Luật sư điểm lỗi trong Bộ luật Hình sự 2015

Chia sẻ với tờ Pháp Luật TP HCM, luật sư Vũ Xuân Hoằng (Đoàn Luật sư TP HCM) cho biết, ông đã phát hiện cuốn Bộ luật hình sự (BLHS 2015) do Nhà xuất bản (NXB) Chính trị Quốc gia - Sự thật ấn hành có một số lỗi nghiêm trọng.

Trùng lặp về tình tiết định khung hình phạt

Cụ thể, tại Điều 249 (tội Tàng trữ trái phép chất ma túy), điểm h khoản 2 quy định trùng lắp về trọng lượng ma túy với điểm c khoản 3. Cụ thể: “Lá, rễ, thân, cành, hoa, quả cây cần sa hoặc lá cây côca có khối lượng từ 25 kg đến dưới 75 kg”.

Bộ luật hình sự 2015 được nhiều nhà xuất bản phát hành. Ảnh: V.Đ.

Như vậy, gặp trường hợp người phạm tội tàng trữ trái phép từ 25 kg đến dưới 75 kg lá, rễ, thân, cành, hoa, quả cây cần sa hoặc lá cây côca thì các cơ quan tố tụng sẽ không biết xử lý theo khoản 2 (mức án từ 5 - 10 năm tù) hay khoản 3 (mức án từ 10 - 15 năm tù).

Tương tự, tại Điều 250 (tội Vận chuyển trái phép chất ma túy), điểm d khoản 1 quy định trùng lắp về trọng lượng ma túy với điểm i khoản 2 là “Lá, rễ, thân, cành, hoa, quả cây cần sa hoặc lá cây côca có khối lượng từ 10 kg đến dưới 25 kg”.

Tức là khi người phạm tội vận chuyển trái phép từ 10 kg đến dưới 25 kg lá, rễ, thân, cành, hoa, quả cây cần sa hoặc lá cây côca, các cơ quan tố tụng sẽ không biết xử lý theo khoản 1 (mức án từ 2 - 7 năm tù) hay khoản 2 (mức án từ 7 - 15 năm tù).

Chưa hết, tại Điều 252 (tội Chiếm đoạt chất ma túy), điểm d khoản 1 quy định trùng lắp về trọng lượng ma túy với điểm h khoản 2. Cụ thể: “Lá, rễ, thân, cành, hoa, quả cây cần sa hoặc lá cây côca có khối lượng từ 10 kg đến dưới 25 kg”.

Tức là khi người phạm tội chiếm đoạt từ 10 kg đến dưới 25 kg lá, rễ, thân, cành, hoa, quả cây cần sa hoặc lá cây côca, các cơ quan tố tụng sẽ không biết xử lý theo khoản 1 (mức án từ 1 - 5 năm tù) hay khoản 2 (mức án từ 5 - 10 năm tù).

Theo nhận định của luật sư Hoằng, lỗi trùng lặp trong BLHS 2015 trên không phải là lỗi in sai của NXB.

Không chỉ có 3 lỗi nghiêm trọng

Chia sẻ trên tờ Công an TP HCM, luật sư Đinh Văn Quế (nguyên Chánh tòa hình sự TAND Tối cao cho rằng, ngoài Điều 249, Điều 250, Điều 252 BLHS 2015 bị trùng lặp tình tiết định khung hình phạt, còn Điều 337 quy định tội Cố ý làm lộ bí mật nhà nước; tội chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy tài liệu bí mật nhà nước.

Tên của điều luật quy định hai tội với 4 hành vi: cố ý làm lộ bí mật nhà nước; tội chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy tài liệu bí mật nhà nước. Nhưng khoản 1 của điều luật này lại chỉ quy định một tội với một hành vi “cố ý làm lộ hoặc mua bán bí mật nhà nước”, còn 3 hành vi: chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy tài liệu bí mật nhà nước thì không thấy đâu nữa.

Luật sư Đinh Văn Quế phân tích điều 337 BLHS 2015. Ảnh: V.Đ.

Theo nguyên Chánh tòa hình sự TAND Tối cao, nghiên cứu kỹ BLHS 2015, còn thấy một số điều luật nếu không có giải thích hoặc hướng dẫn thì không thể áp dụng được. Ví dụ: Điều 175 (Điều 140 BLHS 1999) quy định về tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, đã bỏ tình tiết “bỏ trốn để chiếm đoạt” - trước đây quy định tại điểm a khoản 1 Điều 140 BLHS.

Vậy kể từ ngày 1/7/2016 (BLHS 2015 có hiệu lực) trở đi, cứ vay mượn, thuê tài sản của người khác rồi bỏ trốn để chiếm đoạt thì không phạm tội sao? - luật sư Quế đặt câu hỏi.

Còn nữa, theo quy định tại Điều 12 về Tuổi chịu trách nhiệm hình sự, thì người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về một số tội đã được liệt kê trong điều luật, còn các tội phạm khác không được “liệt kê” tại Điều 12 thì không phải chịu trách nhiệm hình sự như tội: Chiếm đoạt tàu bay tàu thủy (điều 278); Cản trở giao thông đường không; Tham ô tài sản với vai trò đồng phạm (Điều 353); Nhận hối lộ với vai trò đồng phạm (Điều 354)… và nếu chịu khó rà soát có thể thấy còn nhiều tội phạm cũng rất cần thiết buộc người từ đủ 15 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự, trong khi đó thì lại quy định họ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội Trộm cắp tài sản (Điều 173); tội Hủy hoại hoặc làm hư hỏng tài sản (Điều 178).

Tương tự, tại Điều 14 BLHS 2015 về Chuẩn bị phạm tội, khoản 1 quy định: “Chuẩn bị phạm tội là tìm kiếm, sửa soạn công cụ, phương tiện hoặc tạo ra những điều kiện khác để thực hiện tội phạm hoặc thành lập, tham gia nhóm tội phạm trừ trường hợp quy định tại Điều 109, điểm a khoản 2 Điều 113 hoặc điểm a khoản 2 Điều 299 của Bộ luật này”.

Nhưng khoản 2 của điều luật vẫn quy định: “Người chuẩn bị phạm một trong các tội sau đây thì phải chịu trách nhiệm hình sự, trong đó có tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân (Điều 113)... Trong khi đó thì có nhiều tội phạm người chuẩn bị phạm tội sẽ “thoát” vì không được liệt kê tại khoản 2 Điều 14 như: Chuẩn bị phạm tội tham ô tài sản; chuẩn bị phạm tội nhận hối lộ…

Bộ luật hình sự sai sót, ai chịu trách nhiệm?

Ngày 27/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có cuộc họp với trưởng đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, TP để bàn việc hoãn thi hành BLHS 2015 vì những sai sót nghiêm trọng.

Theo nguồn tin của tờ Tuổi Trẻ, sau khi có phân tích của giới chuyên gia, dư luận, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội đã tiến hành rà soát tổng thể bộ luật. Kết quả cho thấy có tới hơn 90 nội dung cần sửa đổi.

Trước tình hình đó, lãnh đạo Ủy ban Tư pháp gấp rút báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan có thẩm quyền. Sau một thời gian cân nhắc, thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội triệu tập các trưởng đoàn ĐBQH khóa XIII chỉ 3 ngày trước khi Bộ luật hình sự có hiệu lực thi hành (ngày 1/7/2016).

Vẫn theo tờ bào này, đây là lần thứ 2 Quốc hội khóa XIII phải sửa đổi một đạo luật khi nó còn chưa có hiệu lực thi hành (lần thứ nhất là sửa điều 60 Luật bảo hiểm xã hội). Lỗi lần này nghiêm trọng hơn lần trước rất nhiều.

“Đoàn ĐBQH chúng tôi triệu tập cuộc họp vào ngày 28/6, sau đó biểu quyết ngay, bởi dự kiến ngày 30/6 Quốc hội đã phải ban hành nghị quyết cho lùi thời điểm bộ luật có hiệu lực thi hành. Đây là chuyện rất hy hữu. Bộ luật có quá nhiều lỗi, chắc chắn phải sửa mới thi hành được. Quốc hội có lỗi với dân, lỗi trước hết thuộc về gần 500 đại biểu đã biểu quyết thông qua bộ luật” - trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Nam Định Nguyễn Anh Sơn trao đổi với phóng viên báo Tuổi Trẻ.

Sáng ngày 27/11/2015, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Bộ luật hình sự (sửa đổi) với 84,01% số đại biểu Quốc hội tán thành. Bộ luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2016.

Trao đổi qua điện thoại với phóng viên tờ báo này, nguyên bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cho biết khi còn là bộ trưởng, sau khi nhận được phản ứng từ dư luận như nêu trên, ông đã kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết giải thích một số nội dung, cho đến khi Quốc hội khóa XIV sửa sai.

“Việc quy trách nhiệm chắc chắn là không tránh khỏi. Chúng tôi là những người trình dự án luật, sau đó Ủy ban Tư pháp thẩm tra. Nhiều nội dung có quan điểm khác nhau trong quá trình soạn thảo, nhưng cuối cùng thông qua thuộc thẩm quyền của Quốc hội".

"Tôi cũng là một đại biểu. Giờ nhìn lại thì thấy rằng một bộ luật lớn như vậy mà làm cập rập quá, cá nhân tôi cũng từng đề nghị phải có thêm thời gian nhưng không được chấp nhận” - ông Cường nói.

Thường vụ Quốc hội họp bất thường vì sai sót Bộ luật Hình sự Qua rà soát phát hiện có tới 95 nội dung, điều khoản sai sót, trùng lặp, lỗi kỹ thuật... Những sai sót này dẫn tới không thể áp dụng ngay BLHS theo mốc hiệu lực đã định từ 1/7 tới. 17:37 27/6/2016