Ngòi nổ khiến TikToker triệu fan đồng loạt 'rơi mặt nạ'

2025 được ví là "năm thanh lọc". Chỉ trong vòng ít tháng, hàng loạt TikToker, influencer (người có ảnh hưởng trên mạng xã hội) liên tiếp bị bóc phốt liên quan đến thái độ, đạo đức và sự thiếu chuyên nghiệp trong công việc. Một số cái tên đình đám có thể kể đến như Thạch Trang, Lê Hà Trúc hay gần đây nhất là Tina Thảo Thi.

Khi bị "bóc phốt", các KOL/KOC này đều lên tiếng xin lỗi, nhưng không phải ai cũng được tha thứ, liên tục bị kêu gọi tẩy chay khi có động thái trở lại. Theo chuyên gia truyền thông, việc xây dựng vỏ bọc trên mạng khác xa đời thực có thể khiến sao mạng sụp đổ nhanh chóng khi "rơi mặt nạ".

"Hiệu ứng năm thanh lọc" hay "không có bông tuyết nào trong sạch" trở thành cách nói ví von để ám chỉ với sức mạnh của mạng xã hội, những người nổi tiếng làm sai sẽ phải trả giá đắt.

Làn sóng thanh lọc mạnh mẽ

"Năm thanh lọc" là khái niệm được dân mạng sử dụng để mô tả việc hàng loạt ngôi sao mạng xã hội, bao gồm cả những "chiến thần" có chỗ đứng vững chắc trong lòng công chúng, đồng loạt bị bóc trần gian lận, bán hàng giả, hành xử trịch thượng trong khoảng đầu năm đến nay.

Trong khoảng 4 tháng đầu năm, dân mạng chứng kiến loạt ngôi sao livestream "ngã ngựa": Phạm Thoại bị tẩy chay sau ồn ào kêu gọi từ thiện; Quang Linh Vlogs và Hằng Du Mục bị bắt điều tra về tội "Sản xuất hàng giả là thực phẩm" và "Lừa dối khách hàng", liên quan vụ kẹo rau củ Kera.

Cả 3 sao mạng này đều nổi tiếng khi thường xuyên làm từ thiện. Trong đó, Quang Linh Vlogs và Hằng Du Mục thậm chí là "idol" khi lan tỏa lối sống nhân văn, tử tế.

Nhiều sao mạng liên tiếp bị bóc phốt trong "năm thanh lọc". Ảnh: Lê Hà Trúc/Instagram.

Dần dần, dân mạng không còn quá ngỡ ngàng khi có thêm một sao mạng dính phốt.

Từ tháng 5 đến nay là làn sóng thanh lọc các TikToker triệu fan, khi họ bị bóc mẽ đạo nhái, cố gồng để xây dựng hình tượng hoàn hảo. Cuối tháng 5, Gia đình PTTC - vốn nổi tiếng là gia đình văn hóa - bị chỉ trích dữ dội vì vụ chặn thang máy đòi tai nghe. Đầu tháng 6, blogger Thạch Trang phải thừa nhận và xin lỗi khi bị tố đạo nhái tranh.

Giữa tháng 7, "nàng thơ Instagram" Lê Hà Trúc bị hàng loạt đối tác cũ tố có thái độ trịch thượng, coi thường và làm khó ê-kíp sản xuất. Cuối tháng 7, Tina Thảo Thi - TikToker triệu fan được biết đến với những câu chuyện nhân văn - dính lùm xùm khi bị liệt vào danh sách đen của nhiều agency.

Việc những KOL/KOC liên tiếp bị bóc mẽ mặt tiêu cực cũng giống như "hiệu ứng domino" - lan truyền mạnh mẽ hơn nhờ hiệu ứng đám đông. Theo một nghiên cứu của Wired, cơ chế vận hành của nền tảng Threads khác biệt đáng kể so với các mạng xã hội truyền thống. Ở đây, các bài đăng có yếu tố "rage bait" (tạm dịch: khiêu khích) trở nên phổ biến và dễ lan truyền hơn bao giờ hết.

Thuật toán của các nền tảng như Threads, TikTok thúc đẩy việc hiển thị các bài bóc phốt, khiến chúng tiếp cận với cả những người không theo dõi tài khoản chia sẻ trước đó.

Ông Hạ Hồng Việt cho rằng có nhiều nguyên nhân thúc đẩy khiến 2025 trở thành "năm thanh lọc". Ảnh: FBNV.

Chuyên gia truyền thông Hạ Hồng Việt, Giám đốc Công ty CP Truyền thông và Chiến lược Sellator, đồng ý với điều này. Theo nhận định của ông, có 4 nguyên nhân chính thúc đẩy 2025 trở thành một "năm thanh lọc".

Thứ nhất là sự trưởng thành của khán giả: sau nhiều năm đón nhận nội dung và sự xuất hiện của các thần tượng, công chúng có lẽ đã tỉnh táo hơn, đi kèm với đó là khả năng phản biện. Khi thực tế diễn ra khác với những gì họ từng kỳ vọng, sự thất vọng sinh ra sẽ trở thành ngòi nổ của khủng hoảng.

Thứ hai là do thuật toán đề xuất của các nền tảng nội dung ngắn như TikTok, Threads, Reels hay YouTube Shorts. Chúng ưu tiên những nội dung hấp dẫn đám đông và một trong những thứ gây chú ý nhất là sự giật gân, trái ngang.

Yếu tố thứ ba là rào cản tạo nội dung và kênh để được phổ biến đã gần như biến mất. Bây giờ bất kỳ ai cũng có thể kể một câu chuyện viral chỉ với một chiếc điện thoại.

Cuối cùng, nguyên nhân nằm ở chính những người ảnh hưởng. Có những người ngủ quên trong hào quang quá lâu đến nỗi không đủ tỉnh táo để nhận ra được rằng khi họ được hưởng sự chú ý, quan tâm và yêu thương của đám đông thì họ cũng phải gánh lấy trách nhiệm cộng đồng.

"Khi xuất hiện những tên tuổi lớn gặp vấn đề, công chúng đương nhiên sẽ có tâm lý đề phòng và dựa vào những gì đã xảy ra để soi chiếu, đánh giá những người có sức ảnh hưởng khác", ông Việt nói.

Theo nam chuyên gia, còn có một hiệu ứng tâm lý gọi là thiên kiến xác nhận: chúng ta có xu hướng tìm kiếm những thông tin hỗ trợ cho giả thuyết của mình trong khi bỏ qua những bằng chứng phản bác.

"Vì thế khi có nhiều người quan tâm đến sự sụp đổ của những tượng đài, họ có xu hướng nói về nó nhiều hơn. Hình ảnh của các KOL/KOC lúc này đã trở nên mong manh hơn trước. Nếu xử lý không khéo, họ có thể bị nhấn chìm bởi đám đông. Hết lần này đến lần khác, đó chính là hiệu ứng domino", ông nhấn mạnh.

Hết thời cưng chiều, dễ dãi

Nhiều năm trước, một KOL/KOC sau khi bị bóc phốt có thể im lặng rồi trở lại như không có gì xảy ra. Nhưng hiện tại đã khác, khi nhiều người bị tẩy chay thời gian dài, thậm chí liên tục tẩy chay khi họ có động thái xuất hiện.

Chuyên gia Hạ Hồng Việt nhận định "năm thanh lọc" là một xu hướng dài hạn chứ không chỉ là hiện tượng nhất thời. Theo đó, một khi công chúng đã nhận ra quyền lực của mình, rằng họ có thể cùng nhau bảo vệ những giá trị chung, họ sẽ không muốn quay lại thời những người ảnh hưởng được cưng chiều và dễ dãi như trước.

Người hâm mộ không còn dễ dàng bỏ qua cho những KOL/KOC có hành vi lệch chuẩn. Ảnh: Phạm Thoại/Facebook.

Với mạng xã hội và smartphone, giờ đây bất cứ tiếng nói nào, dù nhỏ bé, cũng có thể được lắng nghe. Nếu những người ảnh hưởng không có sự thận trọng trong những điều mình nói và làm, chỉ cần tạo ra nạn nhân và thể hiện sự thiếu trách nhiệm với cộng đồng, có thể họ sẽ phải trả giá đắt.

"Điều tích cực là xu hướng này buộc những người nổi tiếng và có tầm ảnh hưởng phải nhìn lại: bạn có thể nổi tiếng vì có tài năng, có năng lực đặc biệt, biết làm nội dung, hoặc do may mắn, nhưng để có uy tín và sự ảnh hưởng bền vững, bạn vẫn phải trau dồi chính con người thật của mình, cư xử đàng hoàng dựa trên sự chân thành, và luôn nỗ lực mang lại giá trị cho cộng đồng", ông Việt nói.

Những sao mạng bị đánh sập vì thiếu văn hóa trong cách hành xử đời thực cũng là bài học đắt giá cho những KOL/KOC trong việc cần xây dựng hình tượng cá nhân bền vững.

Có nhiều năm kinh nghiệm trong hỗ trợ xây dựng thương hiệu cá nhân, ông Việt nói rằng một bài học quan trọng về việc xây thương hiệu cá nhân bền vững chính là hãy cố gắng hạ thấp sự kỳ vọng của công chúng.

"Bằng cách sống thật, chân thành, thừa nhận mình có những điểm mạnh cũng như điểm yếu, có thể sai lầm nhưng luôn nỗ lực để làm tốt hơn. Đó chính là khiên chắn bền vững để có thể phòng ngừa khủng hoảng và giữ được niềm tin dài hạn".

Theo đó, một người có uy tín không phải là một người luôn đúng, nhưng họ luôn biết cách làm thế nào để cư xử đàng hoàng khi gặp sai lầm. Và trên thực tế, những người có uy tín cao cũng thường ít khi sai, bởi vì họ luôn ý thức được những rủi ro và biết cách dự phòng khủng hoảng có thể đến với mình.

"Đừng xây dựng một hình tượng mà mình không sống được với nó. Internet có thể giúp hình ảnh của bạn đi đến mọi nơi, và cũng từng ấy rủi ro sẽ nhân lên nếu thương hiệu của bạn đầy mâu thuẫn. Kỳ vọng càng lớn, thất vọng càng nhiều. Hãy thận trọng với những sự kỳ vọng đến từ công chúng", ông nhấn mạnh.