Năm 2000, bộ phim Ngọa hổ tàng long của đạo diễn Lý An dựa trên cuốn tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Vương Độ Lư gây tiếng vang lớn tại Hollywood khi thắng giải Phim nói tiếng nước ngoài xuất tại Oscar, đồng thời trở thành tác phẩm điện ảnh võ hiệp Trung Hoa ăn khách nhất lịch sử phòng vé Bắc Mỹ.
Hình ảnh hào sảng khí khái của Châu Nhuận Phát qua vai diễn Lý Mộ Bạch, các pha đấu võ đẹp mắt đến mê lòng giữa Lý Mộ Bạch với Du Tú Liên (Dương Tử Quỳnh) hay Ngọc Kiều Long (Chương Tử Di), và những cung bậc cảm xúc khác nhau nhưng rất Á Đông giữa Du Tú Liên với Lý Mộ Bạch, giữa La Tiểu Hổ (Trương Chấn) với Ngọc Kiều Long đã chinh phục Hollywood và mở ra giai đoạn thành công cho dòng phim võ hiệp nơi xứ người.
 |
| Khán giả phải chờ đợi 16 năm mới được thưởng thức phần hai của Ngọa hổ tàng long. Nhưng đạo diễn Lý An nay rút lui, nhường ghế chỉ đạo lại cho Viên Hòa Bình. Ảnh: Netflix |
16 năm sau thành công của Lý An, phần tiếp theo trong bộ năm tiểu thuyết Hạc thiết hệ liệt của nhà văn Vương Độ Lư là Thiết kỵ ngân bình được chuyển thể thành bộ phim điện ảnh mới mang tên Ngọa hổ tàng long: Thanh Minh bảo kiếm.
Sau cái chết của Lý Mộ Bạch, Du Tú Liên (Dương Tử Quỳnh) mai danh ẩn tích trong giang hồ suốt 18 năm, trước khi bà quay trở lại Bắc Kinh để dự lễ tang người bạn cũ mới qua đời là Bối Lặc Gia. Đó chính là viên quý tộc năm xưa được Lý Mộ Bạch trao cho Thanh Minh kiếm - thanh kiếm báu danh tiếng bậc nhất thiên hạ.
Đánh hơi được nơi lưu giữ thứ vũ khí có sức mạnh bá chủ, tên đại ma đầu Đới Diêm Vương (Jason Scott Lee) nghe lời khuyên của mụ phù thủy mù Cửu U Nữ (Nguyên Lệ Kỳ) liền phái gã đồ đệ non nớt Ngụy Phương (Harry Shum Jr.) tới tư dinh của Bối Lặc Gia để ăn trộm nó. Tại đó, Ngụy Phương chạm trán với một kẻ trộm kiếm khác là Tuyết Bình (Natasha Liu Bordizzo) - cô gái trẻ với tài khinh công, để rồi mau chóng bị Du Tú Liên phát hiện và bắt giữ.
 |
| Du Tú Liên nay muốn bảo vệ Thanh Minh bảo kiếm khỏi tay kẻ xấu, đồng thời phải đối mặt với những ký ức đau buồn xoay quanh người chủ nhân của nó năm xưa. Ảnh: Netflix |
Kịp thời che giấu thân phận, Tuyết Bình tiếp tục tìm kiếm cơ hội đánh cắp thanh bảo kiếm bằng việc xin làm đồ đệ của nữ cao thủ họ Du. Về phần mình, đứng trước mối đe dọa của Đới Diêm Vương và những trợ thủ có võ công cao cường như sát thủ Đoạn Hồn Oanh (Ngô Thanh Vân) hay Thiết Ô Nha (Viên Chi Chính), Du Tú Liên buộc phải cậy nhờ tay kiếm khách bí ẩn Mặc Lang (Chân Tử Đan), cùng tứ đại cao thủ Ngân Tiêu (Trần Ngọc Vân), Phi Đao (Chris Pang), Sấm Quyền (Woon Young Park) và Quy Mã (Darryl Quon).
Không chỉ phải đương đầu với tình thế nội công ngoại kích để bảo vệ Thanh Minh kiếm, Du Tú Liên còn buộc phải đối diện với ký ức đau buồn gắn liền với số phận thanh kiếm và người chủ nhân của nó năm xưa.
Một kịch bản rời rạc, lủng củng, thiếu điểm nhấn
Sau khi theo dõi Ngọa hổ tàng long 2, có lẽ không ít người sẽ cảm thấy băn khoăn về chất lượng kịch bản bộ phim. Để so sánh, bộ ba biên kịch Vương Huệ Linh, Thái Quốc Vinh và James Schamus của phần trước đã rất thành công trong việc chuyển thể tinh thần võ hiệp phương Đông của nhà văn Vương Độ Lư lên màn ảnh lớn, nhưng đồng thời thổi vào kịch bản hơi thở thời đại về khát khao tự do, khát khao được sống của nhóm hiệp khách bị ràng buộc bởi lễ giáo và truyền thống.
Tuy mang rất nhiều chi tiết tương đồng về mặt cốt truyện và cách xây dựng nhân vật, nhưng kịch bản Ngọa hổ tàng long 2 lại hoàn toàn thiếu đi chiều sâu ý nghĩa, cũng như sự kết hợp hài hòa Đông-Tây của phần một.
Đó có lẽ không phải điều gì ngạc nhiên khi bộ phim mới chỉ có một nhà biên kịch duy nhất là John Fusco, tác giả kịch bản của The Forbidden Kingdom - Vua Kung Fu (2008). Đây là tác phẩm điện ảnh đầu tiên mà hai huyền thoại Thành Long và Lý Liên Kiệt đóng chung, nhưng từng vấp phải chỉ trích dữ dội về cốt truyện “Hollywood hóa” quá mức.
 |
| Kịch bản Ngọa hổ tàng long 2 thiếu chăm chút cho những triết lý Á Đông từng giúp phần một thành công. Chưa kể, nội dung phim lại rời rạc và thiếu điểm nhấn cần thiết. Ảnh: Netflix |
Giờ thì kịch bản Ngọa hổ tàng long 2 cũng “đi theo vết xe đổ” ấy khi cố tái tạo chất anh hùng khí khái tràn đầy trong tập trước, nhưng lại thiếu đi sự chăm chút cho những triết lý Á Đông về lòng trung thành, về tinh thần trọng nghĩa khinh tài, về những phép tắc lễ giáo - những điều vốn là nền tảng của dòng phim kiếm hiệp.
Nhưng nếu ít ra The Forbidden Kingdom còn có cốt truyện liền mạch, nhất quán, dễ nắm bắt, thì câu chuyện ở Ngọa hổ tàng long 2 lại quá rời rạc, thiếu cả điểm nhấn lẫn sự kết nối, bất chấp việc phim sử dụng bố cục ba hồi cơ bản thường thấy.
Tương tự như vậy, tuyến nhân vật trong phim được phát triển không đều đặn, thiếu trọng tâm, khiến khán giả khó lòng nhận ra ai mới là nhân vật trung tâm của tác phẩm. Đây là điều đáng tiếc bởi các nhân vật trong Ngọa hổ tàng long 2 mang nhiều tiềm năng cho việc khai thác triệt để các xung đột nội tâm.
Trung tâm của các bộ phim kiếm hiệp châu Á là các hiệp khách. Nhưng khi một bộ phim như Ngọa hổ tàng long 2 thiếu đi hình ảnh những hiệp khách đáng nhớ, thì người xem khó lòng có thể cảm nhận được tinh thần bộ phim hay toàn tâm toàn ý thưởng thức tác phẩm như một đại diện thực thụ của dòng phim kiếm hiệp.
“Thanh bảo kiếm không phát huy được uy lực”
Đạo diễn của Ngọa hổ tàng long 2 là Viên Hòa Bình, một trong những tên tuổi lớn nhất của dòng phim võ thuật Trung Hoa. Không chỉ nổi tiếng trong vai trò chỉ đạo võ thuật, ông còn là đạo diễn của nhiều tác phẩm kinh điển đến từ điện ảnh Hong Kong, giúp gây dựng tên tuổi cho không ít ngôi sao võ thuật lúc này (như Thành Long với Túy Quyền năm 1978, Hồng Kim Bảo với Lâm Thế Vinh năm 1979, hay chính Dương Tử Quỳnh và Lý Liên Kiệt với Thái cực Trương Tam Phong năm 1993).
 |
| Dù có Chân Tử Đan thay thế Châu Nhuận Phát, Ngọa hổ tàng long 2 cũng không thể khai thác hết năng lực của ngôi sao Diệp Vấn. Ảnh: Netflix |
Viên Hòa Bình cũng là cái tên quen thuộc trong làng phim Hollywood, khi ông từng biên đạo nhiều cảnh đấu võ đáng nhớ của loạt phim The Matrix, Kill Bill hay chính Ngọa hổ tàng long của đạo diễn Lý An. Tuy nhiên, dù có yêu quý Viên Hòa Bình đến mấy thì người ta cũng phải thừa nhận rằng các bộ phim của ông có cấu trúc đơn giản, với trọng tâm là những trường đoạn giao đấu. Nhân vật trong phim của Viên Hòa Bình đáng nhớ, nhưng là vì hình ảnh khí khái anh hùng, chứ không phải bởi chiều sâu nội tâm.
Do đó, Ngọa hổ tàng long 2 thiếu hẳn đi cách kể chuyện giản dị bằng ngôn ngữ hình ảnh tưởng như dễ nắm bắt nhưng mang nhiều lớp lang, cũng như bề dày tinh thần tình cảm dành cho nhân vật mà Lý An từng mang lại cho phần trước. Thay vào đó, bộ phim mới của Viên Hòa Bình sử dụng những đoạn độc thoại hoặc đối thoại dài dòng của Du Tú Liên, của Tuyết Bình, để kể lại câu chuyện phim vốn rất đơn giản, mang tính công thức và không có nhiều chi tiết đáng nhớ.
Nhà làm phim họ Viên dường như đã vô tình bỏ qua thế mạnh cơ bản của ngôn ngữ hình ảnh. Chưa kể, việc bộ phim sử dụng nhiều bối cảnh xa lạ với dòng phim kiếm hiệp như các cao nguyên vách đá đậm chất Hollywood (nhiều phân đoạn trong phim được quay tại New Zealand) lại càng khiến khán giả cảm thấy hụt hẫng với Ngọa hổ tàng long 2, vì khoảng cách quá lớn giữa cái mác kiếm hiệp Trung Hoa của bộ phim và nội dung thực sự mà tác phẩm đem lại.
Thế mạnh của Viên Hòa Bình là những trường đoạn võ thuật, giao đấu. Nhưng khán giả cũng khó có thể hài lòng với Ngọa hổ tàng long 2 khi phim sử dụng kỹ thuật cắt cảnh nhanh, đổi góc máy liên tục cho các pha hành động. Thoạt nhìn, cách quay và dựng phim đó có thể giúp đẩy cao tốc độ cảnh hành động, giúp chúng đem lại cảm giác phức tạp, hấp dẫn.
Song, chính cách dựng phim ấy lại khiến các cảnh giao đấu võ hiệp nhanh chóng trở nên nhàm chán bởi khán giả không thể thưởng thức các đòn thế, cách thức thi triển võ công. Sự hiện diện của những ngôi sao thượng hạng như Chân Tử Đan hay Dương Tử Quỳnh cũng không giúp bộ phim trở nên hấp dẫn hơn, nhất là khi một chuyên gia quyền thuật tay không như Chân Tử Đan lại phải bó mình trong vai trò một kiếm khách chỉ sử dụng kiếm mà bỏ qua quyền cước.
 |
| Không thực sự có nhiều đất diễn, nhưng Ngô Thanh Vân đã thể hiện thành công hình ảnh ả sát thủ máu lạnh Đoạn Hồn Oanh. Ảnh: Netflix |
Đã không mạnh về mặt nội dung và kỹ thuật, Ngọa hổ tàng long 2 cũng không khai thác được dàn sao tham gia bộ phim. Nếu như phần một giúp Hollywood biết đến uy lực của Châu Nhuận Phát, đồng thời tạo ra hai ngôi sao mới cho điện ảnh Hoa ngữ là Trương Chấn và Chương Tử Di, thì đội ngũ diễn viên đa quốc tịch của Ngọa hổ tàng long 2 không để lại được nhiều dấu ấn. Dương Tử Quỳnh mệt mỏi, Chân Tử Đan khô cứng, phát hiện mới Natasha Liu Bordizzo tuy rất ăn hình, nhưng lại không thể hiện được khả năng diễn xuất thực sự.
Trong bối cảnh đó, “đả nữ” Ngô Thanh Vân trong vai nữ sát thủ Đoạn Hồn Oanh bỗng trở thành người để lại ấn tượng sâu đậm. Cô đã tận dụng thành công mọi phân đoạn ngắn ngủi mà mình tham gia để khiến khán giả phải nhớ tới một Đoạn Hồn Oanh không chỉ sở hữu võ công cao cường mà còn cực kỳ nham hiểm, máu lạnh, mang đúng chất của một sát thủ trong dòng phim kiếm hiệp.
Khi làm phần kế tiếp (sequel) hoặc làm lại (remake) một tác phẩm nổi tiếng nào đó, các đạo diễn thường cố gắng giữ lấy phần hồn của tác phẩm gốc, cũng như khoác lên cho nó một dáng vẻ mới. Nếu so với phần trước thì Ngọa hổ tàng long 2 chưa có được dáng vẻ mới mẻ cần thiết, và bộ phim cũng chẳng lưu giữ nổi phần hồn sâu sắc của tác phẩm gốc, ngoại trừ phần nhạc phim xuất sắc đến từ Shigeru Umebayashi.
Trong phim, nhân vật Du Tú Liên của Dương Tử Quỳnh có nhắc tới chuyện Thanh Minh bảo kiếm chỉ có thể thực sự phát huy uy lực khi nằm trong tay một hiệp khách thực sự. Có lẽ Ngọa hổ tàng long 2 chưa thể là “người hiệp khách” đối với nguyên tác văn học của Vương Độ Lư giống như Lý An đã làm được với phần một cách đây 16 năm.
