Đường đi của thuốc phá thai lậu

Theo quy định của ngành y tế, thuốc phá thai chỉ được lưu hành ở các cơ sở y tế, người bệnh chỉ được sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ. Nhưng thực tế, chỉ cần một cú “click chuột”, những cô gái “lỡ dại” có thể dễ dàng mua thuốc để giải quyết “hậu quả”; hoặc người muốn mua bán thuốc lậu, chỉ cần một cú điện thoại là cần bao nhiêu cũng có. Thuốc ở đâu ra?

Xe ôm cũng bán thuốc

Thông tin từ Bệnh viện (BV) An Sinh cho biết, các bác sĩ (BS) vừa tiếp nhận bệnh nhân D.N.B. (19 tuổi, quận Bình Thạnh, TP.HCM) bị băng huyết, đau bụng, tụt huyết áp... do tự ý phá thai. Theo người nhà bệnh nhân, B. “trót dại” với bạn trai nên “dính” bầu gần bảy tuần tuổi. Sợ gia đình la mắng, B. lên mạng tự tìm mua thuốc phá thai. Cô mua được hai loại thuốc có tên Mifepristone (200mg) và Misoprostol (200mg) với lời chỉ dẫn sử dụng của... người bán. Sau khi uống thấy xuất huyết nhiều, căn cứ theo lời người bán, B. nghĩ rằng đã “giải quyết” xong. Nhưng một tháng sau, B. đau bụng dữ dội và ra dịch âm đạo nhiều, người nhà đưa B. đi cấp cứu thì BS cho biết thai đã chết lưu một tháng.

Những hộp thuốc được bán "sỉ".

Tại BV Từ Dũ, N.K.M., sinh viên năm thứ nhất một trường cao đẳng tại TP.HCM nhập viện trong tình trạng ngất xỉu, băng huyết... do phá thai bằng thuốc. M. kể, trong một lần quan hệ với người yêu không mang bao cao su nên lỡ dính bầu. Sợ bạn bè, người thân biết, M. cùng người yêu nhờ “bác sĩ Google” tư vấn. Sau đó, M. mua thuốc theo chỉ dẫn trên mạng về uống. Vài giờ sau khi sử dụng, M. cảm thấy chóng mặt, đau bụng, ra máu ồ ạt và ngất xỉu...

Chúng tôi thử đi một vòng qua các nhà thuốc Tây trên đường Lê Văn Sỹ, Hai Bà Trưng (quận 3, TP.HCM) hỏi mua thuốc phá thai, nhưng nơi nào cũng lắc đầu cho biết đó là thuốc cấm lưu hành trên thị trường. Lần theo hướng dẫn của B. và M., chúng tôi vào mạng internet và gõ “mua bán thuốc phá thai ở đâu”, kết quả cho ra gần 800.000 đường dẫn. Chọn một đường dẫn và lấy được số điện thoại 098698…, chúng tôi gọi thì người phụ nữ tên Hoàng Thị Yến cho biết có bán thuốc phá thai. Khi nghe tôi “khóc lóc” là thai đã bảy tuần tuổi, Yến nói: “Thai dưới bảy tuần tuổi giá 450.000 đồng/liều (ba viên), kèm kháng sinh giảm đau… Nhưng nếu tuổi thai lớn hơn thì phải phá bằng thuốc liều cao hơn".

Sau khi chúng tôi hẹn địa điểm, đến giao thuốc là một người đàn ông trạc 50 tuổi, tự xưng tên Danh, là dượng của Yến. Dù nhận mình là thợ cơ khí, chạy xe ôm và chỉ giao thuốc giùm Yến nhưng ông Danh thao thao “tư vấn” cho chúng tôi cách phá thai: “Em uống một viên Mifepristone 200mg trước (uống sau ăn một giờ), sau 48 giờ em uống hai viên Misoprostol 200mg (sau ăn một giờ). Khi có biểu hiện ra máu, em uống thuốc giảm đau azithromycin trong ba ngày, ngày hai lần, mỗi lần hai viên…”.

Thấy chúng tôi tỏ vẻ nghi ngại chất lượng thuốc, ông Danh trấn an: “Mỗi tháng tôi giao gần 100 liều, mà có thấy ai nói bị gì đâu. Thuốc này không chỉ bán tại Hà Nội, TP.HCM, mà cả ở miền Tây, miền Đông Nam bộ, khách hàng ở tỉnh xa nếu có nhu cầu sẽ được xe đò giao đến tận nhà”.

Theo lời của ông Danh, Yến là dược sĩ (26 tuổi) phụ trách mảng phân phối, bán hàng cho công ty TNHH dược phẩm B.L (Hoàng Mai, Hà Nội). Nhờ đó, Yến “tuồn” hàng của công ty cho nhiều hiệu thuốc hoặc bán lẻ để kiếm lời.

Ba ngày sau, chúng tôi liên lạc lại với Yến và đặt vấn đề muốn mua thuốc với số lượng lớn để kinh doanh thì người này cho biết, nếu lấy sỉ nguyên thùng (480 hộp) thì có thể giảm giá. Việc mua bán rất đơn giản, người mua chuyển tiền vào tài khoản, sẽ có người tới giao hàng tận nhà. “Hàng của chị có hạn sử dụng tới năm 2017 nên một số nhà thuốc, phòng khám lấy nguyên thùng…”, Yến khẳng định. Tuy nhiên, khi chúng tôi hẹn gặp để bàn bạc thêm về số lượng hàng cũng như hình thức mua bán thì Yến từ chối và cho biết là đang ở Hà Nội nên mọi giao dịch chỉ thực hiện qua điện thoại.

Liên lạc số điện thoại của công ty B.L, nơi Yến đang làm việc thì chúng tôi “tá hỏa” khi đó chỉ là số điện thoại ảo. Vậy, nguồn thuốc mà Yến và người lái xe ôm bán cho chúng tôi là từ đâu?

Giao dịch mua bán thuốc phá thai trên mạng.

Mua thuốc từ nhà sản xuất - bao nhiêu cũng có

Lần tiếp số điện thoại nhà sản xuất trên vỏ hộp thuốc mà người xe ôm cung cấp, chúng tôi liên hệ với công ty Cổ phần sinh học dược phẩm Ba Đình (công ty dược Ba Đình- KCN Quế Võ, Bắc Ninh). Khi nghe chúng tôi hỏi, công ty B.L có phải là nhà phân phối của công ty dược Ba Đình, thì một người đàn ông xưng tên Trường xác nhận công ty dược Ba Đình có cung cấp thuốc cho công ty B.L và nếu chúng tôi muốn mua thuốc, công ty dược Ba Đình sẽ cung cấp.

Khoảng 30 phút sau cuộc gọi lần thứ nhất, chúng tôi gọi tiếp đến công ty lần hai, ”nhập vai” là chị họ của người vừa gọi đến công ty trao đổi thêm về việc mua bán thuốc thì cũng gặp người đàn ông tên Trường. Khi nghe chúng tôi nói dự định mở phòng khám về sản khoa và muốn mua thuốc phá thai để “giải quyết” cho khách hàng, ông Trường tư vấn: “Thật ra theo yêu cầu thì người mua thuốc cần gửi về hồ sơ, giấy photo hoạt động phòng khám... để công ty biết phòng khám có đủ chức năng hay không thì mới thực hiện giao dịch”. Chúng tôi hỏi: “Sao lúc nãy công ty nói không đòi hỏi giấy tờ mà bây giờ lại yêu cầu?” thì ông Trường ỡm ờ một lúc rồi tỏ vẻ… du di: “Không cung cấp giấy tờ cũng không sao, cứ cho địa chỉ rõ ràng, tên người nhận thì chúng tôi sẽ giao thuốc”.

Chúng tôi hỏi: “Nếu em mua số lượng ít để thăm dò khách hàng thì công ty có chuyển thuốc không", người đàn ông tên Trường liền đáp: “công ty chuyển thuốc đi khắp nơi trong nước. Mua bao nhiêu cũng chuyển”. Chúng tôi tiếp tục hỏi giá thuốc thì ông Trường cho biết: “Thuốc Mifepristone 200mg phân phối theo giá sỉ là 52.000đ/viên, Misoprostol 200mg có giá 8.000đ/hai viên…”. Như vậy, giá thuốc do công ty dược Ba Đình bán ra chỉ bằng 1/10 so với giá thuốc mà Yến và hàng loạt nơi bán hàng qua mạng cung cấp cho người mua.

Qua cuộc trao đổi, chúng tôi nhận thấy đại diện công ty sản xuất không hề bất ngờ trước việc công ty B.L tự ý bán lẻ thuốc ra ngoài thị trường mà còn khẳng định: “Bán lẻ có giá 450.000đ/liều (một viên Mifepristone 200mg, hai viên Misoprostol 200mg - PV) là… hợp lý”.

Sau khi thỏa thuận, công ty đồng ý sẽ giao thuốc cho chúng tôi với số lượng 50 liều. Nhưng ngày 12/9, qua địa chỉ email mà ông Trường cung cấp, chúng tôi chỉ đặt mua 20 liều. Sau ba ngày, do vẫn chưa nhận được email hồi âm, chúng tôi liên hệ đến công ty thì ông Trường cho biết, giám đốc đang đi công tác, phải đợi giám đốc về để xem xét. Sau nhiều lần liên lạc, đến ngày 22/9, chúng tôi mới nhận được email hồi âm với nội dung: “công ty chúng tôi rất cảm ơn vì chị đã quan tâm tới sản phẩm của công ty chúng tôi. Về việc đặt hàng hai sản phẩm Mifepristone 200mg và Misoprostol 200mg của bên chị với số lượng rất nhỏ như trên, chúng tôi đã xem xét và thông cảm vì lần đầu mua hàng: 20 liều x 60.000đ/liều (chưa bao gồm phí vận chuyển). Từ lần hai trở đi, với số lượng nhỏ, sẽ có sự thay đổi về giá cả tùy theo số lượng đơn đặt hàng. Tên tài khoản: công ty Cổ phần sinh học dược phẩm Ba Đình. Số tài khoản: 0351000429919, tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh”. Ngày 30/9, sau khi chuyển tiền, 20 liều thuốc phá thai đã được công ty dược Ba Đình chuyển tới chúng tôi đúng như yêu cầu.

Như vậy, có thể nói, đường đi của thuốc phá thai, từ nơi sản xuất có giấy phép rõ ràng đến các cuộc giao dịch lậu tràn lan trên mạng, bất cứ ai cũng có thể tham gia.

Người xe ôm giao thuốc phá thai.

Phân phối không đúng quy định là sai phạm

Một cán bộ quản lý dược cho biết, Thông tư 48/1011/TT/BYT ngày 21/12/2011 và Thông tư 10/2013/TT/BYT, Quyết định số 2701/2001/QĐ-BYT ngày 29/6/2001 của Bộ trưởng Bộ Y tế yêu cầu: doanh nghiệp sản xuất hoặc phân phối dược phẩm theo hình thức bán sỉ, bán buôn, khi muốn giao dịch, bán thuốc cho khách hàng phải xem xét, kiểm tra hồ sơ xem đơn vị mua thuốc của mình có đủ điều kiện kinh doanh, chuẩn GPP (đối với đơn vị phân phối), điều kiện sử dụng (đối với các phòng khám)... hay không. Việc phân phối của doanh nghiệp dược nếu không đúng những quy định trên là sai phạm.

BS Huỳnh Thị Trong - Trưởng khoa Sản BV An Sinh cho biết, khoa vẫn thường gặp những trường hợp bị tai biến nặng do tự ý dùng thuốc phá thai tại nhà. Thuốc Mifepristone 200mg là loại không được bán tự do trên thị trường nên có thể bệnh nhân mua không đúng thuốc. Còn Misoprostol 200mg là loại thuốc có tác dụng ức chế tiết axit dạ dày và bảo vệ niêm mạc dạ dày, được bán theo kê đơn của BS.

BS Nguyễn Ngọc Thông, Giám đốc Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản TP.HCM khẳng định, thuốc phá thai chỉ được sử dụng, phân phối trong cơ sở y tế có năng lực được cấp phép. BV tuyến huyện áp dụng phá thai bằng thuốc cho tuổi thai đến hết 49 ngày nhưng phải căn cứ vào điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực cụ thể của khoa; tuyến tỉnh áp dụng cho thai đến hết 56 ngày; tuyến trung ương áp dụng cho tuổi thai đến hết 63 ngày. Quy trình uống thuốc cũng được quy định nghiêm ngặt: nếu thai đến hết 49 ngày, uống Mifepristone 200mg tại cơ sở y tế và theo dõi sau uống 15 phút. Sau 36 - 48 giờ uống tiếp Misoprostol 200mg tại nhà hoặc cơ sở y tế. Đối với thai lớn từ 50 - 63 ngày tuổi, thai phụ uống hai lần tại cơ sở y tế và được theo dõi ít nhất ba giờ. Người thực hiện phải là BS chuyên khoa phụ sản được huấn luyện về phá thai bằng thuốc, phải qua một lớp đào tạo kỹ thuật phá thai ngoại khoa và có trách nhiệm xử lý tận cùng những biến chứng như thai không đáp ứng và vẫn phát triển, uống thuốc bị nôn. BS phải xử lý, bổ sung thuốc kịp thời, xử lý trường hợp băng huyết nhiều, sẩy thai nhưng không toàn vẹn dẫn đến sót nhau, rong kinh, nhiễm trùng…

Vì những yêu cầu nghiêm ngặt trên, theo quy định của Bộ Y tế, thuốc phá thai chỉ được lưu hành trong các cơ sở y tế có năng lực được cấp phép và phải sử dụng theo hướng dẫn của BS sản khoa. Điều đáng nói, các loại thuốc này lại được rao bán tràn lan. Thực tế việc mua bán này dễ dàng không chỉ do người dân thiếu kiến thức mà còn do công ty sản xuất kinh doanh xem nhẹ quy định trong quá trình phân phối. Qua quá trình “mua bán” với công ty Cổ phần sinh học dược phẩm Ba Đình, chúng tôi nhận thấy, công ty đã dễ dàng “bắt tay” với những kẻ hám lợi để kinh doanh trái pháp luật, bất chấp hậu quả. Rõ ràng cơ quan chức năng đang quản lý lỏng lẻo đối với những đơn vị sản xuất kinh doanh mặt hàng này.