Vừa qua, một người phụ nữ, 47 tuổi, trú tại Hà Nội phát hiện nhiều ban đỏ, ngứa ở bàn tay hai bên kèm dát đỏ mặt, rụng tóc, đau khớp gối và khớp cổ chân.
Bà đi khám tại một cơ sở y tế và được chẩn đoán Lupus ban đỏ hệ thống, điều trị bằng corticoid toàn thân trong 3 năm liền. Tuy nhiên, thương tổn sau đó dù giảm nhưng rất hay tái phát, phải điều trị dai dẳng nhiều đợt trong thời gian dài.
Tới gần đây, bệnh nhân đến Bệnh viện Da liễu Trung ương trong tình trạng đầu hai ngón chân phải bị hoại tử, phải cắt cụt. Sau đó, bệnh nhân tiếp tục xuất hiện tổn thương dạng cục ở vùng cẳng tay, cẳng chân và thân mình. Các tổn thương đỏ, ấn đau, để lại vết thâm, kèm sốt.
Các bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân có cơn phản ứng phong loại 2 nên đã chỉ định xét nghiệm mô bệnh học và phát hiện đặc điểm điển hình của bệnh lý này. Thời gian tiếp theo, nữ bệnh nhân được điều trị và có tiến triển tốt, các triệu chứng giảm nhiều.
Theo PGS.TS Lê Hữu Doanh, Giám đốc Bệnh viện Da liễu Trung ương, mỗi năm nước ta phát hiện thêm khoảng 100 bệnh nhân phong mới. Riêng trong năm 2022, con số là 50 ca.
 |
| Tổn thương sẩn đỏ 1-2 cm rải rác vùng tay, lưng, ấn đau, mặt mu bàn tay của bệnh nhân phong khô, mất bóng. Ảnh: BVCC. |
"Trong số này, phần nhiều là bệnh nhân vùng sâu vùng xa, nhưng vẫn có những bệnh nhân ở khu vực đô thị như Hà Nội", bác sĩ Doanh chia sẻ tại chương trình trao quà Tết 2023 cho bệnh nhân tại trại phong Quả Cảm, Bắc Ninh, ngày 23/12.
Phong là bệnh truyền nhiễm, có khả năng lây lan, tuy nhiên mức độ lây chậm và khó, thời gian ủ bệnh có thể lên tới 5-10 năm. Dẫu vậy, không ít người mắc bệnh phong bị chẩn đoán muộn, để lại di chứng tàn tật nguy hiểm cho bệnh nhân, thậm chí tạo thành các ổ bệnh tiềm ẩn trong cộng đồng.
"Việc phát hiện bệnh nhân phong ở đô thị rất khó khăn. Bệnh nhân đi khám nhiều chuyên khoa hay cơ sở điều trị rồi mới đến bệnh viện da liễu. Nguyên nhân là bệnh lý này có nhiều biểu hiện trên da như sẩn đỏ rải rác khắp cơ thể, yếu cơ... Lúc này, nhiều người đi khám chuyên khoa dị ứng, cơ xương khớp, thần kinh hoặc đa khoa… dẫn đến phát hiện thường muộn", PGS Doanh cho hay.
Bên cạnh đó, việc tìm nguồn lây, truy vết, khoanh vùng, khám tiếp xúc gần, tiếp xúc xa để điều trị, giám sát... cho bệnh nhân phong ở đô thị rất khó khăn.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp phong vào nhóm "những bệnh bị lãng quên". Sự lãng quên này bao gồm cả việc chính các bác sĩ ngoài ngành Da liễu không được đào tạo, tự quên kiến thức, dấu hiệu triệu chứng của bệnh dẫn đến bỏ sót, chẩn đoán nhầm. Một phần nguyên nhân khác là trong thời gian dài, bệnh phong được khống chế tốt.
Theo y văn, phong là bệnh truyền nhiễm mạn tính do vi khuẩn Mycobacterium leprae gây ra, chủ yếu biểu hiện ở ngoài da và hệ thống thần kinh ngoại biên như thương tổn da kèm theo mất cảm giác nóng, lạnh, đau...
Nếu không điều trị kịp thời, bệnh sẽ để lại di chứng mất cảm giác các dây thần kinh, tàn tật vĩnh viễn, biến dạng cơ thể. Cơ chế lây nhiễm của bệnh phong chủ yếu qua tiếp xúc, dịch tiết của người bệnh nhưng phải tiếp xúc gần và kéo dài.
Bệnh nhân phong khi phát hiện được điều trị và quản lý tại nhà. Khi đó, khả năng lây gần như không còn. Cả nước hiện có khoảng 20 trại phong, riêng khu vực phía Bắc có 10 trại với tổng số khoảng 8.000 bệnh nhân.
Mục Sức khỏe giới thiệu cuốn Ăn gì không chết. Cuốn sách là một khảo cứu của bác sĩ Michael Greger sau khi ông xem xét tỉ mỉ 15 nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chết trẻ ở Mỹ để giải thích tại sao can thiệp dinh dưỡng và lối sống có thể giúp ta khỏe mạnh hơn, ví dụ như mối liên hệ giữa thịt gà và ung thư tuyến tụy, hoặc bệnh tiểu đường và đậu.
