Đó là trận đấu giữa Thụy Điển và Hà Lan tại vòng bảng World Cup 1974 với nhân vật chính là Cruyff, nhân vật phụ là hậu vệ Jan Olsson. Bóng khi ấy được Arie Hann đưa ra phía góc trái khung thành của Thụy Điển. Cruyff giữ bóng, còn Olsson cản phá.
Khoảnh khắc của Cruyff
Mọi thứ được Olsson làm rất hoàn hảo, từ gây sức ép từ đằng sau đến đoán biết hướng di chuyển của Cruyff thông qua động tác cơ thể nhằm đưa ra tư thế chân phù hợp.
Khi Cruyff buộc phải quay lưng về phía khung thành và vung chân phải lên, đồng thời vai trái hạ thấp xuống, tất cả đều nghĩ tới một pha bóng mà số 14 của Hà Lan phải chuyền bóng để tìm tới sự trợ giúp của đồng đội.
Song Cruyff, trong một động tác hoàn hảo, đã dùng chân phải đánh gót bóng đi ra phía sau chân trụ (chân trái) rồi ngay lập tức xoay người để lao nhanh về phía trước, thoát khỏi sự theo kèm sát sao của Olsson.
 |
| Cú "Cruyff turn" trứ danh của Johan Cruyff tại World Cup 1974. |
Gần 54.000 khán giả có mặt tại sân Westfalen đều ồ lên kinh ngạc. Olsson thì hoàn toàn bất ngờ. Anh cố gắng quay lại nhưng không kịp và suýt nữa ngã nhào xuống, chỉ kịp thấy Cruyff thoát đi.
Olsson sau này đã nói với tác giả David Winner của cuốn Brilliant Orange (Màu cam tuyệt diệu) rằng: “Tôi đã chơi bóng đỉnh cao 18 năm, khoác áo ĐTQG 17 lần. Nhưng khoảnh khắc bị Cruyff vượt mặt là giây phút làm tôi… tự hào nhất trong sự nghiệp của mình. Tôi không thấy bị sỉ nhục, vì đối đầu với thiên tài đâu có gì là buồn chứ?".
Cây bút Scott Murray của Guardian ví von rằng Olsson đã làm đúng 999,999 trên tổng số 1 triệu khả năng có thể xảy ra, nhưng vẫn thất bại vì Cruyff là chủ nhân của pha bóng còn lại.
Chính bản thân Cruyff nói gì về ngoặt bóng vĩ đại này? Trong cuốn tự truyện “My turn” (Cú ngoặt bóng của tôi), cố huyền thoại người Hà Lan nói về pha bóng năm 1974 như sau: “Cú ngoặt này tôi chưa bao giờ thực hiện khi tập luyện! Nó chợt nảy ra trong đầu vì là giải pháp tốt nhất cho tình thế của tôi, vào thời điểm cụ thể đó."
 |
| Cruyff chỉ cần đúng một kỳ World Cup để thay đổi bóng đá thế giới. Ảnh: Getty Images. |
"Trong bóng đá, có những khoảnh khắc ngẫu hứng như vậy, do kỹ thuật và kiến thức chiến thuật của bạn đã trở nên tốt đến mức đôi chân có thể đáp ứng ngay lập tức những gì mà bạn muốn trong đầu, ngay cả khi đó chỉ là một suy nghĩ trong tích tắc. Tôi sử dụng những động tác giả, những cú lừa bóng như thế không phải để biến cầu thủ theo kèm tôi trở thành trò cười; mà chỉ vì đó là giải pháp tốt nhất cho tình huống đó", Cruyff nhấn mạnh.
Cả thế giới thay đổi
Đứng ở vị thế của năm 2019 nhìn lại, cú ngoặt bóng của Cruyff rõ ràng chẳng hề bất ngờ. Rất nhiều những ngôi sao còn thực hiện những pha xử lý khó và bất ngờ hơn nhiều. Song sự vĩ đại của cú “Cruyff turn” không thể được phán xét bằng những suy nghĩ của bóng đá hiện đại.
Trước Cruyff, World Cup chưa từng chứng kiến một pha bóng nào như thế. Sau Cruyff, tất cả đều thực hiện cú ngoặt bóng ấy. Những cú xoay người nhanh như cắt của Cristiano Ronaldo, Leo Messi hay bất kỳ ngôi sao nào của hiện tại đều bắt đầu từ cú “Cruyff turn” ngày đó.
 |
| Pep Guardiola thừa nhận: "Trước khi biết Cruyff, tôi không biết gì về bóng đá". |
Người ta từng mắt tròn mắt dẹt chứng kiến cảnh Leonidas tung cú xe đạp chổng ngược tại World Cup 1938, phấn khích khi thấy cú rê bóng bằng hai chân lệch nhau 6 cm của Garrincha tại World Cup 1962 hay ôm đầu khi thấy cú nhấc chân của Pele tại World Cup 1966, song để tạo ra sự ngỡ ngàng một cách riêng biệt như Cruyff thì không.
Hà Lan trước World Cup 1974 chỉ là một đội tuyển hạng trung bình khá tại châu Âu. Tuy nhiên, sự vươn dậy của Ajax với thủ lĩnh Cruyff đã đưa Oranje thành một bí ẩn trước khi bước vào giải đấu. Và cú “Cruyff turn” đã đưa bóng đá Hà Lan ra cả thế giới.
Pha bóng ấy cũng cho tất cả thấy rằng, bóng đá đang tiến hóa rất mạnh mẽ với những người Hà Lan cùng tư tưởng định hướng vị trí trên sân cỏ, hay còn được gọi với cái tên mỹ miều: bóng đá tổng lực.
Cú ngoặt bóng của Cruyff không tạo ra bàn thắng, thậm chí Hà Lan còn hòa Thụy Điển 0-0 trận đó (đó cũng là trận hòa duy nhất của Hà Lan tại World Cup 1974). Song pha bóng ấy đã thay đổi toàn bộ nền bóng đá hiện đại, khi trường phái với Cruyff làm thủ lĩnh đã không chỉ sinh sôi nảy nở tại Hà Lan với Ajax mà còn lan tận sang Tây Ban Nha với điểm đến là Barca.
 |
| Cruyff là triết gia, nhà cải cách vĩ đại của lịch sử bóng đá thế giới. |
Để rồi lò La Masia ra đời, đưa Barca lên đỉnh cao trong thập niên 90, tiếp tục tiến hóa và một lần nữa trở lại đỉnh cao với Pep Guardiola cùng những môn đệ xuất sắc khác như Messi, Xavi, Iniesta hay Gerard Pique.
45 năm sau ngày Cruyff tạo ra cú ngoặt bóng kinh điển ấy, thứ triết lý của huyền thoại người Hà Lan đã lan rộng ra toàn thế giới chứ không chỉ gói gọn ở Barca hay Ajax.
Man City, Arsenal, Liverpool hay bất kỳ CLB nào đều kế thừa ít nhiều tư tưởng chơi bóng định hướng vị trí và khả năng sáng tạo ở những hoàn cảnh ngặt nghèo nhất của huyền thoại người Hà Lan.
Thế giới bóng đá đã chuyển mình chỉ sau một cú vặn người của Cruyff như thế.
