Hơn một năm qua, hầu hết người tìm việc đều nói với Aki Ito, cây bút của Business Insider, rằng thị trường việc làm đang rất tàn khốc. Họ đã gửi đơn xin việc đến hàng chục, thậm chí hàng trăm công ty chỉ để nhận lại 1-2 cuộc gọi.
Cuối cùng, họ vẫn thất nghiệp.
Nghe chia sẻ của những người thất nghiệp, chúng ta nhầm tưởng mình đang ở thời kỳ suy thoái kinh tế. Tuy nhiên, điều đó là vô lý. Tỷ lệ thất nghiệp đang ở gần mức thấp nhất trong 5 thập kỷ. Nền kinh tế vẫn tạo ra thêm hàng trăm nghìn việc làm mỗi tháng. Tiền lương tăng nhanh hơn lạm phát.
Các thước đo tiêu chuẩn đều cho thấy thị trường việc làm đang hoạt động tốt. Vậy tại sao với người lao động lại xem đây là thời kỳ tàn khốc nhất?
  |
 |
| Thị trường tuyển dụng cổ cồn trắng suy giảm. Ảnh minh họa: Mizuno K/Pexels. |
Sự suy thoái
Mới đây, Vanguard, công ty quản lý đầu tư, đã công bố báo cáo mới nhất về việc tuyển dụng. Bằng cách xem xét tỷ lệ đăng ký và đóng góp vào kế hoạch tiết kiệm hưu trí, Vanguard có thể tính toán tỷ lệ tuyển dụng Mỹ được chia theo mức thu nhập.
Những con số đã chứng minh thị trường lao động đang được chia thành 2 lớp riêng biệt. Một lớp là những công việc lao động chân tay đang trỗi dậy mạnh mẽ. Trong khi đó, các công việc thuộc lĩnh vực văn phòng đang suy thoái.
Những người có thu nhập thấp nhất trong báo cáo của Vanguard kiếm được ít hơn 55.000 USD/năm, nhưng tỷ lệ tuyển dụng vẫn ở mức ổn định tốt, thậm chí cao hơn mức trước đại dịch.
Nhưng với những người kiếm được nhiều tiền hơn, khoảng 96.000 USD/năm, việc tuyển dụng đã diễn ra chậm chạp, ở mức 0,5% và chưa bằng một nửa mức cao nhất từng đạt được vào năm 2022.
Còn với những người có thu nhập 6 con số, đây thực sự là thời điểm tồi tệ để tìm việc làm.
|
 |
| Cắt giảm chi phí hoạt động là nguyên nhân khiến các doanh nghiệp ngừng tuyển dụng lao động trình độ cao. Ảnh minh họa: Yan Krukau/Pexels. |
Nguyên nhân
Tại sao hiện các công ty lại tuyển dụng rất ít cổ cồn trắng?
Một vài người cho rằng điều này xảy ra vì người lao động đang ít nghỉ việc hơn, các doanh nghiệp không còn vị trí tuyển dụng. Bên cạnh đó, một số lĩnh vực đang gặp những khó khăn, như công nghệ và tài chính, hoặc có thể do các CEO đang cắt giảm, tinh gọn bộ máy hoạt động của họ.
Tuy nhiên, có một lý do đáng lo ngại hơn đằng sau sự suy thoái của cổ cồn trắng, đó là các công ty đang lường trước được những thời điểm khó khăn trong tương lai và cắt giảm ngân sách của họ sao cho phù hợp.
“Nếu công ty cần giảm chi phí hoạt động, việc cắt giảm nhân sự có mức lương cao sẽ đem lại hiệu quả lớn hơn so với việc sa thải những nhân viên có thu nhập thấp", Fiona Greig, người đứng đầu toàn cầu về nghiên cứu và chính sách nhà đầu tư tại Vanguard, chia sẻ.
Nói một cách khác, khi ngân sách bị hạn chế, nhà tuyển dụng sẽ hạn chế tuyển dụng những người có mức lương cao.
|
 |
| Việc ngừng tuyển dụng đã khiến nhiều người lao động "mắc kẹt" với công việc họ không yêu thích. Ảnh minh họa: Anna Shvets/Pexels. |
Ảnh hưởng
Nhiều người lập luận rằng ngay cả khi việc tuyển dụng cổ cồn trắng đang chậm lại cũng không thực sự ảnh hưởng đến nền kinh tế, thậm chí đối với những lao động trí óc này.
Dữ liệu của Vanguard cho thấy mọi thứ đều khó khăn đối với những người đang tìm việc làm. Song, không có nhiều người thực sự cần một công việc mới ngay bây giờ. Tỷ lệ thất nghiệp của những người có bằng đại học là 2,1%, và tỷ lệ sa thải quốc gia đang thấp hơn so với trước đại dịch đã chứng minh điều đó.
Khi đa số nhân sự cao cấp đã có việc làm và có thể duy trì công việc của họ, việc các công ty không tuyển dụng cũng trở nên hoàn toàn bình thường.
Tuy nhiên, những lập luận này đã bỏ qua một yếu tố quan trọng, đó là điều gì xảy ra nếu chúng ta phải làm một công việc mà mình không yêu thích?
Một số người không thể bỏ việc vì họ biết rằng khó có thể được tuyển dụng trong tình hình hiện tại.
Emily Stewart, một phóng viên của Business Insider, đã gọi tình trạng này là "nền kinh tế bị mắc kẹt tại chỗ".
Những nhân sự cao cấp sẽ cảm nhận rõ sự "mắc kẹt" này hơn bất cứ ai. Không lâu trước đây, họ nằm trong nhóm người lao động tự tin nhất, vì thị trường luôn cần họ. Những cổ cồn trắng này tin rằng họ sẽ dễ dàng tìm được việc mới, do đó họ không có lý do gì để chịu đựng một người sếp tồi, một khối lượng công việc khắc nghiệt…
Tuy nhiên giờ đây tất cả đều phải "cắn răng chịu đựng" vì thị trường tuyển dụng cổ cồn trắng đang suy thoái.
Đây vốn dĩ không phải là câu chuyện chúng ta thường nghe về thị trường việc làm. Trong nhiều thập kỷ, nền kinh tế đã bỏ lại phía sau những người lao động có thu nhập thấp và tập trung vào những người có chuyên môn, trình độ cao.
Nhưng giờ đây, những vai trò đó đã bị đảo ngược và chính những người có thu nhập cao mới là người gánh chịu thiệt hại.
Không có gì ngạc nhiên khi mọi người đều bối rối về việc nền kinh tế đang hoạt động như vậy.
Guy Berger, Giám đốc mảng Nghiên cứu kinh tế tại Viện Burning Glass, tổ chức phân tích thị trường lao động, cảnh báo rằng việc tạm dừng tuyển dụng cổ cồn trắng sẽ khiến các bất bình ngày càng tăng lên.
“Ngay cả khi tỷ lệ sa thải không gia tăng, mọi người vẫn sẽ bất mãn và gắt gỏng hơn nữa. Nếu tình trạng này kéo dài 3-4 năm, tinh thần trong giới doanh nghiệp Mỹ sẽ suy thoái", Berger nói thêm.
AI có cướp đi công việc của chúng ta?
Trong cuốn AI chuyện chưa kể, tác giả Tomoe Ishizumi cho rằng đây chỉ là công cụ tối ưu không hơn không kém. Có một điều chắc chắn rằng AI có thể thay thế phần lớn công việc mà con người đang làm hiện nay. Tuy nhiên, chúng ta không nên nghĩ máy móc sẽ cướp đi công việc của con người mà hãy nghĩ rằng máy móc sẽ làm những công việc vất vả để con người có thời gian sáng tạo hơn.
