  |
- Giám đốc điều hành TalentView Việt Nam, công ty tư vấn xây dựng thương hiệu nhà tuyển dụng trong khu vực ASEAN
Sự thâm nhập nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) vào công việc ảnh hưởng đáng kể đến các nhóm nhân sự, bao gồm người lao động 30-40 tuổi. Tôi cho rằng nhân sự ở độ tuổi này tất yếu gặp khó khăn hơn thế hệ trẻ trong việc tiếp cận và ứng dụng công nghệ mới.
Tuy nhiên, trên thực tế, không nhiều doanh nghiệp sẵn sàng ứng dụng AI sâu rộng, đầu tư xây một lực lượng lao động thành thạo trí tuệ nhân tạo trong giai đoạn hiện tại. Vì thế, các yếu tố vốn là lợi thế của nhân sự 30-40 tuổi như kinh nghiệm, chuyên môn và kỹ năng mềm vẫn được ưu tiên trên thị trường tuyển dụng.
Hơn nữa, tôi cho rằng nhóm này vẫn còn trẻ, khó bị thay thế nếu tích cực học tập, chủ động trau dồi kiến thức, cập nhật công nghệ mới và chịu khó thay đổi, thích nghi.
Có khó khăn nhưng không đáng kể
Theo tôi, khó khăn của nhóm nhân sự thuộc thế hệ đầu 9X, cuối 8X trong việc tiếp cận và ứng dụng AI vào công việc đến từ 3 lý do chính.
Thứ nhất, thế hệ trẻ, thường là Gen Z (sinh năm 1997-2012), lớn lên trong môi trường số hóa, quen thuộc với công nghệ từ nhỏ, nên việc tiếp cận và thích nghi với AI tất yếu dễ dàng hơn.
Thứ hai, nhân sự U40 bắt đầu tham gia thị trường lao động ở những năm 2010. Ở thời điểm đó, phần lớn doanh nghiệp vẫn vận hành theo cách thức truyền thống. Vì thế, đối với nhóm người lao động này, việc thay đổi tư duy và cách thức làm việc để ứng dụng AI đòi hỏi nhiều thời gian và nỗ lực lớn hơn.
Thứ ba, sự thay đổi công nghệ diễn ra nhanh chóng, khiến nhân sự 30-40 tuổi dễ bị “ngợp” và e dè khi phải liên tục đối diện với các xu hướng mới, chứng kiến những diễn biến khó kiểm soát về mặt xác thực thông tin.
Ví dụ, nhân viên marketing quen với việc lên kế hoạch quảng cáo truyền thống, có thể gặp khó khăn khi phải học cách sử dụng các công cụ AI để phân tích dữ liệu khách hàng và tối ưu hóa chiến dịch tiếp thị trực tuyến.
Một kế toán viên vốn quen với các phần mềm kế toán vận hành nhiều năm, có thể thấy các nền tảng kế toán đám mây tích hợp AI phức tạp và thiếu tính an toàn, từ đó phát sinh tâm lý e dè khi tìm hiểu và áp dụng.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là nhóm tuổi trên hoàn toàn gặp bất lợi trên thị trường lao động. Nguy cơ bị đào thải xảy ra đối với mọi nhóm nhân sự, phụ thuộc nhiều hơn vào vị trí công việc thay vì tuổi tác.
 |
| Nhóm 30-40 tuổi có những lợi thế cạnh tranh riêng trên thị trường lao động. Ảnh minh hoạ: Phương Lâm. |
AI chủ yếu thay thế các công việc mang tính lặp lại, không đòi hỏi tư duy sáng tạo cao. Tôi cho rằng nhân sự đang thực hiện những công việc có tính chất này cần chủ động tìm kiếm cơ hội phát triển thêm ở mảng chức năng khác sáng tạo, linh hoạt hơn. Ví dụ, nhân viên chăm sóc khách hàng lặp lại công việc trả lời những câu hỏi thường gặp, có thể bị thay thế bởi chatbot AI.
Trong khi đó, nhân sự U40 có lợi thế về kinh nghiệm, kỹ năng mềm và khả năng xử lý vấn đề. Đây là những yếu tố mà AI chưa thể thay thế hoàn toàn.
Các ngành vẫn rộng mở
Theo tôi, việc làm rõ tiêu chí “thành thạo AI” là điều quan trọng. Sự thành thạo này không chỉ dừng lại ở kỹ năng sử dụng các công cụ, mà còn được thể hiện thông qua sự hiểu biết về các nguyên lý, thuật toán và ứng dụng của AI.
Vì thế, tôi cho rằng đây là nhóm kỹ năng rất mới, chưa được nhiều người trang bị đúng và đủ. Hơn nữa, phần lớn doanh nghiệp hiện nay cũng chưa sẵn sàng ứng dụng trí tuệ nhân tạo một cách chuyên sâu và trên diện rộng.
Bên cạnh một số lĩnh vực chứng kiến sự đổ bộ của AI như công nghệ, tài chính, marketing, sản xuất và dịch vụ khách hàng, nhiều ngành nghề khác vẫn tập trung vào tương tác trực tiếp, đề cao trải nghiệm và sự thấu hiểu con người, do đó chưa bị trí tuệ nhân tạo ảnh hưởng nhiều.
- Các công việc như y tá, điều dưỡng viên hoặc các chuyên gia vật lý trị liệu, nơi sự tương tác trực tiếp và kinh nghiệm thực tiễn được đánh giá cao.
- Các vị trí giảng dạy, đặc biệt là ở các cấp học cơ bản, nơi kinh nghiệm sư phạm và khả năng truyền đạt kiến thức là yếu tố quan trọng.
- Các công việc như nghệ nhân, thợ thủ công hoặc các chuyên gia về nghệ thuật truyền thống, nơi kỹ năng tay nghề và kinh nghiệm được đánh giá cao.
- Các lĩnh vực như tư vấn tâm lý, tư vấn quản lý hoặc huấn luyện kỹ năng mềm, nơi kinh nghiệm sống và khả năng giao tiếp là lợi thế lớn.
- Các mảng công việc trong ngành kinh doanh dịch vụ ăn uống, nhà hàng, khách sạn,... cần kinh nghiệm về quản lý con người, chất lượng dịch vụ và khả năng nắm bắt tâm lý khách hàng.
Đó là các nhóm ngành hứa hẹn, rộng mở cơ hội cho nhóm nhân sự 30-40 tuổi với kinh nghiệm dày dặn, chuyên môn cao, kỹ năng mềm và khả năng xử lý vấn đề được trau dồi, cải thiện theo thời gian.
 |
| Để tồn tại và phát triển, người lao động ở độ tuổi 30-40 cần chủ động học tập, trau dồi kiến thức, kỹ năng mới. Ảnh minh hoạ: Phương Lâm. |
Ưu thế nhiều hơn bất lợi
Theo quan sát từ phía tôi, kỹ năng chuyên môn và kinh nghiệm vẫn là tiêu chí hàng đầu trong yêu cầu tuyển dụng của nhiều doanh nghiệp. Điều này đặc biệt đúng với các vị trí quản lý - nơi nhân sự U40 chiếm ưu thế.
Tôi cho rằng năng lực "học hỏi linh hoạt” (learning agility) là yếu tố giúp người lao động ở nhóm tuổi trên tồn tại và phát triển. Khả năng chủ động học hỏi luôn được các tuyển dụng chú trọng, quan tâm hơn cả.
Ngoài ra, các nhân sự này cũng trải qua nhiều biến động, sự cải tiến, nên tất yếu có khả năng thích ứng với thay đổi. Một số đã “an cư” sau nhiều năm tích cóp, sẵn sàng “lạc nghiệp” ở thời điểm hiện tại.
Đối với tôi, nhóm 30-40 tuổi cần trau dồi, trang bị bộ kỹ năng dưới đây để tồn tại và phát triển với sự lựa chọn nghề nghiệp của mình trong mọi bối cảnh kinh tế, chính trị, xã hội.
- Học tập và liên tục cập nhật kiến thức về AI và các công nghệ mới.
- Nâng cao kỹ năng mềm, đặc biệt là khả năng tư duy phản biện, giải quyết vấn đề và làm việc nhóm.
- Xây dựng mạng lưới quan hệ, tận dụng kinh nghiệm và kỹ năng chuyên môn để tạo sự khác biệt.
- Chủ động tìm kiếm cơ hội chuyển đổi nghề nghiệp sang các lĩnh vực có tiềm năng phát triển.
- Chủ động trong công việc, giữ cho mình sự năng động và thích nghi cao.
Niềm vui và nỗi buồn của công việc
Tập truyện ngắn của nữ tác giả Jang Ryu Jin mang đến cái nhìn khác về cuộc sống của tầng lớp thanh niên ở Hàn Quốc. Chúng ta thường quen với hình ảnh những nam thanh nữ tú, chỉn chu trong bộ trang phục công sở, làm việc trong những cao ốc văn phòng sang trọng. Thực tế, áp lực công việc và khoảng cách giàu nghèo ngày càng lớn, khiến nhiều người trẻ không còn thiết tha với tình yêu, chuyện kết hôn hay sinh con. Các nhân vật của Jang Ryu Jin đều là những thanh niên bình thường mà người ta có thể gặp ở bất cứ đâu. Mỗi câu chuyện là một mảng màu sáng-tối đan xen, tạo nên bức tranh đa chiều về những khó khăn của người trẻ trong xã hội hiện đại.
