 |
Năm 2021 đánh dấu một giai đoạn khó khăn chưa từng thấy đối với vấn đề việc làm và thu nhập của Gen MZ (thế hệ Millennials và Z) tại Việt Nam.
Đặc biệt, trong một số ngành nghề dịch vụ và giải trí, nhiều bạn trẻ đã rơi vào tình cảnh thật sự lao đao bởi mất hoàn toàn cơ hội làm việc, phải cắt giảm chi tiêu hoặc vay mượn để sinh sống.
Theo báo cáo của Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và Thông tin thị trường lao động TP.HCM, trong năm 2021, đại dịch đã gây ảnh hưởng rất lớn đến hầu hết lĩnh vực kinh tế, xã hội, trong đó có cả thị trường lao động. Tình trạng thiếu việc làm, mất việc làm dẫn đến mất thu nhập có xu hướng gia tăng trong hầu hết ngành nghề và đối tượng người làm.
Sau thời gian thực hiện giãn cách xã hội, đến đầu tháng 10, tình hình dịch bệnh tại TP.HCM cơ bản được kiểm soát. Nhiều doanh nghiệp đã dần khôi phục, quay trở lại sản xuất và thực hiện kế hoạch tuyển dụng nhân sự đáp ứng nhu cầu sản xuất, kinh doanh trong tình hình mới.
Năm 2022, thị trường lao động được dự báo tiếp tục phát triển theo hướng tăng dần tỷ trọng lao động khu vực công nghiệp – xây dựng và dịch vụ, giảm dần tỷ trọng lao động khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản.
Trước những cơ hội được cho là đáng chờ đợi trong năm 2022, Zing đã trò chuyện cùng 5 bạn trẻ làm việc trong những lĩnh vực khác nhau để lắng nghe chia sẻ của mỗi người về kỳ vọng cho sự nghiệp cũng như thu nhập vào năm mới.
 |
| Nhiều bạn trẻ có kỳ vọng cho sự nghiệp cũng như thu nhập vào năm mới. Ảnh minh họa: Phương Lâm. |
Khó khăn
Trong năm 2021 vừa qua, bạn gặp khó khăn ra sao về công việc, thu nhập?
Nguyễn Quang Hải (27 tuổi, kiến trúc sư): Suốt nhiều năm làm công việc kiến trúc sư, tôi chưa từng thấy giai đoạn nào ít khách hàng như trong năm 2021 vừa qua. Có lẽ do dịch bệnh, mọi người đều gác lại kế hoạch xây dựng nhà cửa, hoặc chí ít cũng muốn tiết kiệm hơn trong việc thuê người để thiết kế, sửa sang công trình.
Trong tình hình đó, thu nhập của tôi sụt giảm nghiêm trọng. Tôi từng áp lực, căng thẳng rất nhiều khi nhiều ngày chơi dài mà không có khách.
Trần Lan Anh (26 tuổi, trợ giảng, nhân viên tuyển sinh tại trường liên cấp song ngữ): Trong năm 2021, tôi phải tạm dừng hoạt động tuyển sinh tại trường, tính tới giờ đã 8 tháng liên tục.
8 tháng không đến nơi làm việc, thu nhập của tôi cũng bị ảnh hưởng theo. Nhà trường vẫn có các biện pháp hỗ trợ nhân viên, tuy nhiên, không thể đầy đủ như lúc mở cửa bình thường. Tất cả chúng tôi đã cố gắng song 2021 quả là một năm quá khó khăn.
Lưu Thị Thu Hà (26 tuổi, sáng tạo nội dung): 2021 là một năm đầy thử thách với tất cả. Tuy nhiên, có lẽ tôi là một trong số ít những người trẻ không gặp khó khăn gì nhiều trong công việc cũng như thu nhập.
Do đặc thù công việc có tốc độ thích nghi rất nhanh với các biến chuyển của xã hội cũng như dịch bệnh, tôi không những không bị ảnh hưởng mà còn sáng tạo ra nhiều cách triển khai mới, nhanh chóng bắt kịp với các quy định làm việc tại nhà, giãn cách xã hội ở cả hai đầu đất nước.
Ngoài ra, tôi cũng nhận thêm rất nhiều công việc có thể làm online, làm tại nhà, tranh thủ giai đoạn các doanh nghiệp đang cần tuyển freelancer, người hỗ trợ từ xa... để gia tăng thu nhập.
 |
| Quang Hải không còn có nhiều khách hàng vào năm 2021 do ảnh hưởng bởi dịch bệnh. |
Trương Diễm Quỳnh (28 tuổi, người mẫu): Năm vừa qua thật sự rất khó khăn cho tôi cả về công việc và thu nhập. Không riêng tôi, hầu hết mọi người đều chịu chung tình cảnh như vậy. Dịch bệnh quá phức tạp khiến công việc của tôi bị đình trệ, kéo theo thu nhập không còn khả quan.
Lê Minh Hằng (24 tuổi, nhân viên marketing game): Năm vừa qua, tôi hầu như phải làm việc online ở nhà và vì thế thu nhập giảm nhiều so với trước đó, không được như kỳ vọng.
Tôi nhận làm thêm một số công việc freelance để bù lại phần thu nhập bị giảm nhưng giải pháp này không kéo dài được lâu bởi các doanh nghiệp đều gặp khó khăn do dịch như chi phí đầu tư thấp, vận chuyển hàng hóa bị giới hạn...
Nếu được làm lại năm 2021, bạn nghĩ có thể làm gì để thay đổi những khó khăn mà mình đã đối mặt?
Nguyễn Quang Hải: Tôi đã nghĩ rằng dịch bệnh chỉ bùng phát một hoặc 2 tháng mà thôi. Nhưng trên thực tế, công việc của tôi bị “vùi dập” rất lâu do dịch.
Nếu 2021 chỉ như một tờ giấy nháp có thể xé đi viết lại, tôi ước gì mình đã tìm kiếm nhiều công việc tay trái hơn để kiếm thêm thu nhập trong năm này. Đó chắc chắn sẽ là những công việc liên quan đến thiết kế đồ họa, có thể giúp tôi kiếm tiền và tránh phải rảnh rỗi quá lâu.
Trần Lan Anh: Nếu được làm lại năm 2021, thay đổi những điều đã làm, tôi mong rằng mình sẽ quyết liệt để chuyển đổi bản thân nhanh hơn. Tức là nếu tôi thấy sau 2 tháng mà công việc vẫn đình trệ, tôi sẽ tìm ngay việc khác để làm thay vì chờ đợi. Nhưng đến giờ thì đã muộn rồi.
Lưu Thị Thu Hà: Tuy không phải đối mặt với khó khăn gì trong năm 2021, nhưng nếu được làm lại, tôi sẽ nghiêm túc đầu tư hơn cho các thiết bị làm việc tại nhà như máy tính, máy ảnh, phụ kiện quay video...
 |
| Lan Anh tiếc nuối vì không chuyển đổi công việc sớm hơn trong dịch. |
Tôi nghĩ để thích nghi với những diễn biến phức tạp của Covid-19, mỗi bạn trẻ đều nên có một “văn phòng tại nhà” để sẵn sàng làm việc và giảm bớt căng thẳng xuất phát từ việc không có đầy đủ điều kiện làm việc.
Trương Diễm Quỳnh: Nếu được làm lại năm 2021, tôi sẽ tìm một công việc online phù hợp để kiếm thêm thu nhập. Nhưng đó cũng chỉ là “nếu” thôi, dù gì năm vừa qua với sự khắc nghiệt trong công việc đã cho tôi những trải nghiệm không thể nào quên.
Lê Minh Hằng: Trong suốt thời gian giãn cách xã hội, tôi cảm thấy rất chán nản, một phần vì đã quen với nếp sống bận rộn, một phần vì thu nhập giảm sút. Bản thân tôi cũng trở nên chây lười, thiếu động lực để làm việc. Tôi nghĩ nếu được làm lại năm 2021, tôi sẽ cố gắng kiên trì hơn, tự động viên bản thân để tìm kiếm những cơ hội nâng cao thu nhập, đồng thời học thêm nhiều kỹ năng phù hợp với công việc.
Kỳ vọng
Năm 2022, bạn có dự định nào cho công việc hoặc để gia tăng thu nhập?
Nguyễn Quang Hải: Hiện tại, tôi chưa có định hướng mới cho công việc. Tuy nhiên, sau giai đoạn dịch bệnh, tôi càng nhận ra kinh nghiệm và kiến thức rất quan trọng đối với ngành nghề của mình. Vì vậy, sang năm mới, tôi sẽ đăng ký các khóa học cần thiết để nâng cao tay nghề, nghiệp vụ, hy vọng sẽ nhận thêm nhiều dự án.
Trần Lan Anh: Năm 2022, tôi dự định tìm kiếm một công việc không chịu tác động nhiều bởi dịch bệnh. Tuy nhiên, sự thay đổi này không chỉ là để gia tăng thu nhập mà còn để tôi thấy bản thân mình vẫn còn giá trị và luôn được phát triển mỗi ngày.
 |
| Thu Hà hy vọng có thể triển khai các dự định kinh doanh, đầu tư trong năm 2022. |
Lưu Thị Thu Hà: Năm 2022, tôi dự kiến sẽ tiết kiệm và đầu tư nhiều hơn. Ngoài ra, tôi cũng sẽ tìm hiểu để kinh doanh các phụ kiện, đồ công nghệ phục vụ work from home. Tôi tin rằng năm tới, làm việc từ xa/ tại nhà vẫn sẽ là xu hướng được chú trọng.
Trương Diễm Quỳnh: Tôi không có dự định thay đổi công việc vì hiện tại tôi đang làm việc mà mình thực sự rất yêu thích. Tuy nhiên, trong năm mới, tôi muốn thử sức kinh doanh nhỏ để có thể gia tăng thu nhập.
Lê Minh Hằng: Trong thời kỳ dịch bệnh phức tạp như thế này, việc thay đổi sang một công việc mới sẽ rất rủi ro.
Hiện tại, tôi hài lòng với công việc đang làm. Tuy nhiên, tôi cũng có dự định thử sức thêm ở những lĩnh vực khác ngoài công việc chính mà mình đang làm, biết đâu sẽ khả quan thì sao!
Sẽ ra sao nếu tình hình tài chính trong năm mới tiếp tục khó khăn?
Nguyễn Quang Hải: Trong khoảng 6 tháng đầu năm 2022, tôi nghĩ tình hình công việc và thu nhập của mình chưa thể quay trở lại như trước kia, nguyên nhân chủ yếu do tình hình dịch bệnh vẫn còn phức tạp. Tuy vậy, tôi không còn quá lo lắng nữa. Trải qua năm 2021 quá khó khăn, tôi đã có nhiều kinh nghiệm hơn để đối phó với những tình huống bất ngờ.
Nếu giờ đây công việc thêm một lần nữa “đóng băng”, thu nhập giảm sút, tôi tin rằng mình có thể bình tĩnh đối mặt, tìm cách tháo gỡ từng vấn đề.
Trần Lan Anh: Năm 2022 chắc chắn vẫn sẽ khó khăn, nhưng tôi buộc mình phải đối mặt mà thôi, đây là tình trạng chung mà nhiều người gặp phải. Tôi đã mất 8 tháng chỉ để ở nhà và đã xác định mình không còn nhiều triển vọng phát triển công việc hiện tại trong các năm tiếp theo. Tôi đang tìm hiểu về đầu tư tài chính hoặc tiền mã hóa. Tôi nghĩ đây là lĩnh vực mà nhiều người trẻ quan tâm và theo đuổi trong bối cảnh dịch bệnh khó đoán này.
Lưu Thị Thu Hà: Nếu tình hình tài chính trong năm mới gặp khó khăn, tôi hoàn toàn có thể đối mặt được. Do tôi đã đầu tư phần lớn thu nhập vào máy móc và trang thiết bị để làm việc nên có rất nhiều cách kiếm tiền, triển khai các loại hình kinh doanh.
Ngoài ra, tôi còn đầu tư vào các start-up về ăn uống (bán mang về) và giặt là, vốn là lĩnh vực kinh doanh rất vững vàng trước mọi biến chuyển của dịch bệnh. Thu nhập từ các khoản đầu tư này có thể đảm bảo cho tôi cuộc sống không áp lực, ngay cả khi công việc chính bị ảnh hưởng.
 |
| Với Diễm Quỳnh, được làm việc đã là điều hạnh phúc. |
Tôi cũng có các khoản tiết kiệm và tham gia rất tích cực vào thị trường chứng khoán để tạo ra nhiều dòng thu nhập cho bản thân.
Trương Diễm Quỳnh: Tôi thực sự không hề mong muốn rằng tài chính trong năm mới sẽ tiếp tục khó khăn. Mọi người vừa quay lại guồng làm việc để trang trải, kiếm tiền, dù có chuẩn bị tinh thần nhưng không ai muốn chuyện thu nhập lại một lần nữa bấp bênh.
Để đối phó với tình huống xấu nhất này, tôi chỉ còn cách làm việc thật chăm chỉ.
Lê Minh Hằng: Tôi nghĩ rằng năm 2021 đã rất khó khăn rồi mà bản thân vẫn vượt qua được thì năm tiếp theo dù có ra sao tôi cũng sẵn sàng đối mặt. Những điều đã học được ở năm 2021 chính là động lực và kinh nghiệm giúp tôi phát triển bản thân, hướng tới mục tiêu cao hơn trong năm tới.
Được làm việc đã là điều hạnh phúc
Bạn kỳ vọng ra sao về thu nhập trong năm mới?
Nguyễn Quang Hải: Dù biết năm 2022 chưa thể hoàn toàn bình ổn như trước đây, tôi vẫn kỳ vọng mình sẽ kiếm được gấp đôi so với năm 2021. Đây là số thu nhập tôi tính từ nguồn công việc chính thức và việc làm thêm ngoài giờ.
 |
| Năm 2022, Minh Hằng (bên trái) kỳ vọng đạt mức thu nhập gấp đôi so với năm 2021. |
Trần Lan Anh: Năm 2022, tôi kỳ vọng công việc của mình sẽ ổn định và không bị gián đoạn, ảnh hưởng bởi tác động bên ngoài. Tôi không hy vọng quá nhiều về thu nhập. Tôi mong muốn hơn một công việc có thể đóng góp nhiều giá trị, giúp đỡ cho mọi người. Khi làm tốt công việc đó, tiền bạc sẽ tự động chảy về.
Lưu Thị Thu Hà: Năm 2022, tôi mong tất cả khỏe mạnh, bình an. Bởi người trẻ có năng động, hoạt bát đến đâu, cũng chỉ có thể thành công khi được đặt vào trong một tổng thể hài hòa, lành mạnh và cùng nhau phát triển.
Mọi người phải khỏe mạnh, nền kinh tế mau chóng hồi phục, thì mới có người mua hàng cho người bán hàng, mới có người đọc, người nghe, người tiêu thụ những sản phẩm của mình.
Con người khỏe mạnh sẽ nghĩ ra cách kiếm tiền. Khi không chịu áp lực về tiền, chúng ta cũng sẽ đối xử với những người xung quanh, bạn bè, đồng nghiệp, giải quyết công việc nhanh chóng, hiệu quả và tích cực hơn.
Năm mới, tôi cũng không mong kiếm được nhiều tiền hơn, chỉ mong tạo ra nhiều giá trị và học hỏi được nhiều điều. Và tôi sẽ càng vui nếu thu nhập gia tăng từ giá trị mình tạo ra và những điều mình học được.
Trương Diễm Quỳnh: Tôi có rất nhiều dự định cho công việc trong năm mới và mong mọi việc sẽ diễn ra thuận lợi, thu nhập từ đó cũng sẽ phát triển theo. Bây giờ với tôi, được làm việc thực sự là một niềm hạnh phúc.
Lê Minh Hằng: Tôi hy vọng trong năm 2022, tình hình dịch bệnh sẽ được kiểm soát tốt hơn, công việc của tất cả cũng đều sẽ thuận lợi. Tôi mong rằng mình không phải làm online nữa và đạt được mức thu nhập cao hơn gấp đôi so với năm ngoái.
