Vài năm trước, Krati Garg, một bác sĩ phẫu thuật răng hàm mặt, nói rằng cô ngửi thấy mùi sevoflurane khi đang ở trong phòng mổ.
Sevoflurane là khí gây mê được sử dụng để giữ bệnh nhân ngủ trong quá trình phẫu thuật. Khi đặt ống dẫn vào cơ thể với lượng khí lớn, mùi đắng của nó có thể dễ dàng nhận thấy. Tuy nhiên, rất khó để phát hiện nếu chỉ với lượng khí nhỏ trong không gian rộng, thoáng.
Không ai trong phòng mổ đó có thể ngửi thấy mùi của loại khí này qua lớp khẩu trang. Nhưng vị bác sĩ gây mê, người đã làm việc một thời gian với Garg và biết về chiếc mũi nhạy cảm của cô, lập tức kiểm ống dẫn khí. Từ đó, họ phát hiện ra một vết rò rỉ nhỏ và cần phải điều chỉnh lại van.
 |
| Bác sĩ Krati Garg sở hữu "siêu khứu giác". |
Không có gì lạ khi Garg ngửi thấy những gì người khác không thể, theo The Guardian. Cô nhận thấy mùi đất trước khi trời sắp mưa. Khi ở nhà với chồng, cô có thói quen đổ thức ăn mà cô cho là đã hỏng.
“Tốt hơn hết là anh nên nếm thử xem món này còn ngon hay không. Nếu để em ngửi, em sẽ vứt hết chúng đi, ngay cả khi chúng chưa kịp hỏng”, Garg nói với chồng.
Chiếc mũi siêu nhạy bén
Lớn lên ở Ấn Độ, Garg được biết đến là người có chiếc mũi siêu nhạy bén trong gia đình, giống như bà của cô. Cô từng làm mẹ kinh ngạc khi đã mô tả chính xác loại thực phẩm và gia vị mà bà sử dụng để nấu món cà ri trong lúc con gái đi học.
Một số mùi nhất định khiến Garg có ác cảm mạnh mẽ. Thậm chí, một lượng rất nhỏ của loại siro hương hoa hồng đặc biệt, thường được sử dụng trong món sữa lắc ở Ấn Độ, đủ để cô thấy rùng mình.
Mùi cơ thể của gia sư riêng mà gia đình thuê để giúp Garg học môn vật lý cũng khiến cô khó chịu. “Tôi không thể tập trung. Sau vài tháng, tôi nói với mẹ rằng mình không thể chịu được. Và gia đình tôi phải tạm biệt vị gia sư”, cô kể lại.
Cô thường xuyên xét nghiệm Covid-19 vì làm việc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe ở Melbourne (Australia). Nhưng đồng thời, vị bác sĩ nhận thấy rằng bản thân đang “tự xét nghiệm” trong tiềm thức, cụ thể là kiểm tra khứu giác. Mất khứu giác là một trong số những triệu chứng mắc Covid-19.
 |
| Mặc dù chứng cường khứu đôi khi đem lại trải nghiệm không tốt, Gerg không cần điều trị. |
Tới năm nay, Garg mới bắt đầu tò mò về khả năng này của mình. Sau một thời gian tìm hiểu, cô kết luận rằng mình có thể là một “người khứu giác siêu nhạy cảm”, một tình trạng hiếm gặp, được biết đến về mặt y học là chứng cường khứu.
Bác sĩ Leah Beauchamp, nhà thần kinh học tại Viện Khoa học Thần kinh và Sức khỏe Tâm thần Florey ở Melbourne, cho biết “khả năng khứu giác” của mỗi cá nhân rất đa dạng và thay đổi theo gen di truyền, tuổi tác, giới tính (phụ nữ có khứu giác mạnh hơn) và thậm chí, cả tâm trạng.
Không có nhiều thông tin về những yếu tố bên ngoài khả năng ngửi - nó rất hiếm và mang tính chủ quan nên khó đo lường. Theo Beauchamp, có giả thuyết cho rằng chứng cường khứu có thể do sinh học. Mặt khác, nó cũng có thể được đào tạo theo thời gian, chẳng hạn chuyên gia thử nếm rượu.
Một trong những trường hợp cực đoan nhất về người có khứu giác siêu nhạy nổi lên trong những năm gần đây hiện được nghiên cứu ở Anh.
Cụ thể, một người phụ nữ Scotland nhận thấy một “mùi mốc” nào đó trên cơ thể chồng mình suốt vài năm trước khi anh được chẩn đoán mắc bệnh Parkinson. Tới khi tham gia một nhóm hỗ trợ những người mắc bệnh Parkinson, người phụ nữ này mới nhận ra đó là mùi hương phổ biến ở họ.
Không chắc rằng người nào đó như bác sĩ Garg từng hoặc cần một chẩn đoán chính thức về chứng cường khứu. Bác sĩ Beauchamp cho biết trừ khi nó gây xáo trộn cuộc sống thường ngày, họ sẽ không cần điều trị.
 |
| Mỗi loại mùi hương có thể gợi nhắc bác sĩ về một ký ức cụ thể. |
Garg nói rằng sự nhận thức về khả năng là đã đủ với cô ấy. “Tôi gần như cảm thấy mình được trao quyền theo cách nào đó. Nhờ vậy, tôi có thêm chút sức mạnh hoặc ‘công cụ’ nhỏ này’, cô chia sẻ.
Là một người có khứu giác siêu nhạy bén đồng nghĩa rằng Garg đôi khi phải có hành động lảng tránh, “chẳng hạn tránh xa nhóm cụ thể trong bữa tiệc vì một người xức nước hoa rất nồng”.
Bên cạnh đó, chứng cường khứu cũng điều hướng những ký ức mãnh liệt. Không giống các giác quan khác, vùng não xử lý mùi trực tiếp nhận thông tin từ phần não liên quan đến trí nhớ.
Đối với Garg, một mùi “ẩm thấp” nào đó có thể đưa cô trở lại trải nghiệm căng thẳng, lo lắng khi nhà cô ở Ấn Độ bị ngập lụt. Còn mùi xăng, thứ mà Garg khá thích, lại khiến bao nỗi nhớ về tuổi thơ ùa về.
"Những nhân viên tại trạm giúp bơm xăng cho ôtô trong lúc tôi ngồi trong xe và kéo cửa kính xuống. Nếu đi xe máy, tôi có thể ngửi mùi xăng xen lẫn mùi bụi và những thứ khác", cô nhớ lại.
