Chuyện ở trường rẻo cao
Ở lớp 5 trường tiểu học Nậm Cắn 1, Hoa là Chủ tịch hội đồng tự quản. Làm thủ lĩnh, không chỉ phụ trách các hoạt động học tập, văn nghệ trên lớp, Hoa còn cùng thầy cô đi vận động bạn bè tới trường.
Nằm trên rẻo cao huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An cách thành phố Vinh 300 km, thầy trò trường Nậm Cắn 1 đang bận rộn với không khí học tập của mô hình trường học mới.
Tại một buổi học chiều, thầy giáo Trần Văn Tuyến đang hướng dẫn học sinh lớp 3A bài học "Em đã làm gì để giúp đỡ cha mẹ?".
 |
| Học sinh lớp 3A, trường tiểu học Nậm Cắn trong giờ học tiếng Việt. |
Lớp học có 20 em, bàn ghế được kê thành 4 nhóm. Sau màn chào hỏi, các nhóm trưởng nhanh nhẹn đi về góc học tập, mang sách vở của nhóm ra bàn học, từng tốp 4 - 5 em chúi đầu vào thảo luận. Thầy Truyền lúc dừng lại ở nhóm này để nghe trò đọc tiếng Việt, lúc lại di chuyển về nhóm kia để xem các trò đáp xung quanh nội dung bài học, như bạn ở nhà đã làm gì, từ này viết thế nào mới đúng chính tả... Các nhóm trưởng không cố định theo năm, theo học kỳ mà được thay đổi để tạo điều kiện cho các em được thể hiện mình, bớt đi nhút nhát.
Học sinh ở đây chủ yếu là người Mông, khi đi học chưa thành thạo tiếng Việt, khá rụt rè trong giao tiếp. Dạy học ở Kỳ Sơn được 10 năm, mấy năm nay, thầy Truyền thấy học sinh của mình đã khác. Các em thích tới lớp hơn, thầy cô ít phải tới nhà vận động đến trường như trước. Trong lớp, bạn bè chịu khó đùa nghịch và bắt chuyện với người lớn.
Lầu Thị Hoa khoe với khách năm nay có kế hoạch đi thi học sinh giỏi toán dưới huyện. Cuối năm học, Hoa sẽ ra trường. Cô Nguyễn Thị Phương, Hiệu trưởng nhà trường còn nhớ mãi ấn tượng về "điều chưa từng có trước đây". Đó là chuyện các học sinh khối 5 năm ngoái đã tự tay tổ chức lễ chia tay nhà trường, tự chuẩn bị hoa quả bánh kẹo, trang trí khung cảnh và mời khách.
Anh Lầu Bá Thái, Phó Chủ tịch UBND xã Nậm Cắn chia sẻ, điều anh thấy rõ nhất ở những đứa trẻ là thay đổi thái độ từ rụt rè đến tích cực. Gần nhà anh có mấy cháu, trước đây có gặp thì cũng cắm mặt đi, không chào. Bây giờ thì biết chào hỏi và trả lời bằng tiếng phổ thông, chứ không dùng tiếng địa phương như trước.Theo ông Nguyễn Hồng Hoa, Trưởng phòng Giáo dục huyện Kỳ Sơn, cả huyện có 3 trường tổ chức dạy hoc theo cách mới. Thấy cái mới, Kỳ Sơn cũng hào hứng, nhưng khi làm thì phải chọn hiệu trưởng cứng tay bởi không dễ thay đổi nếp dạy truyền thống của giáo viên, và nhất là nhận thức của người dân trong xã. Sau 3 năm thực hiện, chất lượng giáo dục những nơi này tnhúc nhích đổi thay. Như trường tiểu học Nậm Cắn 1, HS giỏi tăng từ 14% lên 18%, HS loại trung bình giảm đi.
"Học sinh được nói nhiều, vốn tiếng Việt tăng lên. Trước đây, khi đến làm việc tại các trường, HS cứ im lặng cắm cúi vào sách vở. Bây giờ, vào lớp, các em mạnh dạn hẳn" - ông Hoa vui vẻ.
Lăn lộn nhiều với giáo dục vùng cao và gắn bó với tiểu học hơn 20 năm, ông Trần Thế Sơn, trưởng phòng Giáo dục Tiểu học (Sở GD-ĐT Nghệ An) chia sẻ: "Khi đến Nậm Cắn 1, nhiều anh em thốt lên vì trẻ con lớn nhanh và khôn ra hẳn".
 |
| Ông Trần Thế Sơn kiểm tra vở học sinh Trường tiểu học Làng Sen (huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An). |
73 trường tham gia
Nậm Cắn 1 là 1 trong số 73 trường ở Nghệ An tham gia tổ chức dạy học theo mô hình trường học mới (VNEN). Ông Sơn vẫn còn nhớ, những ngày đầu triển khai cách dạy học theo tinh thần "thầy thiết kế, trò thi công" như thế này, nhiều cô giáo không dám đi giầy cao gót vì hay phải di chuyển trong lớp. HS chuyển từ tư thế ngồi đẹp (ngồi khoanh tay, hướng mặt lên bục giảng) sang ngồi thành từng nhóm, quay mặt vào nhau. Nhưng cái khó hơn cả là sự nghi ngại của phụ huynh. Một chuyên viên ở phòng giáo dục thành phố Vinh cho biết, trong năm đầu, chị thường xuyên tiếp nhận thắc mắc, rồi thuyết phục phụ huynh không cho con chuyển lớp.
Là 2 trong số 63 trưởng phòng giáo duc tiểu học trong toàn quốc đi tham khảo mô hình ở Columbia, ông Sơn cho biết, thực sự để triển khai có hiệu quả, mô hình này có kế thừa những kết quả của nhiều giải pháp giáo dục trước đó, như: lớp ghép song ngữ, giáo dục cho trẻ em vùng khó khăn, SEQUEP. Những tiền khác gồm có: học 2 buổi/ngày, HS phải có kỹ năng đọc hiểu (hiện nay 9% trường học ở Nghệ An đang sử dụng phương pháp Công nghệ giáo dục để dạy tiếng Việt cho trẻ lớp 1).
Cảm nhận rõ những khác biệt mà không khí các lớp học theo chương trình mới mang lại như tác phong tự tin trong giao tiếp, cách diễn đạt rõ ràng, khúc triết, năng lực làm việc theo nhóm được khai mở, ông Sơn cũng cho biết thêm: "Chúng tôi chỉ mở rộng những gì hiệu quả". Theo ông, chuẩn bị tâm thế tiếp nhận cho phụ huynh, giáo viên và học sinh là những điều cần lưu tâm. Quan trọng hơn cả là quá trình làm mới đội ngũ giáo viên.
