Hậu dịch Covid-19, vai trò của tiêm chủng càng quan trọng hơn

ThS.BS Nguyễn Hải Hà - Trưởng đơn nguyên vaccine (Bệnh viện Đa khoa quốc tế Vinmec Times City) - chia sẻ nhiều thông tin bổ ích xoay quanh câu chuyện tiêm chủng.

- Bác sĩ có thể chia sẻ về tầm quan trọng của việc tiêm chủng, đặc biệt trong diễn biến dịch bệnh phức tạp hiện nay?

- Dịch Covid-19 tạm thời lắng xuống tại Việt Nam nhưng vẫn còn phức tạp và khó lường ở nhiều vaccine phòng ngừa. Tuy nhiên, chúng ta cần hiểu thêm, nhiều dịch bệnh khác cũng có khả năng gây tử vong nếu không được tiêm chủng đầy đủ như sởi, cúm, ho gà, viêm não, viêm màng não… Cúm mùa cũng có khả năng gây thành đại dịch, với 500-800 triệu ca mắc và tử vong 250.000-500.000 ca mỗi năm.

ThS.BS Nguyễn Hải Hà.

Trong thời gian cách ly xã hội, nhiều gia đình hoãn lại lịch tiêm hoặc chủ trương không cho trẻ tiêm bất kì vaccine nào. Đây cũng là một trong những nguyên nhân có thể bùng phát dịch bệnh. Do đó, bên cạnh việc cảnh giác với Covid-19, chúng ta vẫn nên có kế hoạch tiêm chủng để phòng ngừa các bệnh khác. Cha mẹ cần đưa con đi tiêm các loại vaccine theo đúng độ tuổi, đặc biệt là các vaccine phòng sởi, quai bị, rubella, thủy đậu, bạch hầu, ho gà, uốn ván, cúm, phế cầu; các bệnh truyền nhiễm khác được khuyến cáo cho trẻ theo lứa tuổi như viêm não, viêm màng não…

- Trong dịch Covid-19, tỷ lệ nhiễm ở trẻ em khá thấp so với người lớn. Điều này có liên quan việc trẻ đang ở độ tuổi được tiêm chủng thường xuyên không, thưa bác sĩ?

- Nghiên cứu chưa đầy đủ cho thấy, không riêng Covid-19 mà cả virus gây nên dịch MERS và SARS cũng không tấn công mạnh vào trẻ em. Nguyên nhân chính xác vẫn chưa rõ nhưng cách giải thích hiện nay được công nhận là trẻ em được bảo vệ bằng 2 mũi vaccine sởi và thủy đậu, có phản ứng chéo với virus SARS-CoV-2. Điều này được chứng minh qua 2 đợt dịch trước là SARS và MERS và dịch Covid-19 lần này.

Ngoài ra, một số nước tiêm vaccine lao cũng ghi nhận tỷ lệ mắc Covid-19 thấp và ít ca nặng hơn. Chưa có bằng chứng vaccine phòng lao có thể tránh được Covid-19 nhưng đây cũng có thể là giả thuyết có căn cứ.

Trong giai đoạn hiện nay, không chỉ trẻ em, người lớn cũng nên tiêm chủng do họ có thể mang mầm bệnh từ ngoài xã hội, hoặc mắc bệnh nhưng không biết vì các triệu chứng thể hiện không rõ. Họ là trung gian truyền bệnh cho trẻ em - đặc biệt là trẻ nhỏ hoặc trẻ sơ sinh chưa đến độ tuổi tiêm phòng.

Sau dịch Covid-19, nhiều gia đình tiêm chủng cho tất cả thành viên để tạo miễn dịch và phòng bệnh tốt hơn.

- Vậy theo bác sĩ, người lớn nên tiêm vaccine nào trong lúc này?

- Hiện nay, người lớn, đặc biệt là người trên 65 tuổi, có bệnh lý hô hấp như COPD, hen phế quản, bệnh lý mạn tính như tiểu đường…, nên ưu tiên vaccine cúm tiêm hàng năm và vaccine phòng phế cầu, tiêm một mũi duy nhất cho người lớn.

Tiếp theo là vaccine phòng thủy đậu, sởi, quai bị và rubella. Đây cũng là loại vaccine được khuyến cáo tiêm cho phụ nữ trước khi mang thai để bảo vệ người mẹ và tránh dị tật thai nhi. Vì thế, thời gian qua, một số tổ chức đã tiêm phòng cúm và thủy đậu, sởi, quai bị, rubella cho cán bộ nhân viên để tạo miễn dịch trong gia đình và công sở/tập thể.

Vaccine phòng bạch hầu, uốn ván, ho gà cũng là một trong những vaccine được khuyến cáo tiêm nhắc lại cho người lớn, người già để bảo vệ cơ thể. Vaccine này cũng có thể được tiêm phòng cho phụ nữ mang thai từ 27 đến dưới 35 tuần để phòng ho gà sớm cho trẻ sơ sinh.

Các đơn vị tiêm chủng chú trọng công tác khử khuẩn, đảm bảo vệ sinh an toàn để đón khách trở lại sau dịch bệnh.

- Để đạt được mục tiêu phòng bệnh trong thời gian ngắn, ta có thể kết hợp tiêm 2 mũi trong một lần hay không?

- Để đảm bảo sản sinh kháng thể tối đa, tạo miễn dịch hiệu quả, cần tiêm vaccine đúng lịch và đủ liều. Sự kết hợp 2 mũi tiêm trong một lần có thể thực hiện nếu 2 loại vaccine đó không bị chống chỉ định kết hợp với nhau. Việc tiêm quá nhiều mũi tiêm trong một lần cũng cần hạn chế, tránh sự cố có phản ứng nặng sẽ không thể xác định là vaccine gì và mất đi cơ hội được tiêm tiếp những vaccine đó về sau.

Dù vậy, mọi người vẫn có thể kết hợp 2 vaccine cùng một ngày tiêm đối với những đối tượng đã đến thời điểm tiêm nhiều loại vaccine mà chưa được tiêm. Việc này còn tùy thuộc tình trạng sức khỏe và khả năng gây phản ứng của từng vaccine. Để tiêm chủng an toàn, mọi người cần khám sàng lọc trước tiên, đồng thời nắm được cách theo dõi, xử trí phản ứng sau tiêm.

Dù tiêm kết hợp hay không thì quan trọng nhất vẫn là tiêm đúng lịch, đủ liều và lựa chọn cơ sở tiêm chủng có nguồn vaccine đảm bảo chất lượng, thực hành tiêm chủng tốt, có hệ thống theo dõi, cấp cứu đề phòng tai biến sau tiêm chủng.