Bắt xe từ Quốc Oai, Hà Nội đến khoa Phẫu thuật tiết niệu, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, khám từ sớm, bà Kiều Thị D. (62 tuổi), cho biết thỉnh thoảng thấy đau lưng âm ỉ. Ban đầu nghĩ đau cột sống nhưng khi khám tại bệnh viện tuyến dưới, bác sĩ chẩn đoán bà bị ứ thận trái.
Kết quả siêu âm hệ tiết niệu tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho thấy đài bể thận trái bị giãn rất nhiều, nhu mô mỏng còn 0,7 cm, trong khi kích thước nhu mô thông thường dày 5-6 cm, chỗ nối bể thận niệu quản có 2 sỏi kích thước 1,8 cm và 1 cm.
Tương tự, bà D., anh Nguyễn Văn T., 49 tuổi, ở Hà Nội đã phát hiện sỏi thận từ 3 năm trước nhưng cố chịu đựng vì sợ phẫu thuật. Gần đây, anh T. liên tục thấy đau dữ dội cạnh sườn phải mới đến bệnh viện thăm khám.
Kết quả siêu âm ổ bụng cho thấy nhu mô thận trái giãn mỏng, chỗ dày nhất chỉ còn hơn 1 cm, nhiều sỏi ở nhóm đài dưới, viên lớn kích cỡ 0,8 cm...
 |
| GS Thành tư vấn cho bệnh nhân D., yêu cầu nhập viện phẫu thuật gấp. Ảnh: T.Hạnh/VietNamNet. |
Đây chỉ là 2 trong số gần 200 trường hợp được thăm khám miễn phí các bệnh lý sỏi tiết niệu và u tuyến tiền liệt cuối tuần qua tại đây.
PGS.TS Đỗ Trường Thành, Trưởng khoa Phẫu thuật tiết niệu, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, cho hay cả 2 trường hợp nói trên đều phải chỉ định nhập viện phẫu thuật gấp.
“Khi nhu mô thận giãn mỏng quá mức, chúng sẽ bị mất chức năng, thậm chí vỡ. Khi đó, bệnh nhân phải cắt thận. Không chỉ cắt một thận, có những bệnh nhân phải cắt cùng lúc hai bên. Những trường hợp này sẽ phải chạy thận liên tục hàng ngày và chờ ghép mới”, PGS Thành thông tin.
Theo PGS Thành, sỏi tiết niệu là bệnh lý rất phổ biến, chiếm 45-50% các bệnh tiết niệu ở Việt Nam, trong đó nam giới chiếm 60%. Riêng tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, mỗi ngày tiếp nhận 25-30 bệnh nhân bị sỏi thận.
“Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sỏi thận nhưng nguyên nhân chủ yếu nhất là thói quen uống ít nước và chịu ảnh hưởng của các vùng địa dư nhiều đá vôi như tỉnh Phú Thọ, Ninh Bình”, PGS Thành nhấn mạnh.
Trong nhiều năm làm nghề, PGS Thành chia sẻ từng phẫu thuật cho không ít trường hợp bị sỏi thận kích cỡ lớn, tương đương quả cam, bưởi. Những năm trở lại đây, số ca bị “sỏi khổng lồ” đã giảm dần.
Đáng lưu ý, tỷ lệ người dân mắc sỏi tiết niệu khá lớn nhưng thường hay đi khám ở giai đoạn muộn do nhiều triệu chứng ban đầu bị bỏ qua.
Khi để muộn, sỏi đài bể thận sẽ gây biến chứng nhiễm khuẩn tiết niệu; viêm đài bể thận, viêm thận kẽ, viêm hẹp cổ đài thận; giãn đài bể thận, ứ nước, ứ mủ thận, áp xe thận; viêm quanh thận xơ hoá; cao huyết áp do sỏi san hô thận gây thiếu máu nhu mô thận, teo thận; suy thận do sỏi thận 2 bên gây tắc nghẽn...
Trường hợp sỏi di chuyển xuống niệu quản sẽ gây các cơn đau quặn thận, tắc nghẽn dẫn đến ứ ước, ứ mủ thận, suy chức năng.
Hiện nay, nhiều cơ sở y tế áp dụng điều trị sỏi thận bằng các kỹ thuật can thiệp ít xâm lấn thay thế cho phẫu thuật mở. Trong đó, phương pháp tán sỏi qua da đường hầm nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm.
Theo đó, bệnh nhân chỉ cần gây tê tuỷ sống, tỉnh táo hoàn toàn trong suốt quá trình tán sỏi. Với phương pháp này, tỷ lệ làm sạch sỏi có thể lên tới gần 90%. Tỷ lệ biến chứng sau mổ thấp.
Để phòng bệnh và theo dõi sau điều trị sỏi thận, người bệnh cần có chế độ ăn uống nhiều nước trên 2 lít/ngày, hạn chế thức ăn nhiều canxi, oxalate như sữa, phomat, chè, hạn chế protit động vật. Với những bệnh nhân đã tán sỏi, sau phẫu thuật cần phải tái khám định kỳ để phát hiện sớm các biến chứng cũng như sỏi tái phát.
