"Chúng ta đã tổ chức thi THPT quốc gia môn Toán bằng hình thức trắc nghiệm nhiều năm, đã đến lúc cần tổng kết, đánh giá tác động xã hội, hiệu quả đào tạo, nguồn nhân lực từ thi trắc nghiệm trước khi quyết định áp dụng chương trình phổ thông mới", GS Đỗ Đức Thái, Trưởng Khoa Toán - Tin, ĐH Sư phạm Hà Nội, chủ biên môn Toán trong Chương trình giáo dục phổ thông mới - nhìn nhận.
 |
| Môn Toán cần được đổi mới về hình thức thi. Ảnh: Tấn Thạnh/Người Lao Động. |
"Giết" sức sáng tạo
GS Đỗ Đức Thái cho rằng hình thức thi trắc nghiệm (chọn một đáp án đúng trong 4-5 đáp án - multiple choice) không đánh giá được những năng lực mà toán học đòi hỏi.
Trong giải quyết vấn đề thì khó nhất là nhìn thấy bản chất và tạo ra kết quả tích cực. Đó là giá trị sáng tạo lớn nhất của con người, cũng là cái khó nhất. Bây giờ ngành giáo dục lựa chọn thi toán bằng hình thức trắc nghiệm. Chúng ta đang thử thách học sinh rằng toán học, tìm tính đúng của một bài toán là rất "ăn may".
Trong trắc nghiệm có rất nhiều loại khác nhau, chúng ta không được đánh giá giáo dục đồng nhất bằng thi trắc nghiệm và bằng trắc nghiệm, nếu đồng nhất tất cả thì sẽ "chết".
Mỗi hình thức trắc nghiệm sẽ phù hợp từng bộ môn khác nhau. Như thi IELTS bằng trắc nghiệm, cũng chọn đáp án đúng trong 4-5 đáp án, nhưng nó là tổ hợp đánh giá, học sinh vẫn phải nghe, nói, đọc, viết.
GS Đỗ Đức Thái đồng ý trong dạy Toán học phải dạy học sinh có cảm giác toán, trực giác Toán để biết được tính đúng sai, nhưng đấy chỉ là một phần của toán học, mà không phải là phần cơ bản.
Phần cơ bản để đào tạo ra được người lao động là người lao động phải biết chịu trách nhiệm đến cùng sản phẩm của mình. Nói cái gì phải có căn cứ, phải đúng, chứ không phải chỉ cảm giác.
Hình thức thi trắc nghiệm đã hướng học sinh đến cảm giác ăn may trong toán học, nhận biết vấn đề bản chất thông qua dấu hiệu bên ngoài, cái đấy là "giết" học trò và giết chết toàn bộ sức sáng tạo của con người. Không có con người nào sáng tạo được từ những kiến thức nhìn nhận qua vài ba dấu hiệu bên ngoài.
"Đánh giá kết quả năng lực Toán bằng thi trắc nghiệm không đo được năng lực tư duy và lập luận, không đo được năng lực giải quyết vấn đề, không đo được năng lực giao tiếp. Nó chỉ khuyến khích học sinh nhận biết bản chất thông qua dấu hiệu bên ngoài, đó là vô cùng tai hại. Muốn thi trắc nghiệm thì chúng ta phải thay đổi hình thức thi trắc nghiệm", GS Đỗ Đức Thái phân tích.
TS Trần Nam Dũng, Phó hiệu trưởng trường Phổ thông Năng khiếu - ĐHQG TP.HCM, khẳng định kỳ thi THPT quốc gia áp dụng hình thức trắc nghiệm với môn toán là không ổn, trắc nghiệm hoàn toàn là không nên, cần thêm phần tự luận hoặc những hình thức khác.
Sinh viên không biết trình bày lời giải Toán
Theo TS Phan Hoàng Chơn, Trưởng khoa Toán - Ứng dụng, ĐH Sài Gòn, đứng trước mỗi kỳ thi quan trọng, nhất là kỳ thi THPT quốc gia, giáo viên sẽ có tâm lý chung là dạy theo ba-rem của những năm trước đó. Nếu là thi trắc nghiệm, giáo viên chỉ dạy học sinh cách ra đáp án nhanh nhất có thể.
Thực tế, sinh viên trong 2 năm gần đây rất yếu kỹ năng trình bày một lời giải. Sinh viên học sư phạm Toán mà không biết trình bày một lời giải, trong khi đó, lời giải là cốt lõi của bài toán nên sinh viên "tắc tịt", bắt buộc giảng viên ĐH phải dạy lại từ đầu như một giáo viên cấp III.
Thi Toán bằng hình thức trắc nghiệm không phải không khả thi vì giúp đánh giá kỹ năng phán đoán vấn đề, giải nhanh ra kết quả. Nhưng cần áp dụng phù hợp vào mục đích kỳ thi để đạt được hiệu quả, như sinh viên thi cử nhân Toán, sư phạm Toán bằng hình thức trắc nghiệm sẽ không đánh giá được năng lực thực tế.
"Thi trắc nghiệm như kiểu Việt Nam hiện nay không đánh giá được tính suy luận logic, chặt chẽ, cách trình bày, nếu những ngành nghề đòi hỏi có năng lực toán thì thi tự luận sẽ tốt hơn", TS Phan Hoàng Chơn chia sẻ thêm.
Hình thức thi trắc nghiệm môn Toán như kỳ thi THPT hiện nay chưa đủ đa dạng để giúp cho nhà tuyển dụng có thể đánh giá năng lực trọn vẹn. Ban ra đề thi cũng cố gắng đưa vào đề thi những câu trắc nghiệm mang tính phát hiện và giải quyết vấn đề nhưng nó chưa đủ. Việc bỏ hẳn tự luận đi là không tốt nên cố gắng giữ lại một vài câu tự luận để giáo viên phải dạy cho học sinh cách trình bày lời giải, trình bày bài toán hợp lý.
GS Đỗ Đức Thái cho biết mình không đồng ý thi toán bằng trắc nghiệm, cũng không cổ vũ lối thi toán bằng tự luận khó như thời "3 chung". Ra hình thức thi như thế nào, cần phải có một nghiên cứu rất cẩn thận. Cần thể hiện minh bạch với xã hội về thực chất của thi trắc nghiệm toán.
TP.HCM giữ kiểm tra toán bằng tự luận
Sở GD&ĐT TP.HCM vừa ra văn bản hướng dẫn thi học kỳ năm học 2019 -2020. Trong đó, môn Toán sẽ kiểm tra theo 2 phương án. Thứ nhất, bài kiểm tra trắc nghiệm khách quan phối hợp chung với tự luận, gồm 2 phần:
Phần một gồm các câu trắc nghiệm khách quan (60% cơ bản và 40% phân hóa, mức độ phân hóa tùy theo trình độ chung của học sinh trong nhà trường).
Phần hai là lời giải của từ 20% đến 25% số câu được quy định trong bài kiểm tra (học sinh trình bày ngắn gọn các công thức sử dụng, giải thích, biện luận, tính toán...). Học sinh làm bài kiểm tra trong 90 phút.
Thứ hai, bài kiểm tra trắc nghiệm khách quan độc lập với tự luận, gồm 2 phần:
Phần một gồm trắc nghiệm khách quan (60% cơ bản và 40% phân hóa, mức độ phân hóa tùy theo trình độ chung của học sinh trong nhà trường).
Phần hai gồm một số câu hỏi tự luận ngắn độc lập với phần một. Học sinh làm bài kiểm tra thành 2 giai đoạn riêng biệt: Nộp phiếu trả lời trắc nghiệm khi hết thời gian dành cho phần 1 rồi mới nhận đề và làm tiếp phần kiểm tra tự luận.
