Xơ gan là tình trạng xảy ra do gan bị tổn thương lâu dài, dẫn đến sẹo, xơ hóa. Các nốt sần thay thế mô và khiến gan cứng hơn. Xơ gan là bệnh mạn tính, có tỷ lệ tử vong cao. Ở giai đoạn đầu, hầu hết người mắc xơ gan thường không được phát hiện. Khi tình trạng nghiêm trọng, bệnh nhân thường gặp nhiều biến chứng nguy hiểm.
Theo thống kê từ quỹ British Liver Trust của Anh, mỗi năm, quốc gia này có 4.000 người chết vì xơ gan. Khoảng 700 người phải ghép gan để sống.
Căn bệnh này có thể ảnh hưởng tới mọi giới tính và lứa tuổi. Trẻ em cũng có thể bị xơ gan. Người uống nhiều rượu bia, mắc viêm gan B, C hoặc bệnh gan di truyền có nguy cơ bị xơ gan cao.
Các triệu chứng cần chú ý
Trong nhiều trường hợp, xơ gan còn được gọi là bệnh gan giai đoạn cuối. Bởi nó xảy ra khi gan đã trải qua nhiều tổn thương như viêm, nhiễm mỡ, xơ hóa.
Trong nhiều năm, người bị xơ gan vẫn có thể sống khỏe mạnh mà không cần ghép gan. Khi biến chứng, bệnh sẽ khó điều trị và khả năng chữa khỏi rất thấp. Gan không thể hoạt động bình thường trở lại nếu đã bị tổn thương, trừ khi được ghép gan.
Y học thế giới chia xơ gan thành 2 giai đoạn chính. Đó là xơ gan còn bù (giai đoạn chưa có cổ chướng) và mất bù (phù, cổ chướng). Căn cứ vào 2 giai đoạn này, bệnh nhân có những biểu hiện khác nhau.
 |
| Xơ gan gây mất dần chức năng gan, dễ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Ảnh: Freepik. |
Ở những người xơ gan giai đoạn đầu, chức năng của cơ quan này vẫn còn nên họ hầu như không có triệu chứng. Người bệnh mơ hồ thấy mệt mỏi, chán ăn, giảm tình dục, đau nhẹ hạ sườn phải…
Khi bệnh chuyển sang giai đoạn nặng (mất bù), người mắc sẽ bị chán ăn, đầy bụng, rối loạn kinh nguyệt, liệt dương, vú lớn, chảy máu chân răng, chảy máu cam, lông tóc dễ rụng, vàng da, tiểu sậm màu, đau hạ sườn phải, phù chân, trĩ, đi cầu ra máu, nôn ra máu...
Ở thời điểm này, gan không thể thực hiện đầy đủ chức năng và sớm bị các biến chứng nghiêm trọng. Tế bào chết và xuất hiện nhiều mô sẹo (xơ hóa) sẽ khiến gan không tạo ra đủ protein cần thiết như albumin giúp điều hòa các thành phần huyết tương trong máu và cơ thể. Bệnh nhân có thể bị rối loạn đông máu do thiếu các hóa chất cần thiết cho quá trình này.
Ngoài ra, gan mất đi khả năng phân hủy các chất thải trong cơ thể như bilirubin. Các loại thuốc, độc tố, hóa chất cũng không được đào thải, gây tích tụ và nguy hại sức khỏe.
Biến chứng nguy hiểm
Theo Mayo Clinic, gan không thể hồi phục sau khi bị xơ hóa. Do đó, thời điểm phát hiện bệnh và điều trị sớm sẽ quyết định đến hiệu quả điều trị, cũng như khả năng sống sót của người mắc. Bởi xơ gan gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
Tăng áp lực tĩnh mạch chủ và xuất huyết trong: Các mô sẹo gây cản trở dòng máu đi qua gan, dẫn đến tăng áp lực tại tĩnh mạch. Lâu dần, hệ lụy của tình trạng này là giãn tĩnh mạch thực quản, tĩnh mạch phình vị dạ dày. Người bệnh bị xuất huyết dạ dày, nôn và đại tiện ra máu. Nếu không xử trí kịp thời, biến chứng dễ gây tử vong.
Sưng phù chân và bụng: Áp lực lên tĩnh mạch có thể gây tích tụ chất lỏng ở chân (phù nề) và bụng (cổ trướng). Hiện tượng này xảy ra do gan không có khả năng tạo đủ số protein (điển hình là albumin) trong máu.
 |
| Xơ gan gây phù nề chân và cổ trướng bụng. Ảnh: Freepik. |
Lá lách to: Đây là biến chứng phổ biến xảy ra khi áp lực lên tĩnh mạch quá lớn. Lá lách to còn gây mắc kẹt các tế bào bạch cầu, tiểu cầu. Điều này dẫn tới tình trạng giảm bạch - tiểu cầu trong máu.
Nhiễm trùng: Nếu bạn bị xơ gan, cơ thể mất đi khả năng chống viêm và nhiễm trùng. Bệnh xơ gan cổ trướng còn có thể dẫn đến viêm phúc mạc do vi khuẩn.
Suy dinh dưỡng: Gan mất đi chức năng khiến cơ thể khó xử lý các chất dinh dưỡng và hấp thu nó. Về lâu dài, bệnh nhân dễ bị suy nhược, sụt cân, ảnh hưởng lớn tới hệ miễn dịch và sức khỏe.
Tích tụ độc tố trong não (bệnh não gan): Gan bị tổn thương do xơ gan khiến cơ quan này không thể đào thải chất độc ra khỏi máu. Khi chất độc tích tụ trong não, bệnh nhân dễ bị loạn thần, khó tập trung. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh nhân dễ rơi vào tình trạng hôn mê.
Vàng da: Hiện tượng này xảy ra khi gan không loại bỏ hết bilirubin - chất thải trong máu - ra khỏi cơ thể. Vàng da điển hình bằng triệu chứng da, lòng trắng của mắt và nước tiểu trở nên sẫm màu.
Ngoài những biến chứng trên, ảnh hưởng nguy hiểm nhất của người mắc xơ gan là bệnh chuyển dần sang ung thư. Ung thư gan còn gây suy thận và di căn tế bào ác tính sang các cơ quan khác. Khi chức năng gan hoạt động kém, thận sẽ phải làm việc nhiều hơn để lọc độc tố ra khỏi cơ thể. Áp lực quá tải lâu dài dẫn đến suy thận, giảm chức năng lọc và bài tiết nước tiểu. Hậu quả là cơ thể tích tụ nhiều chất độc hại.
Ngoài ra, các tế bào ung thư từ gan có thể di căn tới những cơ quan khác trên cơ thể như phổi, xương, thận… Ở giai đoạn này, việc điều trị ung thư gan gặp nhiều khó khăn, tỷ lệ sống sót của bệnh nhân thấp.
