớt giá rẻ cũng được đựng trong những can to nhưng được bày bán kín đáo hơn. Đối với những can to phần lớn các chủ cửa hàng để bên trong chỉ khi khách hỏi thì các chủ hàng mới lấy ra bán.

Nếu bị khách mua vặn vẹo hỏi về nguồn gốc xuất xứ các can tương ớt này, nhiều chủ kiốt dù thể hiện sự không nhiệt tình nhưng vẫn trả lời khách một cách lòng vòng. Một chủ kiốt đồ khô tại chợ Phùng Khoang cho biết: “Chúng tôi chỉ lấy hàng từ mối quen, suốt ngày lo buôn bán còn không đủ thời gian thì lấy đâu ra ngày giờ kí kết hợp đồng hay đi thăm nơi sản xuất. Còn nhãn mác thì hàng này giá rẻ, khi mang đến cho mình nó đã không dán rồi, mình dán nhãn vào thì đơn giản nhưng đến khi quản lý thị trường họ kiểm tra, biết là hàng giả thì chẳng bõ tiền nộp phạt mà còn rắc rối”.

TS. Nguyễn Duy Thịnh.

Cũng trả lời những thắc mắc trên, một chủ kiốt khác trong chợ lại hứa hẹn: “Nhãn mác của nó nằm ở cái can lớn chứa cả trăm lít cơ em ạ, vì cửa hàng hẹp, bán nhiều hàng nên chị phải chia nhỏ ra thành nhiều can nhỏ này nên không có nhãn mác, nếu em cần mấy hôm nữa quay lại chị cho em xem tận mắt nhãn mác. Em cứ yên tâm, chị dám đảm bảo em có để cả năm cũng vẫn ngon như bây giờ”.

Nhưng cũng lắm chủ kiốt, chỉ cần nghe khách hỏi đến nguồn gốc hay nhãn mác của loại tương ớt này thì lộ ngay vẻ khó chịu, thậm chí là thô lỗ đến mức xua khách đi chỗ khác vì: “Mua thì mua, hỏi chi cho lắm vào, đã ai ăn vào bị chết chưa mà cứ lắm chuyện”.

Tương ớt đẹp mắt - đừng để thị giác đánh lừa

Hiện có 2 loại tương ớt giá rẻ đang được bán trên thị trường. Một là loại có màu đỏ nhạt chuyên dành cho các hàng quán bán đồ ăn có nước như quán phở, quán bún dọc mùng, quán bún rêu… Giá loại tương ớt này dao động từ 40.000-45.000 đồng/can (5 lít). Loại t thứ 2 có màu đỏ đậm hơn thường được quảng cáo là tương ớt “xịn” được ngâm từ 100% ớt có giá từ 65.000 đồng/can (5 lít), loại này thường được các quán bán thịt nướng, xúc xích, mực nướng… tìm mua.

Từ nguồn tin riêng, chúng tôi được biết, để sản xuất ra loại tương ớt giá rẻ này, các cơ sở sản xuất chui đã phải sử dụng đến một số hóa chất công nghiệp như chất tạo độ sệt, phẩm màu, chất bảo quản, đường hóa học và đặc biệt là chất Rhodamine B với liều lượng khá cao.

TS. Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ sinh học thực phẩm (Đại học Bách Khoa Hà Nội) cho biết: Chỉ cần nhìn vào giá thành rẻ bất ngờ như hiện nay thì những loại tương ớt không rõ nguồn gốc, xuất xứ, hạn sử dụng chắc chắn không thể đảm bảo về mặt chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm.

Đó là chưa nói đến khả năng gây độc hại cho cơ thể người dùng. Từ những vụ việc được phát hiện từ năm trước, chúng tôi không loại trừ khả năng chất Rhodamine B (chất bột màu đỏ tím, tan trong nước) vẫn đang được các cơ sở sản xuất tương ớt chui sử dụng để tạo màu sắc đánh lừa thị giác người tiêu dùng và thời gian bảo quản cũng được kéo dài hơn.

Rhodamine B vốn là chất nhuộm màu phát quang dùng trong phân tích phát hiện vi khuẩn và một số phân tích sinh hóa. Vì có lượng độc tính cao có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người nên Rhodamine B đã được các tổ chức khoa học trên thế giới ra quyết định cấm tuyệt đối việc sử dụng chúng trong sản xuất thực phẩm và dược phẩm.

Rhodamine B có thể gây độc cấp tính và mạn tính nếu xâm nhập vào người như: gây dị ứng hoặc làm mẩn ngứa da, mắt chẳng may chạm vào. Nếu xâm nhập vào đường hô hấp, Rhodamine B sẽ gây ho, ngứa cổ, khó thở, đau ngực. Nếu xâm nhập vào đường tiêu hóa, chất này có thể gây nôn mửa, gây hại cho gan và thận. Thậm chí chúng sẽ tích tụ trong cơ thể và gây nên bệnh ung thư.

Không chỉ được phát hiện trong tương ớt, Rhodamine B đã từng được cơ quan chức năng phát hiện có trong các loại hoạt dưa đỏ, hay một số loại thuốc bắc...

Với hàng loạt vụ thực phẩm nhiễm độc tràn lan như hiện nay, thiết nghĩ đã đến lúc các cơ quan chức năng cần xử phạt mạnh tay hơn những cơ sở sản xuất thực phẩm gây độc. Song song đó là phát động phong trào kêu gọi sự thức tỉnh lương tri từ những chủ đầu tư, nhà sản xuất, người bán hàng… để họ không vì lợi nhuận mà bất chấp việc đầu độc người tiêu dùng.