Chỉ còn chưa đầy một tháng, hàng triệu thí sinh trên cả nước sẽ đăng ký dự thi THPT quốc gia và xét tuyển đại học. Mặc dù cơ hội vào các trường đại học năm nay rộng mở nhưng nhiều thí sinh vẫn lúng túng chưa chọn được môn thi, ngành nghề phù hợp.
Cơ hội càng lớn, sai lầm lựa chọn càng cao
Thầy Nguyễn Tùng Lâm, Hiệu trưởng trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) cho biết sau khi tổ chức kiểm tra học kỳ II và sau cuộc khảo sát đối với học sinh của Hà Nội vào tháng 3 này, nhà trường sẽ tư vấn hướng nghiệp cho các em.
Tuy nhiên, khi chọn nghề, các em cần chú ý đến 3 yếu tố quan trọng: Thứ nhất, học sinh cần nắm bắt được nhu cầu xã hội, xu hướng phát triển của ngành nghề đó trong những năm tới. Thứ hai là năng lực, sở trường của mình có đáp ứng ngành nghề đó không. Thứ ba là ngành nghề đó có đúng với những hoài bão, ước mơ của mình hay không. Nếu các em chọn đúng, cơ hội phát triển nghề nghiệp cao, dễ thành công.
 |
| Thí sinh cần cân nhắc kỹ trước khi đăng ký thi. Ảnh: VOV. |
Các chuyên gia hướng nghiệp cũng khuyên thí sinh cần xác định được cá tính, đam mê của mình và chỉ nên chọn 2 đến 3 ngành nghề để tập trung hướng nghiệp. Bởi, khi cơ hội vào các trường đại học (ĐH) càng lớn, sai lầm trong lựa chọn càng cao. Không phải cứ đỗ trường nào là vào đại trường đó, để rồi sau một thời gian lại bỏ ngang sẽ rất lãng phí.
Mối quan tâm đối với thí sinh dự thi là làm thế nào để xác định được ngành nghề phù hợp, có nhiều cơ hội tìm được việc làm sau khi tốt nghiệp. Một học sinh cũng bày tỏ sự mâu thuẫn khi đặt câu hỏi: “Sở trường của em là các môn xã hội và muốn thi ngành xã hội học, nhưng em sợ khó tìm việc nên định theo học tự nhiên để có cơ hội việc làm nhiều hơn”. Đây cũng là băn khoăn của nhiều em khi đứng trước sự lựa chọn ngành nghề cho mình.
Thạc sĩ Lê Trọng Vinh, Phó trưởng phòng Đào tạo, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐH Quốc gia TP.HCM) cho biết theo thống kê của nhà trường, tỷ lệ sinh viên có việc làm trong 3 năm gần đây của nhiều ngành đều ở mức 90% đến 100%. Tỷ lệ có việc làm không phân biệt nhóm ngành nào mà phụ thuộc vào năng lực sở trường từng người.
Ông Vinh phân tích: “Trong thị trường lao động giao thoa như hiện nay, sự cạnh tranh nguồn lao động tăng cao và yêu cầu lao động phải có chất lượng. Trong đó, tiếng Anh là chìa khóa để thực hiện việc này”.
Trong buổi hướng nghiệp mới đây tại Hà Nội thu hút sự tham gia của hàng nghìn học sinh lớp 12, với vai trò là chuyên gia hướng nghiệp, TS Phạm Mạnh Hà, Phó trưởng khoa Công tác Thanh niên, Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam đưa ra lời khuyên năm nay, cơ hội vào ĐH rộng mở nhưng nếu các em chỉ chọn để đỗ ĐH, rất có nguy cơ vào trường mình không thích.
Vì thế, học sinh hãy nên chọn những ngành mình mong muốn, sau đó sắp xếp các trường đào tạo những ngành đó theo uy tín, dựa trên bảng xếp hạng, thời gian thành lập, chuyên ngành đó có là chủ chốt hay không. Trên cơ sở đó, các bạn lựa chọn theo phổ điểm để cơ hội trúng tuyển đúng nghề sẽ cao hơn.
Nắm bắt xu hướng thị trường lao động
Thầy Tùng Lâm thẳng thắn cho rằng giáo dục hiện nay mới chỉ đào tạo cái mình có, trong khi đó xã hội đòi hỏi trường phải linh hoạt hơn trong việc đáp ứng các ngành nghề xã hội đang cần.
Hơn nữa, quá trình đào tạo của các trường ĐH hiện vẫn nặng về học lý thuyết chứ không rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp sâu cho sinh viên nên thực tế nhiều em học ngành “hot” xã hội đang cần, nhưng lại không kiếm được việc làm do thiếu kỹ năng nghề nghiệp. Vì thế, thời gian tới cần điều chỉnh chương trình đào tạo cho sát nhu cầu thực tế của xã hội.
Thầy Lâm đề xuất: “Bộ Lao động - Thương binh Xã hội và Bộ GD&ĐT cần liên kết với các ngành nghề, doanh nghiệp để có thông tin mới nhất về nhu cầu lao động vì nó biến động liên tục. Trên cơ sở đó, các em lựa chọn được trường phù hợp, sau này ra trường có cơ hội làm việc cao, chứ hiện nay các em đang phải tự tìm hiểu”.
Ông Bùi Xuân Tiến, Trưởng phòng Thông tin thị trường lao động, Trung tâm Dịch vụ Việc làm Hà Nội (Sở Lao động Thương binh Xã hội Hà Nội) tư vấn: Xã hội đang đòi hỏi sự năng động nên chọn những ngành nghề năng động để dễ kiếm việc hơn là những nghề đặc thù như luật sư, giáo viên... Ví dụ, các trường có ngành công tác xã hội và dịch vụ xã hội, ra trường cơ hội kiếm được việc làm cao. Các em cũng có thể chọn ngành kinh tế, thương mại để có thể tự thân lập nghiệp, kinh doanh đa dạng các ngành nghề...
“Nếu chọn trường, các em cần tìm hiểu thông tin về xu hướng thị trường lao động trong vòng 10 năm tới, chứ không phải chỉ ở thời điểm 4 đến 5 năm sau khi tốt nghiệp. Chỉ như vậy mới tránh được sai lầm trong hành trình chọn nghề tương lai”, ôngTiến chia sẻ.
TS Phạm Mạnh Hà khẳng định không có ngành nghề nào không cần đến kiến thức, kỹ năng mà lại có lương cao. Ngành nghề nào người lao động cũng phải có kiến thức sâu và giỏi thì sẽ nhận được công việc tốt, mức lương cao. Bởi vậy, thí sinh hãy chọn ngành mình đam mê, phù hợp với tố chất.
Thống kê của Bộ Lao động Thương binh Xã hội, cả nước hiện có trên 225.000 cử nhân, thạc sĩ thất nghiệp. Trong đó, nhiều người đang phải cất đi tấm bằng đại học để chuyển sang học nghề. Một trong những nguyên nhân chính là do việc hướng nghiệp không phù hợp, dẫn đến xác định sai ngành học.
“Bộ GD&ĐT yêu cầu tất cả các trường phải xây dựng đề án tuyển sinh để cung cấp thông tin cho thí sinh. Một trong các nội dung của đề án này là thông tin tỷ lệ việc làm của hai năm trước cho đến giờ là bao nhiêu. Đó sẽ là thông tin tham khảo hữu ích, để các em lựa chọn được trường phù hợp, sau này ra trường có cơ hội việc làm cao”, bà Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ GD&ĐT nói.
