Theo báo cáo “Tình trạng vệ sinh học đường tại Việt Nam” năm 2022 do nhãn hàng Vim và Quỹ Unilever Việt Nam thực hiện, có 97% học sinh đang phải chịu đựng nhà vệ sinh “mất vệ sinh” khi đến trường hàng ngày.
Những điều trẻ đang âm thầm chịu đựng
Nhà vệ sinh bẩn, thiếu giấy, bốc mùi, không có cửa… tưởng chừng chỉ là hình ảnh trong quá khứ, nhưng đến tận bây giờ vẫn ảnh hưởng trực tiếp đến 71% học sinh. Trong đó, 41% trẻ bị ảnh hưởng về thể chất và con số bị ảnh hưởng về tâm lý còn lớn hơn, lên đến 46%. Khi được hỏi, hầu hết em đều kể về nhà vệ sinh như “cơn ác mộng”, luôn tìm cách né tránh.
 |
| Khó chịu, kém tập trung vì nhịn vệ sinh, thậm chí đi ra quần là những ảnh hưởng trực tiếp về thể chất mà trẻ đang âm thầm chịu đựng. |
Những tác hại trước mắt từ việc nhịn ăn uống, nhịn vệ sinh đến sức khỏe là rất rõ ràng khi có thể gây ra sỏi thận, sa trực tràng, viêm bàng quang, hoặc làm thay đổi sự dung nạp của cơ thể và khiến trẻ kém phát triển.
“Không chỉ khiến cảm hứng đến trường bị suy giảm, nỗi sợ nhà vệ sinh, sợ bẩn còn có thể theo trẻ đến khi trưởng thành. Ám ảnh về nhà vệ sinh có thể gây ra rối loạn ám ảnh cưỡng chế về sự sạch sẽ mức độ nhẹ, trở thành rào cản giao tiếp vì vô tình tạo ra yêu cầu khó khăn cho những người làm việc cùng”, TS Tô Nhi A - chuyên gia tâm lý, giảng viên ngành Tâm lý học - chia sẻ, khiến nhiều bố mẹ xót xa bởi không ngờ chuyện nhỏ như đi vệ sinh lại có thể ảnh hưởng lâu dài đến con.
 |
| Những ảnh hưởng từ nhà vệ sinh bẩn tại trường học là không thể xem nhẹ. |
Bố mẹ nào cũng muốn cho con môi trường sinh hoạt và điều kiện phát triển tốt nhất. Thế nhưng, nếu việc đi vệ sinh - nhu cầu cơ bản của trẻ - bị xem nhẹ, nếu bố mẹ đánh giá thời gian đi vệ sinh không nhiều bằng thời gian học trên lớp nên không đáng quan tâm, thì có lẽ tình trạng nhà vệ sinh bẩn và những ảnh hưởng của nó sẽ còn tiếp diễn.
Cho trẻ không gian lên tiếng và tương lai vệ sinh sạch khuẩn
Cũng theo khảo sát của Quỹ Unilever Việt Nam, có tới 71% học sinh không chia sẻ với bố mẹ về nhà vệ sinh bẩn, khiến người lớn không thể nhận biết rõ mức độ nghiêm trọng của vấn đề.
Phân tích tâm lý trẻ để tìm hiểu về nguyên nhân, TS Tô Nhi A cho rằng: “Có thể các em từng đề cập đến việc này nhưng không nhận được sự chú ý cần thiết từ bố mẹ, thầy cô. Cũng có thể vấn đề đã được tiếp nhận nhưng không được giải quyết vì một số lý do như thiếu kinh phí, thiếu nhân lực khiến mọi chuyện đâu vào đấy. Khi nhận ra phản ánh không mang lại thay đổi tích cực nào, thậm chí còn bị nghi ngờ rằng mình viện cớ để nghỉ học, trẻ sẽ không còn lên tiếng nữa”.
 |
| Nhiều trẻ chưa được lắng nghe, tạo điều kiện để chia sẻ về nhà vệ sinh trường học. |
Chính vì vậy, bố mẹ cần chủ động quan tâm, nhận biết những dấu hiệu bất thường từ con mình để can thiệp kịp thời. “Nếu trẻ thường xuyên lao ngay vào nhà vệ sinh sau khi đi học về, có những phát ngôn không tích cực về nhà vệ sinh ở trường, trẻ ít uống nước, bị đau bụng, tiểu gắt thường xuyên… thì có thể toilet trường con đang ‘cầu cứu’. Nếu con không muốn đến trường, hãy hiểu rằng đôi khi không hẳn là vì con lười học, mà đó là kết quả của một diễn biến con không muốn đối diện”, TS Tô Nhi A chia sẻ.
Ngoài ra, TS Tô Nhi A cho biết điều quan trọng nhất vẫn là bố mẹ hãy cởi mở với những chia sẻ của con, không ngăn dòng thông tin bằng suy nghĩ chủ quan của mình. Chính sự tôn trọng này sẽ giúp trẻ cảm thấy thoải mái, an toàn và chia sẻ về nhà vệ sinh ở trường cũng như các vấn đề khác, để bố mẹ kịp thời tìm hiểu nguyên nhân, tìm cách giải quyết.
 |
| Bố mẹ là những “vệ thần” sát cánh cạnh con, người gần gũi nhất mà con có thể chia sẻ. |
Về giải pháp để cải thiện nhà vệ sinh trường học, ông Maharajan Muthu - đại diện Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) tại Việt Nam, Trưởng chương trình “Vì sự sống còn và phát triển trẻ em, môi trường” - nhấn mạnh tầm quan trọng của sự đồng hành từ phụ huynh, thầy cô dạy trẻ hình thành hành vi, thói quen sử dụng nhà vệ sinh đúng cách nhằm xóa mờ nỗi ám ảnh nhà vệ sinh bẩn qua các thế hệ.
Ngoài ra, cộng đồng cũng có thể chung tay lan tỏa thông điệp này trong chương trình của những nhãn hàng như Vim. Với thao tác trên trang web vim.truonghocxanhsachkhoe.com bằng điện thoại và chọn ra 100 trường học tiếp theo cần Vim giúp đỡ, cải tạo thành “trường học xanh - sạch - khỏe” trong năm 2022 tương tự “nhà vệ xinh” của Trúc Nhân và Piggy trong MV, độc giả đã góp phần giúp nhà vệ sinh học đường trở thành không gian đạt chuẩn, thay vì là “hung thần” ám ảnh ngay cả khi những năm tháng học trò đã đi qua.
