Trong opera và nhạc cổ điển, nữ cao trữ tình (lirico soprano) được định nghĩa là loại giọng nữ cao ấm áp, có độ sáng, giàu âm sắc, âm khu trung đầy đặn, bay bổng, mềm mại, thường thể hiện vai những người phụ nữ hiền lành, yếu mềm.
Có hai loại nữ cao trữ tình là full lirico soprano (nữ cao trữ tình đầy đặn) và light lirico soprano (nữ cao trữ tình mảnh).
Đặc trưng của full lirico soprano là âm sắc đầy đặn, có độ dày, khỏe, legato (hát liền note) phát triển với full voice (hát toàn giọng), có khả năng điều chỉnh âm lượng vừa phải trên quãng cao, âm lượng chắc chắn ở những quãng hát dài hơi. Điển hình cho loại giọng này là Lara Fabian, Celine Dion, Montserrat Caballe, Renee Fleming.
Điển hình của full lirico soprano trong opera là Montserrat Caballe với chất giọng đẹp như pha lê, mềm mại, ấm áp, legato uyển chuyển, hát nhỏ tiếng bậc thầy, nhưng cũng lên được những note cao uy lực, mạnh mẽ.
Lara Fabian là điển hình của full lirico soprano trong nhạc đại chúng với quãng trung phát triển, legato mượt mà, chất giọng ấm áp, mềm mại.
Đặc trưng của light lirico soprano là âm sắc mảnh, sáng, có khả năng chuyển giọng và pha giọng nhanh chóng, thực hiện kĩ thuật hoa mĩ dễ dàng hơn. Điển hình cho loại giọng này là Cyndi Lauper, Christina Aguilera, SoHyang, Kathleen Battle, Leona Lewis, Mirella Freni.
 |
| Kathleen Battle là giọng light lirico soprano điển hình ở opera. |
SoHyang là một điển hình của light lirico soprano trong nhạc đại chúng, với âm sắc mảnh, sáng, mềm, khả năng chuyển giọng và thực hiện kỹ thuật hoa mĩ rất linh hoạt, nhưng kém phát triển ở quãng trung. Với cấu tạo bộ máy phát âm đặc biệt, có thể belt mixed voice (giọng pha) lên những note cao với tính chất của spinto soprano (nữ cao trữ tình kịch tính), khác với nhiều light lirico soprano thông thường.
Nữ cao trữ tình là loại giọng phổ biến thường thấy ở châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng. Ở Việt Nam, có vô số giọng nữ cao trữ tình, nhưng sau đây là một số ca sĩ điển hình nhất.
NSND Thanh Huyền
NSND Thanh Huyền là một trong những tiếng hát xuất sắc nhất của nền dân ca truyền thống và nhạc cách mạng Việt Nam.
Chất giọng của Thanh Huyền vang bẩm sinh, sáng đẹp, mềm mại và mượt mà như dòng suối. Bà là một người trong thế hệ ca sĩ đầu tiên biết kết hợp kĩ thuật thanh nhạc cổ điển phương Tây với những lối hát cổ truyền của dân tộc, nói nôm na là kết hợp thành công giữa lối hát mở, hát đẹp kiểu bel canto với lối hát khép tiếng trong dân ca phía Bắc. Nhờ vậy, bà đã tạo nên được những màu sắc rất mới, rất riêng khi hát dân ca, đảm bảo cho một giọng hát đầy kĩ thuật mà vẫn thấm nhuần nét truyền thống, dân tộc.
 |
| NSND Thanh Huyền. |
Thanh Huyền cũng thường được ngợi ca về cách hát tròn vành, rõ chữ, hát âm nào nảy và vang âm đó, đúng chuẩn “vang, rền, nền, nảy”.
Là một trong những tiếng hát quan họ hay nhất miền Bắc, Thanh Huyền đã thổi hồn dân ca thành công vào nhạc cách mạng, tạo nên điệu hồn dân tộc thấm đẫm trong những ca khúc nhạc cách mạng.
Với thành công trong sự nghiệp, Thanh Huyền đã được lưu diễn khắp năm châu, đem dân ca Việt Nam tới mọi miền thế giới. Bà là thế hệ đầu tiên được phong tặng danh hiệu nghệ sĩ nhân dân và đạt nhiều giải thưởng trong và ngoài nước.
NSND Thanh Hoa
NSND Thanh Hoa có lẽ là tiếng hát nữ thành công nhất miền Bắc trong suốt hai thập niên 1970 và 1980.
Từng có một thời, tiếng hát Thanh Hoa được nhà nhà yêu mến, người người ưa chuộng, vang lên khắp mọi nơi trên miền Bắc, qua đài phát thanh và băng cassette. Bà là một trong những ca sĩ thu âm nhiều nhất Đài tiếng nói Việt Nam với 400 bản thu từ nhạc cách mạng tới nhạc nhẹ.
Thanh Hoa nổi tiếng bởi chất giọng đặc trưng không thể lẫn với bất cứ ca sĩ nào khác. Tiếng hát của bà sáng, mảnh nhưng vẫn ấm áp và đặc biệt giản dị, mộc mạc, hát như nói, nhiều luyến láy dân ca, thích hợp để biểu đạt cảm xúc một cách tự sự, trữ tình, đại chúng nhất.
 |
| NSND Thanh Hoa. |
Tuy không sử dụng quá nhiều kĩ thuật, nhưng bằng sự mộc mạc, lối hát rất riêng trong một tiếng hát có âm sắc đặc biệt, Thanh Hoa đã đóng đinh tên tuổi ở nhiều ca khúc nổi tiếng như Tàu anh qua núi, Mùa xuân làng lúa làng hoa, Em chọn lối này, Bác Hồ một tình yêu bao la, Gà gáy le te, Tình yêu trên dòng sông quan họ… để tạo nên một chất nhạc, phong cách độc đáo, mà nhiều ca sĩ sau này dù cố thể hiện điêu luyện thế nào cũng không thể hay như bà.
Giọng hát Thanh Hoa không hẳn là nhiều màu sắc, nhưng giàu tự nhiên và mềm mại tới mức có thể hát hay và truyền tải đúng điệu hồn của rất nhiều loại nhạc trên khắp mọi miền đất nước, từ vùng núi cao Tây Bắc tới làng quan họ, tới xứ Huế miền Trung hay sông nước miền Nam. Đặc biệt, bà có lợi thế rất lớn khi hát dân ca của các dân tộc thiểu số.
Có thể nói, giọng hát Thanh Hoa đã đạt tới sự tự nhiên, thân quen tới mức, nó giống như một tiếng hát quần chúng bất kì nào đó chúng ta có thể bắt gặp trên mọi nẻo đường cuộc sống. Đó có thể là tiếng hát của một thiếu nữ, một quả phụ, một em thiếu nhi, một nữ chiến sĩ… Nhưng trên hết, tiếng hát ấy vẫn là tiếng hát của một nghệ sĩ nổi tiếng.
Phương Thanh
Được mệnh danh là Thiên hậu Vpop, Phương Thanh là một trong số ít ca sĩ dù đi theo con đường giải trí nhưng vẫn được khán giả nể trọng không kém gì những ca sĩ đi theo con đường nghệ thuật. Ở thời kì đỉnh cao, Phương Thanh sở hữu một chất giọng nữ cao vô cùng đặc biệt, ít ai có được.
Ai cũng nghĩ giọng Phương Thanh đặc biệt vì khàn bẩm sinh, nhưng thực tế, giọng của cô lại rất trong trẻo. Cái khàn trong giọng Phương Thanh xuất hiện do cô sử dụng một loại kỹ thuật đặc biệt để hát khàn hơn, tạo chất riêng cho giọng hát. Đây là loại kĩ thuật đặc trưng, thường được các ca sĩ da màu của dòng nhạc gospel sử dụng. Nhờ các kĩ thuật gằn giọng, làm khàn giọng và hạ âm khu xuống thấp, Phương Thanh đã biến giọng hát trở nên rất dày và nội lực, khiến ít người nghĩ cô là một light lirico soprano.
 |
Trái với những note quãng trung có độ khàn, Phương Thanh có thể pha giọng trên những note cao rất sáng, vang, đúng chất light lirico soprano. Cô đã từng duy trì một note F#5 mixed voice khá đẹp, ổn định, chứng tỏ một nền tảng kĩ thuật rất tốt.
Ngoài ra, giọng hát Phương Thanh còn có nội lực và độ vang rất lớn, giúp cô có thể kéo mic ra xa hàng mét mà vẫn rõ tiếng. Chính Phương Thanh từng chia sẻ, trong một chương trình, cô có thể kéo mic xuống tận thắt lưng, trong khi các ca sĩ khác lại không thể làm được điều đó.
Điểm nổi bật nhất ở Phương Thanh, khác với những giọng nữ cao khác là, dù chất giọng bẩm sinh của cô khá to khỏe, phù hợp để hát rock, nhưng cô vẫn có thể hát ballad rất trữ tình, ngọt ngào, cảm xúc. Những luyến giọng và nhả chữ hơi nặng, nhấn đặc trưng của Phương Thanh từ lâu đã trở thành thương hiệu riêng của cô, giúp cô sống mãi trong lòng khán giả.
Lan Anh
Tuy còn khá trẻ, nhưng Lan Anh có thể coi là một trong những tiếng hát thính phòng, cổ điển xuất sắc nhất hiện nay.
So với các giọng nữ cổ điển khác ở Việt Nam, Lan Anh sở hữu một âm sắc giọng rất đẹp, mềm mại, trong sáng, nhưng cũng khá đầy đặn, ấm áp, sang trọng. Giáo sư, NSND Trung Kiên từng nhận xét “Lan Anh là một trong số những sinh viên tốt nghiệp xuất sắc Nhạc viện Hà Nội, hiện đang theo lớp cao học năm thứ nhất. Theo tôi, Lan Anh là một học sinh thông minh, có nhạc cảm về thanh nhạc. Em cũng là một trong những học sinh mà tôi rất yêu mến...”.
 |
Bằng những nỗ lực phấn đấu, tháng 10/2002, trong chương trình hoà nhạc nhân dịp 175 năm kỉ niệm ngày mất của Beethoven do Đại học Gacusen, Nhật Bản tổ chức, Lan Anh đã vượt qua rất nhiều vòng thi tuyển chuyên môn khắt khe để trở thành một trong bốn soloist, đồng thời là soloist trẻ nhất thể hiện Bản giao hưởng số 9 của Beethoven. Năm 2006 cô tốt nghiệp hệ Cao học Thanh nhạc tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam.
Lan Anh từng thực hiện một trong những note D6 head voice đẹp nhất ở Việt Nam.
