Vai trò “vệ sĩ” của ráy tai
Tai gồm có tai ngoài, tai giữa và tai trong. Tai ngoài có vành tai và ống tai với cấu tạo chủ yếu là xương và sụn được phủ bơi một lớp da và tổ chức liên kết rất mỏng dưới da. Mạch máu nuôi dưỡng cho vùng này rất nghèo nàn. Thần kinh chi phối là một nhánh tách ra từ dây thần kinh số IX, dây này vừa có cảm giác ở ống tai vừa cảm giác họng nên viêm họng cũng gây ra đau tai hoặc viêm tai ảnh hưởng ngược lại chức năng nhai và nuốt, khi ngoáy tai người ta cũng có cảm giác ngứa họng và ho. Tai ngoài có nhiệm vụ hứng sóng âm thanh trong không gian để truyền vào tai giữa và tai trong qua tác động làm rung màng nhĩ.
Ống tai ngoài có các tuyến tiết ra chất bã gọi là ráy tai. Ráy tai có thể khô hoặc ướt là tùy thuộc từng cá thể. Ráy tai cũng có nhiệm vụ bảo vệ thành ống tai, do trong thành phần ráy tai có chất kháng sinh, có chất kết dính để bẫy, dính vi khuẩn. Ráy tai phủ một lớp mỏng trên da ống tai ngoài, được hình thành do chất nhờn trong ống tai trộn lẫn với các tế bào chết, nó đóng vai trò như một “vệ sĩ” ngăn chặn vi khuẩn, nấm tấn công vào các tổ chức của ống tai ngoài, đe dọa thính giác. Dưới tác động của các nhung mao trên bề mặt tế bào tuyến, ráy tai sẽ di chuyển theo chiều từ trong ra ngoài, tự khô rồi bong ra ngoài.
 |
|
Thủng màng nhĩ do ngoáy tai. |
Hậu quả khôn lường
Nhiều người cho rằng, ráy tai là nguyên nhân gây ngứa tai nên thường xuyên ngoáy tai và tìm mọi cách để móc, lấy ráy ra. Người ta có thể ngoáy tai mọi lúc, mọi nơi, bằng mọi thứ có sẵn như chìa khóa, tăm xỉa răng, móc sắt sắc; có người nuôi móng tay dài để ngoáy tai cho tiện. Có người cẩn thận hơn, chuẩn bị sẵn cho mình bộ ngoáy tai đút trong túi, bỏ trong cặp hoặc để trong tủ đầu giường, ngứa tai lúc nào là lấy ra ngoáy ngay, không cần quan tâm là sạch hay bẩn. Nhiều người ngoáy tai thường xuyên mỗi khi tắm, gội; càng ngoáy nhiều ống tai càng nhẵn, nước càng dễ dàng vào ống tai và gây khó chịu. Nhiều người than phiền ban đêm đang ngủ thì cơn ngứa tai đột ngột đến, cảm giác như có kiến bò trong tai, làm mất ngủ, không ngoáy không được.
Việc lấy ráy tai mỗi khi cắt tóc cũng trở thành thói quen của nhiều người, việc làm này tiềm ẩn khá nhiều nguy cơ và bất lợi bởi dụng cụ lấy ráy tai kém vệ sinh, sử dụng cho nhiều người mà chỉ lau chùi qua loa. Do không được đào tạo bài bản nên thợ cắt tóc không có kiến thức về sinh lý cũng như bệnh lý của tai. Khách đến tiệm cắt tóc ngoáy tai có thể bị viêm nhiễm, nấm ống tai, thậm chí có thể bị HIV/AIDS. Nhiều người sau khi lấy ráy tai đã bị ngứa tai hoặc ráy tai nhiều hơn, đóng đầy trong ống tai gây ù tai, nghe kém. Nguyên nhân là dụng cụ lấy ráy tai đã truyền bệnh từ người này qua người khác. Không ít người đã bị thủng màng nhĩ do lấy ráy tai. Thợ cắt tóc cũng không biết chức năng bảo vệ của hệ thống lông tơ trong ống tai nên đã thoải mái cạo nhẵn, tạo điều kiện cho nước, bụi, vi khuẩn, côn trùng vào ống tai.
 |
|
Thói quen ngoáy tai lấy ráy tai khiến nhiều người bị rách, trầy xước da ống tai, làm cho vi khuẩn gây bệnh dễ dàng xâm nhập vào tai. |
Ngoáy tai nhiều gây rách, trầy xước da ống tai, làm cho vi khuẩn gây bệnh dễ dàng xâm nhập vào tổ chức liên kết bên dưới lớp biểu bì gây viêm ống tai, vi khuẩn có thể có sẵn trong ống tai hoặc đưa từ ngoài vào khi ngoáy tai hoặc do bơi ở những ao hồ nước bẩn hay bể bơi lâu ngày không thay nước. Mặt khác, ngoáy tai không đúng cách có thể đẩy khối ráy tai vào sâu hơn trong ống tai, bám sát vào màng nhĩ gây đau tai, ù tai và nghe kém. Chảy máu tai do làm rách da ống tai là một trong những tai biến hay gặp nhất của việc ngoáy tai, có khi còn làm rách, thủng cả màng nhĩ.
Viêm ống tai ngoài cũng là biến chứng thường gặp do ngoáy tai. Trường hợp nặng có thể xuất hiện sốt, sưng tấy nửa mặt bên tai đau, chạm nhẹ vào vành tai cũng rất đau. Khám thấy da ống tai ngoài nề, đỏ, ống tai bị chít hẹp một phần hoặc toàn bộ tùy mức độ viêm, không quan sát được màng nhĩ. Nếu độc tố vi khuẩn mạnh gây viêm tấy lan tỏa làm sưng cả góc hàm, kèm theo hạch góc hàm cùng bên.
Có bệnh nhân đã bị uốn ván do ngoáy tai bằng vật bẩn dẫn đến kết cục bi thảm là tử vong.
Cách xử trí
Khi bị ngứa tai chỉ nên xoa bóp nhẹ vành tai, day day vào nắp tai, không nên vội ngoáy tai. Nếu ngứa không giảm có thể dùng một số thuốc nhỏ tai hoặc nước muối sinh lý nhỏ vào ống tai, sau 5 - 10 phút, nghiêng đầu về bên tai bệnh, day nhẹ vào nắp tai cho thuốc còn dư chảy ra, dùng tăm bông khô, sạch thấm nhẹ cho khô tai. Không ngoáy tai, sau một tuần vẫn thấy ngứa thì nên đến bác sĩ chuyên khoa tai-mũi-họng để khám.
Nếu nước vô tình vào tai khi tắm, khi bơi gây cảm giác khó chịu, ù tai thì nghiêng đầu về từng bên, day nhẹ vào nắp tai cho nước chảy ra, dùng tăm bông khô, sạch đặt vào ống tai, nước sẽ được bông khô thấm hết chứ không nên lau chùi nhiều.
