Thể loại: Tâm lý
Đạo diễn: Lulu Wang
Diễn viên: Awkwafina, Triệu Thục Trân, Lâm Hiểu Kiệt, Lô Hồng
Zing.vn đánh giá: 8/10
 |
| The Farewell là tác phẩm độc lập được báo chí quốc tế đánh giá cao trong thời gian qua của Lulu Wang. |
Ôm mộng thành danh với nghiệp văn chương giữa thành phố New York, cô gái trẻ Billi (Awkwafina) vừa phải vật lộn với hoá đơn tiền nhà quá hạn, đám “thư từ chối” từ các quỹ học giả danh giá, vừa phải đương đầu với khủng hoảng đầu đời của một cô gái người Mỹ gốc Hoa chưa thể xác định cho mình đường đời vững chắc.
Trên hết, cô chưa thể trả lời câu hỏi rốt cuộc mình là ai, đứa con gái người Hoa yêu thương của cặp vợ chồng người gốc Trường Xuân là ông Hải Yến (Tzi Ma) và bà Kiện (Lâm Hiểu Kiệt), hay một nữ văn sĩ nổi loạn người Mỹ với chất giọng đặc sệt New York?
Nếu không kể ông Hải Yến và bà Kiện, sợi dây duy nhất còn níu Billi lại với nguồn cội Trung Hoa là “Nãi Nãi” - bà nội của cô bé (Triệu Thục Trân). Không hiểu có phải vì xuất thân là một quân nhân, Nãi Nãi luôn hào sảng, yêu đời, quý con cháu, dù phải trải qua không biết bao biến thiên của lịch sử hiện đại Trung Quốc, chứng kiến chồng qua đời vì bệnh ung thư, còn hai đứa con trai Hải Tân (Tưởng Vĩnh Ba) và Hải Yến rời bỏ quê hương từ sớm để tìm vận may nơi đất khách quê người.
Giờ bên cạnh bà chỉ có người em gái cũng đã ở tuổi bạc đầu (Lô Hồng). Nhưng tuổi già và sự cô đơn chưa bao giờ ngăn được Nãi Nãi bày tỏ sự quan tâm và tình yêu vô bờ bến với đứa cháu vẫn còn đang “ế chồng” ở phía bên kia bờ Thái Bình Dương.
Thế rồi Nãi Nãi bị chẩn đoán mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối. Đó là nỗi khiếp sợ của bất cứ người dân Trung Quốc nào, bởi với họ, mắc ung thư nghĩa là nhận án tử hình không thể trốn thoát. Nếu có không chết vì bệnh tật, nạn nhân ung thư cũng sẽ “chết” vì tâm lý sợ hãi trước bóng ma Thần Chết.
Tuy đã thoát Trung từ rất sớm, nhưng cả hai anh em Hải Tân và Hải Yến vẫn mang trong mình tâm lý quen thuộc nói trên của người Hoa khi biết tin dữ.
Muốn Nãi Nãi vui sống nốt những ngày tháng cuối đời bên con cháu, họ quyết định đẩy Hạo Hạo (Trần Hàm) - cậu con trai nhút nhát của Hải Tân - làm đám cưới ngay với cô bạn gái mới quen Aiko (Aoi Mizuhara) ở Trường Xuân. Đó là cái cớ để gia đình nhà Hải Tân từ Nhật và Hải Yến từ Mỹ về thăm Nãi Nãi mà không phải nói thật với bà về “án tử” ung thư.
 |
| Một đám cưới chạy được tổ chức để Nãi Nãi có thể vui sống nốt những còn lại. |
Người duy nhất không được hai gia đình Hải Tân, Hải Yến mong đợi trong “đám cưới chạy tang” của Hạo Hạo chính là Billi. Mọi người sợ rằng với tính cách đã bị “Mỹ hoá” hoàn toàn - thẳng thắn, không che giấu cảm xúc - cô gái không cố ý thì cũng vô tình tiết lộ bệnh tình cho bà nội, và phá hỏng “âm mưu” của cả đại gia đình.
Song, với tấm lòng trĩu nặng vì thương nhớ Nãi Nãi, và vì vô số thất bại đang phải đương đầu hàng ngày giữa thành phố New York xa lạ, Billi vẫn quyết định trở về. Cô trở về để lao vào vòng tay âu yếm của bà nội, và trở về để tìm lại chính mình.
Một cái nhìn khác về Trung Quốc hiện đại
Biệt cáo tố tha (Đừng nói bà biết) hay The Farewell là bộ phim điện ảnh thứ hai của nhà làm phim người Mỹ gốc Hoa Lulu Wang (Vương Tử Dật) dựa trên chính những trải nghiệm của cô khi phải đối mặt với tin dữ về chuyện người bà yêu quý của mình mắc căn bệnh ung thư quái ác.
Khởi đầu từ câu chuyện What You Don't Know được Wang kể lại trên chương trình phát thanh This American Life, The Farewell là một tác phẩm nhỏ, nhưng mang đậm chất cá nhân của nhà làm phim.
 |
| Đạo diễn Lulu Wang (bìa phải) trên trường quay The Farewell. |
Dự án chỉ quay trong 24 ngày với kinh phí vỏn vẹn 3 triệu USD, nhưng mang rất nhiều kỷ niệm và cảm xúc riêng của nữ đạo diễn, từ thành phố công nghiệp Trường Xuân khô khan và lạnh lẽo, cho tới những bài “thể dục” đơn giản nhưng hiệu quả mà Nãi Nãi của chính Wang đã dạy cô từ ngày xưa.
Tuy sở hữu kinh phí thấp và phần bối cảnh không hề bắt mắt, nhưng phần nhìn của The Farewell lại là một trong những điểm ấn tượng nhất của bộ phim.
Lulu Wang và tay máy nữ Anna Franquesa Solano đã chọn cho tác phẩm những góc quay hết sức xuất sắc. Chúng giúp gợi lên góc cạnh cô đơn, mỏng manh của người Hoa xa xứ luôn trong tình trạng tiến thoái lưỡng nan giữa nỗi nhớ quê hương với ước mơ đổi đời nơi đất khách.
Bên cạnh đó còn là hình ảnh một đất nước Trung Quốc hiện đại nhưng ẩn chứa đầy mâu thuẫn giữa một bên là giá trị gia đình, quan niệm truyền thống ăn sâu vào gốc rễ, với một bên là sự thịnh vượng giàu sang đang dần phá huỷ di sản muôn đời một cách lạnh lẽo.
Sử dụng rất nhiều gam màu lạnh và những bối cảnh đơn giản, nhiều góc cạnh, đôi lúc trống trải bóng người, The Farewell đem lại cho khán giả một Trung Quốc qua góc nhìn rất hiện đại và khác biệt so với trào lưu hiện tại của Hollywood vốn luôn nhìn đất nước tỷ dân này như một xã hội náo nhiệt, nhiều màu sắc, đông đúc đến nghẹt thở.
 |
| Bộ phim sử dụng nhiều gam màu lạnh với ẩn ý phía sau. |
Lựa chọn nghệ thuật ấy của Lulu Wang và Anna Franquesa Solano có lẽ là để chia sẻ với góc nhìn Trung Quốc của một đứa con đang mất dần nguồn cội khi phải cố sức níu kéo những gì còn sót lại trong tâm hồn nhằm định vị bản thân như một người gốc Hoa xa xứ, chứ không phải là một người Mỹ “tình cờ” có bố mẹ là người Trung Quốc.
Điểm sáng đến từ vai hai bà cháu
Tự tay viết kịch bản và đạo diễn The Farewell, rõ ràng Lulu Wang rất muốn tác phẩm mới nhất của bản thân truyền tải một cách trung thực nhất, chính xác nhất những tâm sự đầy chất riêng tư của nữ đạo diễn trong một giai đoạn gian khó của cuộc đời.
Do đó, có lẽ không ít khán giả cảm thấy ngạc nhiên khi cô lựa chọn Awkwafina - một ca sĩ nhạc rap chưa gây quá nhiều tiếng vang trên màn ảnh lớn ngoài vai diễn cô nàng đại gia “hoạt náo viên” trong Crazy Rich Asians - cho vai Billi.
Nhưng sau khi xem The Farewell, hẳn mọi nghi ngại của khán giả đối với khả năng diễn xuất của Awkwafina sẽ tan biến bởi cô đã thể hiện rất thành công những cung bậc cảm xúc khác nhau của Billi, từ cảm giác cô độc, thất bại của một nữ văn sĩ trẻ chưa thể tìm thấy chỗ đứng cho bản thân, tới niềm hạnh phúc vô bờ bến khi lại được là “đứa cháu nhỏ” của Nãi Nãi.
 |
| Với The Farewell, Awkwafina khiến công chúng tin rằng cô là một diễn viên giỏi thực sự. |
Sự tương phản giữa vô vàn cung bậc tình cảm của Billi và cái cách người Trung Quốc “gốc” như Hải Tân, Hải Yến, như em gái của Nãi Nãi luôn cố kìm nén mọi cảm xúc là một nét đặc sắc khác của The Farewell. Đó là nguồn gốc của nhiều tình huống gây cười trong phim, nhưng đồng thời giúp nêu bật chủ đề xuyên suốt của tác phẩm về mâu thuẫn khó lòng hoá giải của một người Hoa xa xứ đang cố níu kéo những gì còn thuộc về nguồn cội của bản thân.
Đối với nhân vật quan trọng thứ hai của bộ phim là Nãi Nãi - “mỏ neo” của Billi với quê hương Trung Hoa, Lulu Wang quyết định trao vai cho một nữ diễn viên gạo cội chưa từng xuất hiện ở Hollywood, nhưng lại rất quen thuộc với khán giả hâm mộ truyền hình Hoa ngữ. Đó là Triệu Thục Trân.
Được Wang gọi một cách tôn trọng là “Triệu lão sư”, Triệu Thục Trân là diễn viên “chuyên trị vai bà” trong các phim truyền hình Trung Quốc. Có lẽ bởi vậy mà nữ diễn viên vào vai rất ngọt trong The Farewell khi bà không mất nhiều thời gian để chiếm cảm tình của khán giả.
Xuyên suốt tác phẩm, đây trở thành trụ cột, chỗ dựa về mặt tinh thần không chỉ cho con cháu trên màn ảnh, mà còn cả cho chính khán giả, bất chấp việc chính Nãi Nãi lẽ ra mới cần chỗ dựa tinh thần trong thời khắc phải đối diện với căn bệnh ung thư quái ác.
 |
| Triệu Thục Trân cũng rất đáng khen khi bà diễn như không diễn với vai Nãi Nãi. |
Sự lạc quan, tin tưởng chưa bao giờ tắt vào cuộc sống, vào con người của Nãi Nãi qua sự thể hiện của Triệu Thục Trân là điểm sáng đáng quý của The Farewell, nhất là khi căn bệnh ung thư quái ác thường được mô tả trên phim như nguồn cơn của mọi buồn đau và rắc rối.
Rất tiếc là nếu so với Awkwafina và Triệu Thục Trân hay một phần nào đó là Lâm Hiểu Kiệt trong vai bà Kiện mẹ của Billi, các diễn viên khác trong The Farewell không để lại nhiều ấn tượng, thậm chí còn để lại cảm giác nghiệp dư vốn là “chỉ dấu” của những bộ phim kinh phí thấp.
Nếu đọc qua nội dung và bối cảnh của The Farewell, có lẽ nhiều người yêu điện ảnh sẽ liên tưởng tới tác phẩm xuất sắc cũng xoay quanh một “đám cưới giả” là Hỷ yến (The Wedding Banquet, 1993). Nếu so với bộ phim của đạo diễn Lý An, các tuyến truyện hay cách xây dựng nhân vật của The Farewell có lẽ chưa đủ đặc sắc bằng, nhất là đối với khán giả muốn tìm hiểu thêm về cách nghĩ cách sống, về truyền thống của các gia đình người Hoa.
Song, nếu xem The Farewell như một câu chuyện kể hết sức riêng tư của chính nữ đạo diễn Lulu Wang về những trăn trở, suy tư của cô trong việc định vị bản thân giữa hai dòng nước của “mái nhà” New York và “nguồn cội” Trung Hoa, thì tác phẩm đã hoàn toàn thành công.
Hy vọng rằng với thắng lợi của The Farewell, hay trước đó là Crazy Rich Asians (2018) và The Big Sick (2017), tâm thế của những người con xa xứ với nguồn cội khác nhau tại Mỹ, gốc rễ văn hoá của những quốc gia châu Á sẽ tiếp tục được Hollywood khai thác triệt để hơn nữa, để người Mỹ gốc Á không chỉ còn là nhóm “người thiểu số gương mẫu” (model minority) trong văn hoá đại chúng Mỹ.
Phim đang được trình chiếu tại các rạp trên toàn quốc.
