  |
- Giám đốc Quản lý Nguồn nhân lực HSBC Việt Nam
Tôi nhận thấy sự phát triển vượt bậc của trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt với những tính năng mới từ OpenAI, đang mở ra một kỷ nguyên mới.
AI giờ đây không chỉ dừng lại ở việc trả lời câu hỏi mà còn có thể thực hiện các tác vụ phức tạp như kiểm tra lịch họp, phân tích đối thủ, tổng hợp tin tức hay tạo bài thuyết trình. Theo tôi, đây là bước chuyển rõ rệt từ AI tạo sinh sang AI tự chủ (Agentic AI), cho phép xử lý công việc tự động và điều chỉnh linh hoạt mà không làm gián đoạn quy trình.
Tuy nhiên, tôi tin rằng dù AI có tiến bộ vượt bậc, con người vẫn giữ lợi thế trong các công việc đòi hỏi tương tác xã hội, đánh giá sắc thái hay triển khai ngoài môi trường số. Và khi được trang bị kỹ năng phù hợp, con người hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ.
AI có ‘cướp’ mất việc của con người?
Theo quan sát của tôi, thị trường lao động toàn cầu sẽ trải qua những biến chuyển mạnh mẽ trong 5 năm tới, như dự báo trong báo cáo The Future of Jobs 2025 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF). Báo cáo chỉ ra rằng khoảng 170 triệu việc làm mới sẽ được tạo ra, trong khi 92 triệu việc làm có thể bị thay thế, dẫn đến tổng cộng 78 triệu việc làm tăng thêm vào năm 2030.
Tôi nhận thấy các yếu tố thúc đẩy xu hướng này bao gồm sự phát triển công nghệ, chuyển đổi xanh, cùng những biến động về kinh tế và dân số. Trong đó, các ngành nghề liên quan đến công nghệ dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng. Chẳng hạn, chuyên gia dữ liệu lớn tăng 110%, kỹ sư công nghệ tài chính tăng 95%, và chuyên gia về AI cùng máy học tăng 80%.
Tuy nhiên, xét về số lượng tuyệt đối, tôi thấy ngành nông nghiệp dẫn đầu với 35 triệu việc làm mới, nhờ xu hướng chuyển đổi xanh thúc đẩy đầu tư giảm phát thải carbon và thích nghi với biến đổi khí hậu.
Các ngành như tài xế giao hàng, công nhân xây dựng, nhân viên bán hàng và chế biến thực phẩm cũng được tôi dự đoán sẽ tăng trưởng mạnh, chịu ảnh hưởng từ già hóa dân số và kinh tế khó khăn. Ngược lại, các công việc văn thư như thu ngân, bán vé, trợ lý hành chính, thợ in ấn, kế toán và kiểm toán sẽ giảm mạnh do tự động hóa và ứng dụng AI.
Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), khoảng 2,3% việc làm toàn cầu có nguy cơ bị tự động hóa hoàn toàn. Hiện nay, 47% nhiệm vụ công việc do con người thực hiện hoàn toàn, nhưng con số này sẽ giảm còn 33% vào năm 2030.
Riêng trong ngành dịch vụ tài chính và thị trường vốn, tỷ lệ này giảm từ 44% xuống 28%, điều này khiến tôi tin rằng tự động hóa không chỉ thay thế các công việc thuần túy của con người mà còn tác động đến các nhiệm vụ kết hợp giữa người và máy.
Nhân sự cần chủ động, doanh nghiệp cần thích nghi
Trước những biến động này, tôi cho rằng người lao động cần chủ động trang bị kỹ năng để duy trì sức cạnh tranh.
 |
| Người lao động cần liên tục học hỏi, trong khi doanh nghiệp nên xây dựng chiến lược nhân sự linh hoạt để duy trì hiệu quả vận hành trong bối cảnh thị trường không ngừng biến động. Ảnh minh họa: Phương Lâm. |
Dựa trên báo cáo từ The Adecco Group, tôi nhận thấy chỉ 11% người lao động hiện nay sẵn sàng cho thị trường việc làm tương lai. Đáng chú ý, 39% kỹ năng làm việc cơ bản trên toàn cầu (37% tại Việt Nam) sẽ thay đổi hoàn toàn trong 5 năm tới.
Theo tôi, top 10 kỹ năng được nhà tuyển dụng đánh giá cao hiện nay bao gồm tư duy phân tích, khả năng thích nghi, kỹ năng lãnh đạo, sáng tạo, động lực làm việc, hiểu biết công nghệ, khả năng lắng nghe, tinh thần học hỏi, quản lý nhân tài và định hướng dịch vụ khách hàng.
Tuy nhiên, tôi dự đoán rằng trong 5 năm tới, các kỹ năng liên quan đến AI và dữ liệu lớn sẽ dẫn đầu, theo sau là an ninh mạng và kiến thức công nghệ tổng quát. Những kỹ năng này đặc biệt quan trọng trong ngành tài chính, lĩnh vực tôi thấy tự động hóa và chuyển đổi số đang tác động mạnh mẽ.
Để thích ứng với xu hướng này, tôi cho rằng doanh nghiệp cần đầu tư vào nâng cấp kỹ năng cho nhân viên. Dự báo đến năm 2030, chỉ 41% nhân lực không cần đào tạo thêm, 29% cần nâng cấp kỹ năng cho vai trò hiện tại, và 19% cần chuyển đổi sang công việc mới.
Tôi tin rằng dù AI có thể thay thế một số công việc, những nhiệm vụ đòi hỏi sự sáng tạo, tương tác xã hội và khả năng đánh giá sắc thái vẫn là lợi thế của con người. Khi được trang bị kỹ năng phù hợp, tôi khẳng định rằng con người không chỉ làm chủ công nghệ mà còn tạo ra giá trị vượt trội trong một thị trường lao động đầy biến động.
AI có cướp đi công việc của chúng ta?
Trong cuốn AI chuyện chưa kể, tác giả Tomoe Ishizumi cho rằng đây chỉ là công cụ tối ưu không hơn không kém. Có một điều chắc chắn rằng AI có thể thay thế phần lớn công việc mà con người đang làm hiện nay. Tuy nhiên, chúng ta không nên nghĩ máy móc sẽ cướp đi công việc của con người mà hãy nghĩ rằng máy móc sẽ làm những công việc vất vả để con người có thời gian sáng tạo hơn.
