Đột quỵ não đang là vấn đề lớn của y học, có tần suất 0,2% trong cộng đồng. Bệnh thường gặp ở tuổi trên 65 với tỷ lệ khoảng 1%. Tuy nhiên, những năm gần đây, xu hướng đột quỵ ở độ tuổi trẻ ngày càng tăng.
Trên thế giới, tỷ lệ tử vong do đột quỵ đứng thứ 3 sau các bệnh tim mạch và ung thư. Tỷ lệ tàn tật chiếm hàng đầu trong các bệnh lý thần kinh.
Đột quỵ là hệ quả của các bệnh lý tăng huyết áp, đái tháo đường, xơ vữa động mạch, rối loạn chuyển hóa lipid máu...
Tuy có nhiều tiến bộ trong quá trình chẩn đoán nhờ các phương tiện thăm dò hiện đại kết hợp với quá trình điều trị nội - ngoại khoa, di chứng đột quỵ vẫn còn khá nặng nề, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người bệnh, gánh nặng cho gia đình và xã hội (tàn tật, động kinh, sa sút trí tuệ...). Do vậy, việc dự phòng các yếu tố nguy cơ có vai trò quan trọng, nhằm giảm tần suất xảy ra đột quỵ.
Để ngăn ngừa nguy cơ đột quỵ, người dân nên áp dụng phương châm "4 duy trì - 3 kiểm soát" trong sinh hoạt hàng ngày.
Duy trì chế độ ăn uống khoa học
- Uống đủ nước hàng ngày theo khuyến cáo, ăn đầy đủ vitamin, tăng cường rau xanh, hoa quả, hạn chế mỡ động vật, nội tạng, hạn chế ăn mặn.
- Hạn chế rượu bia: Việc lạm dụng rượu bia sẽ làm tăng áp lực máu, tăng đông máu, tăng triglycerid, bệnh cơ tim làm tăng nguy cơ đột quỵ. Các chuyên gia khuyến cáo nếu một ngày chỉ sử dụng 10-30 g ethanol với nam, 10-20 g với nữ sẽ an toàn và hữu ích thông qua tăng HDL, chống ngưng tập tiểu cầu.
 |
| Để phòng nguy cơ đột quỵ, bạn nên uống đủ nước hàng ngày theo khuyến cáo, ăn đầy đủ vitamin, tăng cường rau xanh, hoa quả... Ảnh: Dietzones. |
- Hạn chế thuốc lá: Thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ quan trọng gây đột quỵ và bệnh mạch vành. Chúng làm biến đổi nồng độ lipid, làm giảm yếu tố bảo vệ HDL, tăng fibrinogen, tăng độ nhớt của máu, kết dính tiểu cầu…
Duy trì chế độ luyện tập phù hợp
- Ít vận động thể lực làm tăng nguy cơ đột quỵ cho cả nam và nữ. Việc hoạt động thể lực tác động đến các yếu tố nguy cơ: Huyết áp, đái tháo đường, tình trạng lipid máu...
- Tập thể dục làm giảm các yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch. Ở nam giới, thường xuyên hoạt động đủ mạnh ướt đẫm mồ hôi giảm 20% nguy cơ đột quỵ. Tập thể dục cường độ trung bình như đi bộ nhanh, đạp xe đạp hoặc bơi lội ít nhất 30 phút mỗi ngày là hữu ích.
- Tập thể dục đều đặn góp phần cải thiện đường máu, giảm tỷ lệ kháng insulin, chỉ số mỡ máu, giảm cân...
Duy trì cân nặng lý tưởng
Giữ chỉ số cơ thể dưới 25 với công thức tính: BMI= Cân nặng / (Chiều cao x chiều cao), chỉ số khối cơ thể trên 25 dễ dẫn đến nguy cơ mắc đột quỵ.
Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân và cũng làm tăng tỷ lệ tàn phế do đột quỵ não, tăng huyết áp, đái tháo đường type 2.
 |
| Bảng chỉ số BMI. Ảnh: BSCC. |
Duy trì huyết áp mức lý tưởng
Tăng huyết áp được coi là nguy cơ hàng đầu gây đột quỵ não. Tăng huyết áp lâu ngày gây tổn thương thành mạch, hình thành mảng xơ vữa, tạo huyết khối thành mạch.
Bệnh gây cả đột quỵ nhồi máu và chảy máu não, vì vậy, việc theo dõi huyết áp, ghi nhớ chỉ số là cần thiết. Ở người bình thường, mức huyết áp duy trì dưới 140/90 mmhg. Bệnh nhân có bệnh lý đái tháo đường kèm theo mức huyết áp mục tiêu dưới 130/80 mmhg được coi là an toàn.
Kiểm soát đường máu
Bệnh đái tháo đường làm tăng tỷ lệ mắc đột quỵ não 2-6,5 lần, tăng tỷ lệ tử vong lên 2 lần. Đái tháo đường là yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch. Nếu kiểm soát tốt đường máu, đột quỵ sẽ xảy ra muộn hơn và biến chứng vi mạch chậm hơn.
Kiểm soát các chỉ số mỡ máu
Tăng mỡ máu, đặc biệt chỉ số cholesterol toàn phần và LDL, có nguy cơ cao dẫn đến bệnh lý đột quỵ. Để đảm bảo nồng độ cholesterol ở mức an toàn, người dân cần thường xuyên kiểm tra cholesterol máu, đặc biệt là đối với những người trên 40 tuổi.
Kiểm soát các bệnh lý tim mạch
Rung nhĩ, các bệnh rối loạn nhịp tim, bệnh lý van tim (trong đó hẹp van 2 lá) là những yếu tố nguy cơ cao dẫn đến đột quỵ. Đột quỵ nhồi máu não hay gặp hơn cả, vì vậy, tùy trường hợp cụ thể, bác sĩ có những liệu pháp sử dụng thuốc chống đông phù hợp phòng ngừa bệnh này.
