Theo dõi diễn biến vụ chị Thanh (36 tuổi, ở quận Tây Hồ, Hà Nội) tố bị ông Bùi Đăng Đ. (45 tuổi, ở huyện Thanh Oai) phát tán ảnh nóng trên mạng, gửi ảnh có khẩu súng cho chị này, luật sư Lại Văn Doãn (Đoàn luật sư Hà Nội) cho rằng VKSND quận Tây Hồ cần thiết phải khởi tố vụ án đề điều tra. Vị luật sư gửi đến Zing.vn bài phân tích của mình từ vụ việc.
 |
| Luật sư Lại Văn Doãn (Đoàn luật sư Hà Nội). Ảnh: NVCC. |
Căn cứ khởi tố vụ án hình sự
Theo Điều 100 - Căn cứ khởi tố vụ án hình sự, quy định: Chỉ được khởi tố vụ án hình sự khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. Việc xác định dấu hiệu tội phạm dựa trên những cơ sở:
- Tố giác của công dân;
- Tin báo của cơ quan, tổ chức;
- Tin báo trên các phương tiện thông tin đại chúng;
- Cơ quan điều tra, VKS, tòa án, Bộ đội biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển và các cơ quan khác của Công an nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra trực tiếp phát hiện dấu hiệu của tội phạm;
- Người phạm tội tự thú.
Còn Điều 104 - Quyết định khởi tố vụ án hình sự, quy định: Khi xác định có dấu hiệu tội phạm thì cơ quan điều tra phải ra quyết định khởi tố vụ án hình sự. Thủ trưởng đơn vị Bộ đội biên phòng, cơ quan Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển và Thủ trưởng các cơ quan khác của Công an nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra ra quyết định khởi tố vụ án trong những trường hợp quy định tại Điều 111 của Bộ luật này.
Theo như quy định trên, cơ quan điều tra khi thấy có dấu hiệu của tội phạm thì phải ra quyết định khởi tố vụ án hình sự. Theo như thông tin báo chí phản ánh: Khám xét nhà anh Đ. công an thu giữ khẩu súng, sau đó được Viện Khoa học hình sự (Bộ Công an) kết luận "thuộc vũ khí quân dụng”.
 |
| Khám xét nơi ở của Đ. cơ quan công an thu giữ 2 khẩu súng, trong đó khẩu màu vàng được giám định "là vũ khí quân dụng". Ảnh: Cơ quan công an cung cấp.
|
Về trường hợp này, Khoản 2 Điều 3 Pháp lệnh số 16/2011/UBTVQH12 về quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ quy định:
- Vũ khí quân dụng gồm:
a) Súng cầm tay hạng nhỏ là vũ khí được thiết kế cho cá nhân sử dụng gồm súng ngắn, súng trường, súng tiểu liên, súng trung liên và các loại súng khác có tính năng, tác dụng tương tự;
b) Vũ khí hạng nhẹ gồm súng đại liên, súng cối dưới 100 mi-li-mét, (mm), súng ĐKZ, súng máy phòng không dưới 23 mi-li-mét (mm), súng phóng lựu, tên lửa chống tăng cá nhân, tên lửa phòng không vác vai, các loại vũ khí hạng nhẹ khác có tính năng, tác dụng tương tự;
c) Các loại bom, mìn, lựu đạn, đạn, ngư lôi, thủy lôi, hỏa cụ;
d) Vũ khí không thuộc danh mục vũ khí do Chính phủ ban hành nhưng có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng.”
Theo quy định tại Điều 230 Bộ luật hình sự 1999 thì việc công an thu giữ khẩu súng tại nhà anh Đ. và khẩu súng này đã được Viện khoa học hình sự kết luận giám định “khẩu súng ngắn màu vàng là dạng súng ngắn ổ quay, đạn cỡ 5,6 mm, tính năng và tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng, thuộc vũ khí quân dụng. Sử dụng súng bắn vào cơ thể người có thể gây tử vong hoặc bị thương” đã đủ cơ sở pháp lý khẳng định “có dấu hiệu tội phạm” để ra quyết định khởi tố vụ án hình sự theo điều này.
Việc ra quyết định khởi tố vụ án hình sự là hình thức văn bản tố tụng, xác định sự việc xảy ra trong thực tế có dấu hiệu của tội phạm. Quyết định này có ý nghĩa rất quan trọng, làm phát sinh quan hệ pháp luật tố tụng hình sự giữa cơ quan có thẩm quyền và người tham gia tố tụng.
Khi cơ quan có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án sẽ là cơ sở pháp lý đầu tiên để thực hiện việc điều tra. Các hoạt động điều tra và áp dụng các biện pháp ngăn chặn chỉ được tiến hành sau khi có quyết định khởi tố vụ án, trừ một số trường hợp đặc biệt.
Quyền hạn và trách nhiệm của VKS
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 109 Bộ luật tố tụng hình sự: Quyền hạn và trách nhiệm của VKS trong việc khởi tố vụ án hình sự thì VKS thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc khởi tố vụ án hình sự, bảo đảm mọi tội phạm được phát hiện đều phải được khởi tố, việc khởi tố vụ án có căn cứ và hợp pháp.
Như vậy, việc khởi tố vụ án hình sự là để khởi động một quy trình tố tụng khi phát hiệu có dấu hiệu của tội phạm hình sự mục đích tạo cơ sở pháp lý để cơ quan điều tra có thẩm quyền điều tra, xác minh tội phạm đối với những đối tượng liên quan.
Trong trường hợp khi điều tra xác minh thấy không có đầy đủ căn cứ của tội phạm hình sự để khởi tố bị can thì cơ quan điều tra sẽ ra quyết định đình chỉ điều tra, việc này không gây oan sai cho bất cứ ai.
Song, nếu không khởi tố vụ án thì cơ quan điều tra không có căn cứ để tiến hành điều tra xác minh làm rõ hành vi phạm tội, từ đó có thể dẫn tới bỏ lọt tội phạm, vi phạm quy định của bộ luật tố tụng hình sự.
VKSND quận Tây Hồ cho rằng: “Theo hướng dẫn mới, luật mới thì hành vi này phải xử lý hành chính rồi, chúng tôi mới được khởi tố hình sự. Như vậy các anh đã khởi tối oan, mà lại bắt giam nữa thì giam oan một người, rất nguy hiểm”.
Theo quan điểm này, dường như VKSND quận Tây Hồ đang áp dụng điều 306 Bộ luật hình sự 2015 quy định về Tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt súng săn, vũ khí thô sơ, vũ khí thể thao, công cụ hỗ trợ và các vũ khí khác có tính năng tác dụng tương tự:
Điều 306 quy định: Người nào chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt súng săn, vũ khí thô sơ, vũ khí thể thao, công cụ hỗ trợ và các loại vũ khí khác có tính năng, tác dụng tương tự như súng săn, vũ khí thô sơ, vũ khí thể thao, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.
Khẩu súng mà công an thu giữ được tại nhà anh Đ. là vũ khí quân dụng chứ không phải thuộc trường hợp như quy định tại Điều 306 Bộ luật hình sự 2015, để áp dụng các quy định có lợi cho người phạm tội đó là phải đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này.
Công an Hải Phòng: Khởi tố người tàng trữ súng bắn đạn hoa cải
Theo báo An ninh Hải Phòng, chiều 2/4, sau khi nhận được tin tố giác của người dân về một thanh niên có dấu hiệu tàng trữ vũ khí trái phép đang có mặt trên đường Văn Cao, phường Đằng Giang, quận Ngô Quyền, Phòng cảnh sát hình sự Công an Hải Phòng đã tới kiểm tra.
Cảnh sát phát hiện trong túi xách của anh ta có khẩu súng bắn đạn hoa cải đã cưa nòng dài 40 cm. Qua giám định, khẩu súng trên có tính năng, tác dụng như vũ khí quân dụng.
Người này khai là Mai Kim Chung (47 tuổi, ở quận Lê Chân). Chung khai mua súng của Vũ Văn Nam (25 tuổi, ở huyện An Dương) với giá 7 triệu đồng.
Căn cứ tài liệu thu thập, Phòng cảnh sát hình sự bắt khẩn cấp Nam nhưng tên này trốn khỏi địa phương. Ngày 29/4, anh ta đến cơ quan điều tra xin đầu thú.
Công an Hải Phòng đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, tạm giam Mai Kim Chung về hành vi Tàng trữ trái phép vũ khí quân dụng; với Vũ Văn Nam về hành vi Mua bán trái phép vũ khí quân dụng.
