Loại xạ đen có chứa các hoạt chất ức chế khối u được nghiên cứu là loài thực vật thuộc họ dây gối (celastraceae), còn có các tên gọi là thanh giang đằng, xạ đen châu Âu, tên khoa học là celastrus hindsii. Loài xạ đen này có chứa 3 hoạt chất hiếm gồm flavonoid, quinon và saponi triterpenoid có tác dụng chống oxy hóa do gốc tự do, ngăn ngừa sự phát triển của tế bào ung thư, hóa lỏng để đào thải tế bào ung thư ra khỏi cơ thể và ức chế sự phát triển, di căn của tế bào ung thư ác tính.
Xạ đen châu Âu chỉ phân bổ tại các tỉnh Ninh Bình, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế. Cây mọc tự nhiên trong rừng thứ sinh ở độ cao dưới 300 m.
 |
| Quả của cây xạ đen châu Âu (celastrus hindsii). |
Hiện nay, nhiều người nhầm lẫn cây xạ đen Hòa Bình cũng có tác dụng tương tự cây xạ đen châu Âu.
Xạ đen Hòa Bình có tên khoa học là ehretia asperula, không phải là cây xạ đen châu Âu celastrus hindsii. Điều đáng nói là nhiều người nhầm lẫn hai loài này. Hiện chưa có nghiên cứu nào chứng minh cây xạ đen Hòa Bình có tác dụng điều trị ung thư.
Theo nghiên cứu tác dụng ức chế tế bào ung thư và chống oxy hóa của lá xạ đen (celastrs hindsii benth et hook) được công bố vào tháng 3, cây xạ đen được biết đến trong dân gian là dược liệu có tác dụng hỗ trợ điều trị ung thư. Trong nghiên cứu này, nhóm tác giả đánh giá tác dụng ức chế một số dòng tế bào ung thư và tác dụng chống oxy hóa của lá xạ đen.
Mẫu lá xạ đen này được chiết bằng ehtanol 90% và tiến hành chiết phân. Tác dụng ức chế tế bào ung thư được thực hiện bằng phương pháp MTT trên 3 dòng tế bào ung thư gan Hep G2, ung thư phổi LU-I, ung thư vú MCF-7. Tác dụng chống oxy hóa được tiến hành thông qua phương pháp quét gốc tự do DPPH.
 |
| Quả cây xạ đen châu Âu khi chín. |
Kết quả ức chế tế bào ung thư cho thấy phân đoạn EtOAc có tác dụng gây độc tế bào ung thư gan, phổi mạnh nhất so với các phân đoạn khác. Phân đoạn BuOH cho tác dụng yếu hơn với tế bào ung thư phổi. Kết quả chống oxy hóa chỉ ra rằng phân đoạn EtOAc có tác dụng chống oxy hóa tốt nhất. Cao EtOH toàn phần cũng thể hiện tác dụng chống oxy hóa mạnh. Kết quả nghiên cứu này cho thấy cao chiết lá xạ đen có tác dụng ức chế tế bào ung thư và chống oxy hóa cao.
Việc cây xạ đen celastrus hindsii benth (xạ đen châu Âu) bị đánh đồng với loài xạ đen Hòa Bình khiến không ít người bệnh “tiền mất, tật mang”. Vì vậy, Viện Dược liệu Trung ương quyết tâm nhân giống lại loài xạ đen châu Âu. Toàn bộ xạ đen châu Âu được Viện Dược liệu Trung ương nhân giống, trồng và chăm sóc theo tiêu chuẩn quốc tế GACP, làm nguyên liệu sản xuất các sản phẩm chất lượng.
 |
| Phân biệt xạ đen châu Âu và xạ đen Hòa Bình. |
Để tránh nhầm lẫn, mọi người nên tìm kiếm các dược liệu theo tên danh pháp khoa học vì đây là tên duy nhất của cây, được giới khoa học nghiên cứu công dụng và đặt tên. Độc giả tra cứu thông tin dược liệu uy tín được kiểm chứng tại website tracuuduoclieu.vn, nlv.gov.vn.
Bình luận