Sụp mí (hay mi) mắt là tình trạng nhiều người gặp phải. Nó đặc trưng bởi da và bờ mi trên bị sa trễ xuống dưới mức bình thường khi bệnh nhân nhìn thẳng. Sụp mí gây ảnh hưởng không nhỏ tới thị lực người bệnh.
Theo Viện Y học Ứng dụng Việt Nam, sụp mí mắt có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân như chấn thương, tuổi tác hay các bệnh lý khác. Người bệnh sẽ gặp phải ở một hoặc cả hai bên, xuất hiện khi vừa mới sinh hay trong quá trình trưởng thành. Hầu hết trường hợp đều có thể khắc phục bằng can thiệp y tế hoặc tự khỏi. Tuy nhiên, ở nhiều người, sụp mí mắt là triệu chứng cảnh báo các bệnh lý nguy hiểm, thậm chí gây tử vong nếu không phát hiện sớm.
Sụp mí mắt do tự nhiên
Bất kì ai cũng có thể bị sụp mí mắt, tuy nhiên, người già là nhóm dễ gặp nhất do quá trình lão hóa tự nhiên. Sụp mí mắt do cân cơ cũng là tình trạng dễ gặp phải nhất. Khi bạn già đi, gân của cơ nâng mí mắt bị thoái hóa, kéo giãn mỏng, không còn bám chắc vào sụn mi và gây nên hiện tượng này. Ngoài ra, người bị chấn thương, viêm mi, chắp lẹo nhiều lần, sau phẫu thuật, day ấn quá mức, đeo kính áp tròng…, cũng dễ bị sụp mí mắt vì cân cơ.
Bên cạnh đó, trẻ vừa chào đời cũng có thể bị sụp mí mắt. Khoảng 1,8% trẻ sinh ra đã gặp tình trạng này, chiếm 55 - 75% các trường hợp. Một số bệnh nhi ngoài sụp mí mắt bẩm sinh còn có những bất thường khúc xạ, vận nhãn và dị dạng ở sọ mặt.
Trẻ bị sụp mí bẩm sinh có thể gặp nhiều nguy hiểm như chứng nhược thị nếu mi sụp che diện đồng tử khoảng 19%, thị lực kém, tật khúc xạ do áp lực của mắt lên nhãn cầu, cong lệch cột sống vì cố ngửa cổ để nhìn, ảnh hưởng thẩm mỹ, tâm lý mặc cảm, hạn chế giao tiếp.
 |
| Trẻ vừa chào đời cũng có thể bị sụp mí mắt bẩm sinh. Ảnh: AAPOS. |
Nhược cơ
Sụp mi mắt là dấu hiệu điển hình của những bệnh nhân mắc chứng nhược cơ. Hơn 50% bệnh nhân bị nhược cơ có các dấu hiệu và triệu chứng đầu tiên là liên quan mắt. Điển hình của nó là sụp một hoặc cả hai mí. Đi kèm với triệu chứng này là hiện tượng song thị (nhìn đôi), có thể cải thiện khi nhắm một mắt. Tuy nhiên, nhiều người chủ quan, vô tình bỏ qua khiến bệnh trở nên nghiêm trọng.
Nhược cơ (Myasthenia gravis) là bệnh rối loạn thần kinh tự miễn, mạn tính, đặc trưng là yếu và mỏi cơ. Tình trạng yếu, liệt cơ không chỉ xuất hiện ở mắt mà còn lan sang các vị trí khác như cổ, họng, hàm, tay, chân, dây thần kinh gây suy hô hấp, khó thở. Trong những giai đoạn điển hình, người bệnh thậm chí còn không thể nhấc được tay lên mà chỉ có ngồi để thở.
Theo tiến sĩ, bác sĩ Đinh Vinh Quang, Trưởng khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM), đến nay y học vẫn chưa thể tìm ra nguyên nhân chính xác của nhược cơ. Bệnh làm gián đoạn tín hiệu dẫn truyền thần kinh đến cơ, các chất dẫn truyền giảm sút trong máu nên cơ không hoạt động, yếu giảm hoạt động.
Nhược cơ chỉ chiếm khoảng 0,5/100.000 dân số. Tuy nhiên, bệnh nhân thường nhập viện muộn, nguy kịch vì khó thở, suy hô hấp dẫn đến tử vong nhanh. Thống kê của Mayo Clinic cho thấy trước khi có phương pháp ức chế miễn dịch, 30% bệnh nhân mắc nhược cơ sẽ tử vong. Hơn 60% trường hợp không thể cải thiện triệu chứng hoặc bệnh tiến triển nặng. Đặc biệt, 70% người mắc tử vong nếu nhược cơ trở thành cơn nhược cơ cấp.
Nhược cơ là bệnh lý mạn tính, không có thuốc điều trị nên hiện tại, nạn nhân chỉ có thể sống chung với nó, dùng phương pháp hỗ trợ để thuyên giảm triệu chứng.
 |
| Nhược cơ khiến nạn nhân đau mỏi khi thực hiện các hoạt động hàng ngày. Ảnh: Freepik. |
Đột quỵ
Đột quỵ hay tai biến mạch máu não là tình trạng y tế nghiêm trọng đe dọa tính mạng, xảy ra khi nguồn cung cấp máu cho não bị gián đoạn. Trên thế giới, số người tử vong do tai biến mạch máu não nhiều thứ 3, sau bệnh tim mạch và ung thư.
Các cơ ở mắt được điều khiển bởi những dây thần kinh đến từ não. Do đó, bất kỳ tổn thương não hoặc dây thần kinh sọ của nó cũng sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến khuôn mặt, trong đó có sụp mí mắt. Theo Bệnh viện Y học Cổ truyền Nghệ An, khi cơn đột quỵ xảy đến, dây thần kinh III, VI, VII của nạn nhân có thể bị thương tổn dẫn đến dấu lác mắt hay sụp mí.
Cũng xuất phát từ điều đó, trong nguyên tắc kiểm tra F.A.S.T Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật Mỹ (CDC), đặc điểm trên khuôn mặt có thể giúp phát hiện người bị đột quỵ. Thông thường, miệng của người bị đột quỵ lệch sang một bên, nếp nhăn mũi - má mờ, mắt sụp. Một số bệnh nhân bị liệt cơ mặt, không thể cười hoặc cử động miệng bình thường.
Ngoài ra, các bệnh nhân bị đột quỵ tuyến yên cũng có triệu chứng sụp mí mắt tương tự. Nguyên nhân là hiện tượng chén ép hạch giao cảm bên trong xoang hang có thể gây hội chứng Horner với sụp mi, co đồng tử và giảm tiết mồ hôi khu trú ở vùng trán. Đột quỵ tuyến yên là bệnh hiếm gặp, có biểu hiện đặc trưng như đột ngột đau đầu, nôn, suy giảm thị lực và rối loạn ý thức. Bệnh gây ra bởi chảy máu hoặc nhồi máu tuyến yên.
 |
| Dấu hiệu của đột quỵ là sụp mí, méo miệng. Ảnh: Freepik. |
Vấn đề về dây thần kinh khác
Ngoài những yếu tố trên, những bệnh nhân gặp vấn đề về dây thần kinh cũng dễ dẫn đến hiện tượng sụp mí mắt.
Theo tài liệu của Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, sụp mí mắt còn có thể là dấu hiệu cảnh báo bạn bị liệt dây thần kinh sọ số III hay dây vận nhãn chung mắc phải do chấn thương sọ mặt, khối u chèn ép, xâm lấn (u màng não, ung thư vòm họng,...); phẫu thuật, viêm lao màng não; các bệnh mạch máu (thông động mạch cảnh - xoang hang, đái tháo đường, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp...).
Người mắc các chứng bệnh trên còn đi kèm rối loạn vận nhãn, tổn thương thần kinh khác với mức độ khác nhau như hội chứng khe dơi, đỉnh hốc mắt, xoang hang...
Nguyên nhân khác là hội chứng Horner. Nó gây co đồng tử, hẹp khe mi, sụp mí, bừng đỏ nửa mặt một bên..., do bị chèn ép đám rối giao cảm cổ. Hội chứng Horner cũng là biến chứng tiềm ẩn của khối u ung thư nằm ở phía trên cùng phổi.
Ở một số trường hợp, nạn nhân bị nhiễm trùng hoặc có khối u ở mí, hốc mắt hay bị chấn thương vùng mắt cũng gặp hiện tượng nói trên. Do đó, để đảm bảo sức khỏe của bản thân, khi gặp hiện tượng sụp mí mắt bạn nên tới gặp bác sĩ để thăm khám và tìm ra nguyên nhân, cách điều trị phù hợp.
