Cách đây gần một năm, bé Mai (4 tuổi) sống ở một tỉnh miền núi phía Bắc bị Sỹ (dưới 14 tuổi) xâm hại tình dục.
Không tìm được tiếng nói chung, gia đình nạn nhân làm đơn tố cáo sự việc đến công an. Khi sự việc chưa đi đến hồi kết, bố mẹ bé gái nghe được thông tin trẻ dưới 14 tuổi làm gì cũng không phạm tội.
Xin hỏi luật sư điều này có đúng không? Trong trường hợp này, gia đình Mai phải làm gì để đòi lại công bằng?
Mai Anh (Yên Bái)
Luật sư Phan Thị Lam Hồng - Đoàn Luật sư Hà Nội tư vấn như sau:
Căn cứ theo Bộ luật hình sự, tuổi chịu trách nhiệm hình sự (TNHS) là từ 14 trở lên. Người dưới 14 tuổi không phải chịu trách nhiệm về hành vi mà họ gây ra.
Trong trường hợp này, Sỹ có dấu hiệu của tội Hiếp dâm trẻ em. Tuy nhiên do Sỹ chưa đủ 14 tuổi nên không bị truy cứu TNHS về hành vi đã thực hiện mà bị áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng.
Với trường hợp này, gia đình Mai có quyền yêu cầu Sỹ và gia đình anh ta phải bồi thường thiệt hại. Cụ thể như sau:
• Về chủ thể bồi thường:
Theo Bộ luật dân sự (BLDS) và Nghị quyết quy định về năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại của cá nhân thì do Sỹ dưới 14 tuổi và là bị đơn dân sự nên cha mẹ của người này phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho bé Mai (nếu cha mẹ vẫn còn sống). Trường hợp tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà Sỹ có tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu.
• Về giá trị thiệt hại phải bồi thường:
Thiệt hại mà bố mẹ Sỹ phải bồi thường cho Mai được tính theo quy định. Theo đó bao gồm: Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khoẻ và chức năng bị mất, bị giảm sút; chi phí hợp lý cho việc chăm sóc bé Mai trong thời gian điều trị và khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần mà bé Mai phải gánh chịu.
Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thoả thuận. Nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa không quá ba mươi tháng lương tối thiểu do Nhà nước quy định.
Như vậy, theo các quy định này thì bố mẹ của bé Mai có thể thực hiện các công việc như sau để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bé:
Một là, theo quy định Bộ luật tố tụng hình sự (BLTTHS) thì trong vòng không quá 2 tháng kể từ ngày nhận được đơn tố cáo của công dân, cơ quan cảnh sát điều tra (CQCSĐT) phải có trả lời bằng văn bản về việc có dấu hiệu của tội phạm hay không. Nếu từ khi gửi đơn tố cáo đến nay đã quá thời hạn trên mà CQCSĐT vẫn chưa đưa ra kết luận thì gia đình bé Mai có quyền khiếu nại về việc chậm trễ giải quyết tố cáo theo quy định tại BLTTHS về khiếu nại trong tố tụng hình sự.
Hai là, theo quy định tại Luật xử lý vi phạm hành chính thì thời hiệu áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng là 1 năm kể từ ngày cá nhân thực hiện hành vi vi phạm. Như vậy, từ khi xảy ra vụ việc đến nay đã gần 1 năm nếu Sỹ chưa được áp dụng biện pháp này thì gia đình bé Mai cần có đơn yêu cầu cơ quan có thẩm quyền áp dụng với người gây ra sự việc.
Ba là, đối với các yêu cầu về bồi thường thiệt hại: Song song với việc thực hiện các công việc trên, gia đình bé Mai có quyền gặp gỡ, trao đổi với gia đình Sỹ về việc bồi thường thiệt hại.
Trong trường hợp hai gia đình không thương lượng được thì gia đình bé Mai có quyền gửi đơn khởi kiện đến tòa án có thẩm quyền để yêu cầu gia đình Sỹ bồi thường thiệt hại.
Để yêu cầu bồi thường được giải quyết thỏa đáng, gia đình bé Mai cần chuẩn bị đầy đủ các hồ sơ, giấy tờ về việc điều trị, đi lại, chăm sóc cho bé như phân tích ở trên để cung cấp cho tòa án trong quá trình giải quyết vụ việc.
Ngoài ra, gia đình bé Mai cần lưu ý thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là hai năm kể từ ngày xảy ra hành vi xâm hại tình dục.
* Tên nạn nhân đã thay đổi.
