|
|
Một số người có thể gặp di chứng hậu Covid-19 nặng. Ảnh: Duy Hiệu. |
Hầu hết người mắc Covid-19 sẽ hồi phục hoàn toàn sau một vài tuần. Tuy nhiên, với một số người, kể cả mắc bệnh nhẹ, các triệu chứng có thể dai dẳng một thời dài sau đó. Các triệu chứng dai dẳng này gọi là hội chứng hậu Covid-19, tình trạng hậu Covid-19, Covid-19 kéo dài.
Hội chứng hậu Covid-19 phổ biến như thế nào?
Theo bác sĩ Lê Đức Duẩn, khoa Cấp Cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, hội chứng hậu Covid-19 liên quan đến nhiều triệu chứng tiếp diễn từ giai đoạn cấp tính hoặc xuất hiện trở lại hay mới xuất hiện ở những người đã mắc Covid-19 sau 4 tuần (một tháng). Ở một vài người, hội chứng hậu Covid-19 có thể kéo dài vài tháng, vài năm hoặc gây tàn phế.
Các nghiên cứu chỉ ra trong khoảng thời gian từ một tháng đến một năm sau mắc Covid-19, cứ 5 người trong độ tuổi 18-64, một người có các triệu chứng do Covid-19 gây nên. Người trên 65 tuổi, cứ 4 người có một người có triệu chứng hậu Covid-19.
Các triệu chứng hay gặp nhất bao gồm:
- Mệt mỏi kéo dài.
- Sốt.
- Các triệu chứng hô hấp như khó thở, thở gấp và ho.
Các triệu chứng khác như:
- Các triệu chứng về tâm thần kinh như khó tư duy, tập trung, đau đầu, rối loạn giấc ngủ, chóng mặt, mất vị giác hoặc khứu giác, trầm cảm, lo âu.
- Đau nhức cơ khớp.
- Triệu chứng tim mạch như đau ngực, tim đập nhanh, hồi hộp trống ngực.
- Triệu chứng tiêu hóa: Tiêu chảy, đau bụng.
- Bất thường đông máu: Có thể hình thành cục máu đông từ chân di chuyển đến phổi gây thuyên tắc phổi.
- Nổi ban đỏ và thay đổi chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ.
Tại sao Covid-19 có thể gây ra các vấn đề sức khỏe trên?
Lý giải điều này, bác sĩ Lê Đức Duẩn cho hay do virus SARS-CoV-2 phá hủy các cơ quan. Những người mắc Covid-19 nặng có thể bị tổn thương tim, thận, da và não bộ. Quá trình viêm và đáp ứng miễn dịch toàn thân (viêm đa hệ thống ở người lớn và trẻ em) cũng có thể phần nào gây tổn thương cơ quan. Những ảnh hưởng này có thể phát triển các bệnh mới như đái tháo đường, bệnh lý tim mạch hoặc thần kinh.
 |
| Người dân đi khám hậu Covid-19 tại TP.HCM. Ảnh: Duy Hiệu. |
Ngoài ra, người có triệu chứng nặng phải nằm điều trị ở đơn nguyên hồi sức có hỗ trợ thông khí cơ học như máy thở. Những người này dễ phát triển các rối loạn stress sau sang chấn, trầm cảm và lo âu.
Vị chuyên gia này cũng khuyến cáo những người dễ mắc hội chứng này nếu:
- Những người mắc Covid-19 nặng, đặc biệt phải nhập viện hoặc cần chăm sóc ở đơn vị hồi sức tích cực.
- Những người có các bệnh lý nền trước khi mắc Covid-19.
- Có hội chứng viêm đa hệ thống khi mắc Covid-19 hoặc hình thành sau đó.
"Hội chứng hậu Covid-19 cũng có xu hướng gặp nhiều ở người lớn hơn là ở trẻ em và tuổi vị thành niên. Tuy nhiên, bất cứ ai cũng có thể mắc hội chứng này kể cả những người mắc bệnh nhẹ, thậm chí không có triệu chứng", bác sĩ Duẩn nói.
Những cách giúp phục hồi các triệu chứng hậu Covid-19
Cần thời gian để nghỉ ngơi
Các bệnh nhân thường cố gắng trở lại cuộc sống sinh hoạt bình thường quá nhanh dẫn đến bùng phát triệu chứng mệt mỏi, khó thở, đau nhức cơ kéo dài vài giờ đến vài ngày. Điều này dẫn đến phải nghỉ ngơi, sau khi hồi phục, bệnh nhân lại tiếp tục cố gắng hoạt động như trên, tạo ra vòng xoắn khó có thể phục hồi hoàn toàn. Do đó, chúng ta cần thời gian nghỉ ngơi, thực hiện các công việc đơn giản và dễ làm trước, sau đó tăng dần hoạt động một cách từ từ.
Bù đủ nước và ăn uống lành mạnh
Trong giai đoạn mắc Covid-19, nhiều người không cảm thấy đói, đặc biệt ở những người mất mùi, mất vị giác. Chúng dẫn đến nhiều người quên đi tầm quan trọng của dinh dưỡng. Bù đủ 2,7-3,7 lít nước trong ngày rất quan trọng. Dù không có chế độ ăn nào là tối ưu, các nghiên cứu chỉ ra ăn uống cân bằng, tránh các thực phẩm giàu chất béo là phù hợp cho bệnh nhân.
Tối ưu hóa giấc ngủ
Một số bệnh nhân hậu Covid-19 thường ngủ không ngon giấc. Do đó, để có giấc ngủ tốt, bạn cần đảm bảo phòng ngủ thông khí tốt. Ngoài ra, bạn nên hạn chế sử dụng dụng cụ điện tử khi ngủ, tránh uống cà phê sau ăn, tránh hoạt động thể lực trong vòng 2 tiếng trước khi ngủ.
Luyện tập khứu giác
Khoảng 1/3 số bệnh nhân mắc Covid-19 bị mất mùi, mất vị giác. Tuy nhiên, hầu hết bệnh nhân sẽ hồi phục trong vòng 6-12 tháng. Bệnh nhân có thể “luyện mùi” để phục hồi nhanh lại khứu giác bằng cách chọn 3-4 mùi hương và hít thở sâu trong 5-10 phút một vài lần/ngày. Những loại mùi hương mạnh như đinh hương, cam quýt, cà phê và hoa oải hương thường được khuyên dùng.
