Covid-19 kéo dài có thể là tình trạng suy nhược nghiêm trọng với những người sống chung với nó. Danh sách triệu chứng hậu Covid-19, các ước tính mâu thuẫn về tần suất nó xảy ra rất khó để đo lường chính xác bao nhiêu người bị ảnh hưởng.
Hậu covid-19 là vấn đề không thể tránh khỏi với hầu hết người mắc Covid-19, nhưng nghiên cứu mới đang cho thấy tình trạng này ít phổ biến hơn rất nhiều so với những dự báo trước. Điều này một phần là nhờ miễn dịch từ tiêm chủng.
Con số đi ngược
Theo CBC News, dựa trên dữ liệu từ giai đoạn đầu của đại dịch, WHO ước tính tình trạng bị hậu Covid-19 rơi vào khoảng 10-20% số bệnh nhân. Trong khi đó, Cơ quan Y tế Công cộng Canada (PHAC) tuyên bố tình trạng này có thể xảy ra trong khoảng từ 30 đến 40% những người không nhập viện.
Giám đốc Y tế Công cộng của Canada, tiến sĩ Theresa Tam, lại nói ngược lại vào tháng 5. Bà cho biết Covid-19 kéo dài có thể ảnh hưởng tới 50% bệnh nhân và nhấn mạnh "các triệu chứng có thể khá rộng và không cụ thể".
Nhưng với ước tính hơn 50% người dân Canada đã bị nhiễm bệnh kể từ tháng 12/2021, sau sự xuất hiện của Omicron và các chủng phụ dễ lây, các chuyên gia nhận thấy thiếu bằng chứng về việc hàng triệu người tại nước này bị Covid-19 kéo dài.
Nghiên cứu mới hơn cho thấy hậu Covid-19 đang xảy ra với tỷ lệ thấp hơn nhiều so với ước tính từ thời kỳ đầu của đại dịch, trước khi tiêm chủng rộng rãi. PHAC đang tìm hiểu rõ hơn về con số thực sự, đồng thời thừa nhận dữ liệu của họ đã lỗi thời.
Nhà dịch tễ học Bill Hanage, Trường Y tế Công cộng TH Chan của Đại học Harvard, Mỹ, cho biết: "Hậu Covid-19 là có thật. Rất nhiều người mắc phải. Nhưng khó có thể chấp nhận con số 40% người bệnh gặp phải. Theo quan điểm của tôi, thực sự hơi thiếu tôn trọng những người đang thực sự bị hậu Covid-19 khi cứ giả vờ tin vào con số như vậy".
 |
| Nhiều ước tính từ đầu đại dịch dự báo 30-50% người mắc Covid-19 có thể gặp triệu chứng kéo dài. Ảnh: Freepik. |
Ước tính dựa trên nghiên cứu lỗi thời
Nhiều ước tính được các tổ chức y tế trích dẫn dựa trên dữ liệu ban đầu phần lớn xem xét bệnh nhân vào năm 2020. Đây là mốc thời gian rất lâu trước khi vaccine Covid-19 được bao phủ đa số các nước và Omicron thay đổi đáng kể tình hình miễn dịch trên toàn cầu.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Lancet vào tháng 7/2021, được PHAC trích dẫn cho thấy 30-40% bệnh nhân không nhập viện phát triển Covid-19 kéo dài. Nghiên cứu này xem xét dưới 1.000 bệnh nhân trong khoảng thời gian từ tháng 4/2020 đến tháng 12/2020.
Giáo sư Clara Lehmann, tác giả chính của nghiên cứu, Đại học Cologne ở Đức, bổ sung thêm quan điểm: "Tôi cho rằng do tiêm chủng và Omicron, sẽ có ít người bị ảnh hưởng bởi Covid-19 kéo dài hơn".
PHAC cũng trích dẫn 2 đánh giá có hệ thống làm bằng chứng cho các ước tính cao về hậu Covid-19. Một nghiên cứu do chuyên gia của họ thực hiện vào cuối năm 2021, đang chờ phản biện. Nghiên cứu còn lại đã được công bố trên tạp chí The Journal of Infectious Diseases hồi tháng 4.
Nhiều tài liệu được phân tích trong các nghiên cứu là từ trước khi Omicron, vaccine xuất hiện. Trong khi tỷ lệ đáng kể nhóm đối chứng từ dân số nói chung để so sánh khá thấp.
Tác giả chính của nghiên cứu công bố trên The Lancet, Giáo sư Bhramar Mukherjee, Đại học Michigan, cũng tin tỷ lệ hậu Covid-19 đã giảm xuống. "Hiện có nhiều nghiên cứu hơn với dân số được tiêm chủng. Ban đầu nó không thực sự rõ ràng về nhưng có vẻ như tiêm chủng đã mang đến tác động đáng kể", bà nói.
 |
| Tiêm chủng được cho là yếu tố giúp tỷ lệ mắc hậu Covid-19 đang thấp hơn dự báo khá nhiều. Ảnh: iStock. |
Một nghiên cứu của Vương Quốc Anh được công bố cuối tháng 7 trên tạp chí Nature đã xác định 62 triệu chứng liên quan Covid-19 kéo dài như rụng tóc, rối loạn cương dương. Đặc biệt, 5,4% bệnh nhân không nhập viện báo cáo ít nhất một triệu chứng sau 3 tháng mắc bệnh. Trong khi đó, 4,4% người không có xét nghiệm Covid-19 dương tính cũng báo cáo ít nhất một triệu chứng. Những người trong nhóm này không được kiểm tra cụ thể cho nghiên cứu và được phát hiện là âm tính.
Điều này phù hợp với một cuộc khảo sát gần đây từ Văn phòng Thống kê Quốc gia của Vương quốc Anh cho thấy tỷ lệ Covid-19 kéo dài chỉ hơn 4% với ca nhiễm BA.1 hoặc BA.2 sau khi đã tiêm 3 mũi vaccine. Con số này thấp hơn so với Delta (5%).
Giáo sư miễn dịch học Akiko Iwasaki, Trường Y Yale, cho rằng vẫn chưa thể hiểu rõ hoàn toàn việc tiêm chủng giúp ngăn ngừa hậu Covid-19 như thế nào. Một số nghiên cứu đã chỉ ra nguy cơ có thể giảm xuống 50%. Nhưng nghiên cứu gần đây cho thấy tiêm chủng giúp giảm tỷ lệ mắc hậu Covid-19 rất đáng kể.
Bà nói: “Điều đó có thể liên quan đến thực tế là chúng ta có khả năng miễn dịch ở mức độ nào đó từ tiêm chủng và lần mắc Covid-19 trước. Ngoài ra, một số khác biệt nội tại khác giữa các biến chủng cũng cần quan tâm".
Trong một tuyên bố với CBC News, người phát ngôn của PHAC nhấn mạnh "hiện không có đủ dữ liệu trên toàn quốc để ước tính số lượng bệnh nhân bị hậu Covid-19 ở Canada và tỷ lệ 30-40% trên trang của họ là trước khi có sự xuất hiện của Omicron".
Người này nói thêm: "Các ước tính không nên được sử dụng để suy đoán xem có bao nhiêu người dân có thể mắc hậu Covid-19 vào năm 2022, kể từ khi Omicron và các chủng phụ của nó xuất hiện".
Tình trạng này cũng đang xuất hiện ở nhiều nước trên thế giới. Song, vấn đề lớn nhất lúc này chính là chưa có cách để dự báo chính xác nhóm người nào sẽ bị hậu Covid-19 và mức độ ảnh hưởng trong dân số chung là gì.
