Nhân sự TP.HCM gặp 'tai nạn nghề nghiệp' với AI

“Tự túc là hạnh phúc” là cách Tấn Phát (28 tuổi, TP.HCM) miêu tả hành trình học AI của mình. Thay vì chờ công ty đào tạo, anh tự mua ChatGPT Plus (20 USD/tháng) và học từ các khóa của Google để không bị bỏ lại trong thị trường lao động.

“Ban đầu, tôi đợi công ty tổ chức đào tạo nhưng chưa thấy nên quyết định tự học để mở rộng cơ hội, tránh phụ thuộc vào doanh nghiệp”, anh nói.

Sau một thời gian tự học, Tấn Phát hiểu hơn về cách vận hành của các công cụ AI, từ đó giao tiếp một cách thông minh, nhận về kết quả đúng ý hơn. Ngoài ra, bản nâng cấp của ChatGPT giúp anh rút ngắn thời gian xử lý dữ liệu, lập báo cáo và thiết kế đề xuất.

Tuy nhiên, việc áp dụng AI tự phát cũng tiềm ẩn rủi ro. Tháng 2, Tấn Phát bị xử phạt khi sử dụng thông tin sai về doanh nghiệp trong một bản đề xuất gửi khách hàng.

Anh dựa vào dữ liệu AI mà không kiểm chứng, cho rằng đây là thông tin công khai do công ty đăng tải trên Internet. Thực tế, đây là thông tin chưa kiểm duyệt, có thể do AI tạo ra hoặc do nhân sự, thậm chí đối thủ cạnh tranh, nhập vào hệ thống.

Tấn Phát nhận lỗi về bản thân khi tắc trách, bỏ qua bước tự kiểm chứng và phụ thuộc hoàn toàn vào dữ liệu do trí tuệ nhân tạo cung cấp. Sau "tai nạn nghề nghiệp" này, anh rút kinh nghiệm và mong công ty sớm triển khai các khóa đào tạo bài bản, giúp nhân sự hiểu rõ quy chuẩn sử dụng AI để áp dụng nhất quán trong công việc. Anh cũng mong công ty hỗ trợ thêm công cụ để tối ưu hóa công việc hàng ngày.

Trong khi một số tích cực ứng dụng AI vào xử lý công việc, nhiều người vẫn e ngại với trí tuệ nhân tạo. Ảnh minh hoạ: Phương Lâm.

Trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng, nhiều nhân sự chủ động sử dụng công cụ AI và trang bị kiến thức về trí tuệ nhân tạo. Song, họ cũng phải đối mặt với một số rủi ro khi ứng dụng công nghệ vào quá trình xử lý các tác vụ hàng ngày.

Trong khi đó, một số người lao động vẫn e dè với AI. Lý do mà nhóm này đưa ra là ngành nghề chưa yêu cầu áp dụng chuyên sâu và công ty không tạo điều kiện, hỗ trợ nhân viên trong quá trình tiếp cận với công nghệ tiên tiến.

Đối mặt rủi ro khi ứng dụng AI

Không chỉ nhân sự kinh doanh, người làm sáng tạo cũng đối mặt với thách thức tương tự khi ứng dụng AI.

Mai Anh (24 tuổi, quận Tân Bình, TP.HCM), nhân viên thiết kế đồ họa, đã quen thuộc với việc tích hợp AI vào công việc. Cô sử dụng các công cụ như MidJourney, ChatGPT và Photoshop AI hàng ngày để tối ưu hóa quy trình thiết kế, giúp hoàn thành sản phẩm nhanh chóng và hiệu quả.

Khi khách hàng yêu cầu hình ảnh đặc thù nhưng không có thời gian tổ chức buổi chụp chuyên nghiệp, Mai Anh đề xuất sử dụng MidJourney, công cụ tạo hình ảnh từ mô tả văn bản, để tạo ra hình ảnh phù hợp. Giải pháp này không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn giảm chi phí so với phương pháp truyền thống.

Khách hàng của cô chủ yếu đến từ Trung Quốc, nơi AI được ứng dụng rộng rãi trong chiến lược marketing. Họ tích cực ủng hộ các giải pháp công nghệ, thúc đẩy Mai Anh trau dồi kỹ năng để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Mai Anh thường xuyên sử dụng các công cụ AI trong công việc thiết kế.

Tuy nhiên, AI cũng đi kèm với những thách thức. Một vấn đề phổ biến là sự trùng lặp trong các sản phẩm do AI tạo ra. Dù thay đổi câu lệnh (prompt), công cụ này vẫn có xu hướng tạo ra những khuôn mặt, bố cục hoặc phong cách thiết kế tương tự nhau.

“Nhiều khách hàng nhận xét rằng các mẫu nhân vật AI có xu hướng lặp lại, đặc biệt là những nhân vật phương Tây”, cô chia sẻ.

Để khắc phục, Mai Anh áp dụng các chiến lược sáng tạo như thay đổi màu da, kiểu tóc, sắc tộc và đường nét khuôn mặt của nhân vật.

“AI có thể tạo hình ảnh theo yêu cầu nhưng chưa thể sáng tạo một concept hoàn toàn mới. Đôi khi, nó còn tạo ra những chi tiết phi thực tế như ngón tay thừa”, cô giải thích.

Mai Anh từng thử nghiệm AI trong toàn bộ quy trình thiết kế nhưng vẫn phải chỉnh sửa thủ công một số yếu tố, chẳng hạn như bảng màu thương hiệu, để đảm bảo sản phẩm đúng yêu cầu khách hàng. AI có thể hỗ trợ tạo nền (background) hoặc bố cục cơ bản, nhưng nếu thiếu sự can thiệp của con người, sản phẩm sẽ thiếu tinh tế và tính cá nhân hóa.

Chưa ứng dụng, chờ doanh nghiệp

Theo nghiên cứu Trao quyền khai thác tiềm năng AI của công ty tư vấn McKinsey & Company, 4% nhân sự đã quen thuộc với các công cụ AI, trong đó 13% sử dụng chúng để xử lý khoảng 30% công việc hàng ngày. Ngoài ra, 48% người lao động bày tỏ mong muốn tham gia các chương trình đào tạo chính quy về AI do doanh nghiệp tổ chức.

Tại Việt Nam, báo cáo Thị trường tuyển dụng 2024 & 2025 của TopCV cũng cho thấy 82,6% người lao động nhóm Non-IT đã ứng dụng AI trong công việc. AI mang lại cải thiện đáng kể về hiệu suất cho phần lớn nhân sự, với 49,7% đánh giá năng suất tăng trên 31%.

Tuy nhiên, 20,9% người lao động cho rằng AI không có tác động rõ ràng hoặc chưa ảnh hưởng đến công việc của họ. Vĩnh Kiện (24 tuổi, Thủ Đức, TP.HCM), kỹ sư lắp đặt mạng, là một trong số đó.

Công việc của anh đòi hỏi tính tỉ mỉ và kỹ năng thực tế cao, chủ yếu xoay quanh xử lý và khắc phục sự cố trực tiếp với thiết bị, những tác vụ mà công nghệ hiện tại chưa thể thay thế hoàn toàn. AI có thể hỗ trợ phân tích và đưa ra gợi ý, nhưng việc xử lý tình huống cụ thể vẫn cần đến chuyên môn của kỹ sư mạng. Vì vậy, Vĩnh Kiện chưa đầu tư tìm hiểu sâu về AI, mà tập trung phát triển các kỹ năng nghề nghiệp khác.

Vĩnh Kiện có ít trải nghiệm với công cụ AI trong công việc lắp đặt mạng.

Dù vậy, anh nhận thức rõ tầm ảnh hưởng của công nghệ này. Theo anh, AI dù không thể thay thế kỹ sư nhưng có thể hỗ trợ phân tích dữ liệu, giám sát hệ thống và tự động hóa một số quy trình.

“Tôi hy vọng công ty sẽ triển khai chương trình đào tạo về AI để có cơ hội áp dụng công nghệ này hiệu quả hơn, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng công việc”, anh chia sẻ.

Tương tự, Hoàng Oanh (30 tuổi, quận Hoàng Mai, Hà Nội), chuyên viên hành chính - nhân sự, cũng chưa ứng dụng AI vào công việc hàng ngày. Doanh nghiệp của cô không yêu cầu tất cả nhân sự sử dụng AI và chưa tổ chức chương trình đào tạo chuyên biệt.

“Công ty chỉ cấp tài khoản ChatGPT Plus cho nhân viên bộ phận phát triển sản phẩm, thiết kế, nhưng cũng không hướng dẫn sử dụng. Những người có tài khoản trả phí còn chưa dùng, nên tôi chưa vội”, Hoàng Oanh nói.

Hơn nữa, theo Oanh, lĩnh vực hành chính - nhân sự lấy con người làm trọng tâm. Công việc của cô đòi hỏi sự tương tác trực tiếp, khó có thể thay thế bằng công nghệ. Nếu doanh nghiệp không yêu cầu hay tổ chức đào tạo, cô cũng chưa có ý định tìm hiểu sâu về AI.

“Tôi có thể sử dụng công cụ ở mức cơ bản, đủ đáp ứng phần lớn yêu cầu hiện tại. Trong 6 tháng đến một năm tới, tôi ưu tiên phát triển các kỹ năng khác trước”, cô chia sẻ.

Hành động từ phía doanh nghiệp góp phần tạo ra thái độ của nhân sự đối với trí tuệ nhân tạo. Ảnh minh hoạ: Phương Lâm.

Mức độ ứng dụng AI trong công việc phụ thuộc vào mong muốn cá nhân, định hướng doanh nghiệp và đặc thù nghề nghiệp. Tuy nhiên, bà Thanh Nguyễn, Giám đốc Điều hành kiêm Truyền cảm hứng hạnh phúc tại công ty tư vấn thương hiệu nhà tuyển dụng Anphabe, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chủ động trang bị kiến thức về AI, bất kể lĩnh vực hay doanh nghiệp.

Theo bà, trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng, nhân sự muốn ổn định cần học cách thích ứng. Trước đây, người lao động có thể gắn bó lâu dài, thăng tiến trong một doanh nghiệp, nhưng thực tế thị trường lao động 2-3 năm qua chứng minh điều ngược lại: không có vị trí nào là đảm bảo.

Do đó, thay vì chờ đợi, nhân sự cần chủ động thay đổi để không bị bỏ lại. Bà Thanh Nguyễn cho rằng nếu muốn trang bị kiến thức AI, người lao động nên lập tức trải nghiệm bằng cách sử dụng các công cụ sẵn có, bắt đầu từ phiên bản miễn phí.

Đây là cách hiệu quả nhất để thích nghi với thị trường, ngay cả khi vị trí công việc hay doanh nghiệp có biến động. Nhân sự không nên phụ thuộc vào chương trình đào tạo của công ty mà hoàn toàn có thể tự học để nâng cao kỹ năng.

Từ góc độ doanh nghiệp, bà đánh giá cao những đơn vị đã bắt đầu triển khai đào tạo AI, xem đây là tín hiệu tích cực.

“Khi tổ chức đào tạo, doanh nghiệp đang gửi đi một thông điệp rõ ràng: AI là xu hướng mà công ty quan tâm, và nhân sự cũng nên quan tâm,” bà nói.