Trong chuyến công tác tại Quảng Nam cuối tháng 7/2004, phóng viên chứng kiến trận đánh có một không hai của Công an thị xã Tam Kỳ chiều 28/7. Các anh đã bắt nghi can dùng súng cố thủ trong lô cốt tự xây, thu khẩu súng AK, 540 viên đạn, 3 quả lựu đạn, 4 kíp nổ và một số quân trang, quân dụng.
Trận đánh nghẹt thở
Khoảng 16h ngày 26/7/2004, các con anh Việt (ở xã Tam Phước, thị xã Tam Kỳ (nay thuộc huyện Phú Ninh), Quảng Nam) chơi đùa ngoài sân bỗng nghe tiếng súng chát chúa vang lên từ nhà hàng xóm Nguyễn Hơn. Anh Việt hốt hoảng gọi các con vào nhà đóng cửa lại.
Nghe tiếng súng nổ, anh Huỳnh Ca - trưởng thôn, hé cửa nhìn sang bị Nguyễn Hơn chĩa súng vào nhà nhả đạn. Anh Ca hô hoán vợ con vào buồng ẩn núp và gọi điện báo Công an xã Tam Phước.
Sau khi điện báo cho trung tá Vũ Đình Diêm - Trưởng công an thị xã, Ban chỉ huy Công an xã Tam Phước đã tới nhà Nguyễn Hơn nắm tình hình. Theo nguồn tin của người dân, Nguyễn Hơn khả năng có cả lựu đạn. Theo người dân, trong nhà Hơn lúc đó có người mẹ già mù lòa 80 tuổi, em gái.
Từ chiều 26 đến chiều 27/7, mặc dù đã tính toán nhiều phương án, nhưng Ban chỉ huy Công an thị xã vẫn chưa thể quyết định cuối cùng. 15h ngày 27/7, 2 trinh sát phát hiện Hơn vác cuốc đi ra. Đây được cho là cơ hội để khống chế, nhưng bất ngờ một con gà giật mình kêu oang oác khiến gã này cảnh giác chạy nhanh vào nhà.
Từ lúc này, Hơn ôm súng AK cố thủ trong lô cốt được dựng bằng đá và cây, hướng họng súng ra ngoài. Thỉnh thoảng những tiếng súng phát ra từ lô cốt làm kinh động vùng quê. Người dân không dám ra đồng, người qua đường qua lại phải phóng xe thật nhanh, không ai dám đi bộ. Trong hai đêm 26, 27, 28/7, Hơn nổ súng loạn xạ khiến tình hình căng thẳng, người dân hoang mang.
Đến 10h ngày 28/7, đại tá Vũ Minh Sơn - Giám đốc công an tỉnh triệu tập cuộc họp khẩn cấp các lực lượng tham gia phá án. Sau khi nghe trung tá Vũ Đình Diêm báo cáo tình hình, đại tá Sơn chỉ đạo giải quyết dứt điểm vụ việc trong ngày, chậm nhất là đêm 28, với yêu cầu phải đảm bảo an toàn tính mạng cho mẹ và em gái Hơn, tránh thương vong cho lực lượng công an và nhân dân. Đại tá Sơn lệnh tăng cường lực lượng cảnh sát cơ động, phối hợp với thị đội, tỉnh đội thống nhất phương án đánh bắt.
14h30 ngày 28/7, em gái Hơn là Nguyễn Thị Hà dắt xe đạp đi chợ Quán Rườn (cách nhà hơn 1 cây số), trinh sát liền nối gót sau. Sau khi mua một thùng mì tôm, 10kg gạo, Hà về nửa đường bị trinh sát chặn lại, mời vào nhà dân bên đường để nắm tin tức.
Lúc đầu Hà không hợp tác, cô cho rằng công an đã bao vây muốn bắt anh mình. Trước tình huống đó, thiếu tá Nguyễn Xuân Hùng đã thuyết phục Hà, để cô gái nhận ra việc làm nguy hiểm của người anh. Theo lời cô gái, trước khi đi chợ đã dặn Hơn: "Em đi mà thấy lâu không về là bị công an bắt, anh ở nhà tự lo liệu". Từ sự phân tích thiệt hơn của thiếu tá Hùng, Hà đồng ý không về nhà và cho biết Hơn có lựu đạn, nhiều đạn AK.
Như vậy lúc này một con tin đã ra khỏi nhà, chỉ còn mẹ già mù lòa của Hơn. Nếu âm thầm đánh bắt như phương án đã vạch, chắc chắn mẹ Hơn không việc gì.
Đúng 15h20, trận đánh bắt đầu. Trung tá Vũ Đình Diêm chỉ huy các mũi trinh sát bí mật bám sát mục tiêu. Vì nắm được tâm tư của Hơn cho rằng chỉ bộ đội mới giải quyết được nỗi oan ức của anh ta, nên phương án tác chiến là điều một xe của tỉnh đội, chở các sĩ quan quân đội và hai trinh sát mặc thường phục tới hiện trường.
Đúng như dự đoán, khoảng 15h25, thấy xe tỉnh đội chạy chậm trước nhà, Hơn liền chạy ra huơ tay để xe dừng lại. Ngay lập tức, hung thủ bị quật ngã đưa về trại tạm giữ. Khám xét khẩn cấp nhà Hơn, công an thu giữ 1 khẩu súng AK đầy đạn trong băng, 540 viên đạn, 3 quả lựu đạn, 4 kíp nổ và một số quân trang, quân dụng cá nhân.
Cùng thời điểm đó, các y tá đã kiểm tra sức khỏe cho mẹ Hơn, động viên tinh thần bà. Em gái Hơn được đưa về nhà an toàn.
Đâu là nguyên nhân?
Nguyễn Hơn 49 tuổi, chỉ học hết lớp 12. Năm 1986, anh ta đi bộ đội, làm ở ban hậu cần trung đoàn. Tháng 9/1990, Hơn xuất ngũ về địa phương. Năm 1992, từ mâu thuẫn cá nhân, Hơn và cha bị thanh niên trong thôn đánh gây thương tích. Vụ việc đã được tòa án phán xử nghiêm minh, nhưng gia đình Hơn luôn nghĩ mình bị nhiều người hãm hại.
Sau đó, Hơn tiếp tục mâu thuẫn tranh chấp đất đai với anh em Dân,Việt. Từ đó mọi người càng xa lánh gia đình Hơn.
Ngày 5/8/2002, Hơn làm đơn gửi Công an thị xã Tam Kỳ và các cơ quan chức năng tố cáo anh Dân, anh Việt cấu kết với cán bộ địa phương, lập mưu hãm hại gia đình mình. Công an thị xã Tam Kỳ xác minh, kết luận việc tố cáo của Hơn là không đúng sự thật.
Xét thấy hoàn cảnh gia đình Hơn khó khăn, năm 2003, chính quyền địa phương quyết định giúp 5 triệu đồng để sửa chữa nhà, nhưng Hơn từ chối. Cuối tháng 6/2004, cán bộ thôn, xã một lần nữa thuyết phục anh này nhận tiền nhưng Hơn bảo: "Nhà cha mẹ làm sao cứ để vậy, tôi có nghèo đâu mà lấy tiền".
Cứ thế, gia đình Hơn sống trong cảnh nhà cửa lụp xụp, thường mâu thuẫn với xóm giềng. Vì sợ trả thù nên Hơn mua súng để đối phó. Khi được hỏi 540 viên đạn, 3 quả lựu đạn ở đâu mà có, người đàn ông trung tuổi khai không nhớ, trong khi số đạn trên còn rất mới, được đựng trong hộp giấy.
Về hành vi sử dụng súng, Hơn khai: chiều hôm đó, thấy các con của Dân và Việt ném đá qua nhà đã lấy súng bắn dọa. Sau đó biết công an bao vây nên Hơn lập lô cốt bằng đá , cây chất bên ngoài để đạn bắn vào không thủng, không bị thương, đồng thời nếu phát hiện sự xâm nhập thì nổ súng đe dọa.
Trong hơn hai ngày đêm theo dõi sự việc, chúng tôi cảm nhận được sự vất vả của lực lượng công an. Các anh vô cùng căng thẳng, lo làm sao bắt được hung thủ mà vẫn đảm bảo an toàn tính mạng cho người mẹ già mù lòa và em gái của Hơn, cũng như người dân. Bằng tinh thần mưu trí, dũng cảm và quyết đoán, Công an thị xã Tam Kỳ và các lực lượng phối hợp đã kết thúc trận đánh một cách xuất sắc.
Trong quá trình đấu tranh làm rõ hành vi của Nguyễn Hơn, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thị xã Tam Kỳ nhận thấy Hơn có dấu hiệu bệnh tâm thần, nên trưng cầu giám định pháp y. Hơn được đưa đi giám định và kết luận bị bệnh tâm thần phân liệt, thể hoang tưởng nên không xử lý hình sự.
