Tai hại kiểu chỉ mẹo làm bài nghị luận khi thi Văn tốt nghiệp THPT

Giáo viên khuyên thí sinh nên đưa dẫn chứng có thật, tránh bịa nhân vật hoặc câu trích dẫn. Ảnh: Duy Hiệu.

"Mẹo học các môn xã hội không bao giờ dưới 8 cho các sĩ tử".

Đây là lời mở đầu của một bài viết được đăng tải trên nền tảng Threads. Trong bài đăng này, chủ tài khoản chỉ cho thí sinh mẹo "bịa dẫn chứng" ở phần nghị luận xã hội, cụ thể là đưa các nhân vật không có thật vào bài đăng như ”nhà bác học Judy Doll", “nhà văn người Mỹ Romand”, "Maybeline từng nói”...

Thậm chí, chủ tài khoản này còn đề cập đến Neuvillette với danh xưng nhà bác học, Ilay Riegrow với danh xưng nhà hiền triết hay Nagi Seishiro được gọi là nhà văn Nhật Bản nổi tiếng. Thực tế, những nhân vật này đều là nhân vật truyện tranh hoặc nhân vật trong game. Thậm chí, Ilay Riegrow là nhân vật trong một bộ truyện boylove 18+ nổi tiếng tại Hàn Quốc.

Sai lầm khi bịa nhân vật

Chỉ sau vài ngày đăng tải, bài viết này thu hút hơn 2.000 lượt thích và gần 500 lượt chia sẻ trên nền tảng Threads. Tuy nhiên, bên cạnh tương tác đông đảo, chủ tài khoản cũng nhận hàng trăm bình luận chỉ trích vì chỉ thí sinh bịa nhân vật trong bài văn.

Chỉ sau một ngày, bài đăng này thu hút 1.700 lượt thích và hiện đã đạt hơn 2.000 lượt thích.

Dân mạng đồng loạt phản đối việc bịa dẫn chứng trong bài văn nghị luận xã hội vì đây là hành vi cẩu thả và thiếu tôn trọng người đọc, người viết.

“Đối với người viết văn mà nói, nếu không có sự cẩn trọng, tận tâm, hay chí ít là liêm chính thì chẳng khác gì đang phản bội lại những giá trị mà văn học đòi hỏi. Tất nhiên, em còn trẻ, nghĩ rằng nó là đúng đắn bởi nhờ nó đạt được điều mình muốn như điểm số chẳng hạn, nó giúp ta đứng trên bục cao. Nhưng nghĩ tới cùng tận, dối trá trong văn chương cũng chính là dối trá nơi con người bởi ‘văn học là nhân học’”, một người bình luận.

Một người cũng bày tỏ sự đồng tình với các ý kiến phản đối. Người này chia sẻ rằng thời còn đi học, do không nhớ hết dẫn chứng, người này chỉ dám trích dẫn theo từ khóa và nêu dẫn chứng nhân vật Việt Nam thay vì nhân vật nước ngoài dài dòng, khó nhớ. Người này cũng chỉ trích tư tưởng "bịa nhân vật vẫn được khen", bởi vì thầy cô biết rõ học sinh có nêu nhân vật có thật hay không, chỉ là không nói ra.

“Điểm thì cho các bạn dễ lắm, nhưng đem cái ‘mánh’ đó đi thi tiếp hay đi làm thì chỉ có thiệt thân thôi nên là cố mà học”, người này bình luận.

Cũng từng bịa nhân vật trong bài làm nghị luận xã hội và bị giáo viên phát hiện, Huyền Ngân, học sinh lớp 12 tại TP.HCM, nói rằng các học sinh, thí sinh không nên nghĩ đến chuyện này vì thực tế, “giáo viên biết nhiều hơn mình nghĩ”.

Kể lại trải nghiệm cá nhân, Ngân chia sẻ khi làm bài kiểm tra một tiết ở lớp, do bí ý tưởng về dẫn chứng, nữ sinh vội vàng bịa một cái tên không có thật, kèm theo một câu trích dẫn tự nghĩ ra. Bài kiểm tra đó Ngân vẫn được chấm 8 điểm, nhưng sau đó, giáo viên nói chuyện riêng với em, dặn em không nên bịa nhân vật hay trích dẫn để tránh ảnh hưởng bài làm.

Trước đây, Ngân cũng nghĩ rằng việc đưa nhân vật không có thật vào bài làm văn là chuyện “vô thưởng vô phạt”, bởi em không nghĩ giáo viên sẽ chấm kỹ đến mức kiểm tra từng dẫn chứng có trong bài. Nhưng thực tế, nữ sinh đã nhầm.

“Hồi trước, khi lướt mạng, em thấy nhiều bạn khoe là bịa trích dẫn, nhân vật vẫn được điểm cao nên em nghĩ làm vậy không sao. Hóa ra giáo viên chấm bài đều biết chuyện mình bịa dẫn chứng”, nữ sinh nói.

Dân mạng phản ứng khi chủ bài đăng chỉ thí sinh bịa nhân vật trong bài nghị luận xã hội.

Văn chương không cần chiêu trò

Bàn về vấn đề này, thầy Đỗ Đức Anh, giáo viên Ngữ văn tại trường THPT Bùi Thị Xuân (TP.HCM) khẳng định việc bịa dẫn chứng trong làm văn là điều hoàn toàn sai về mặt đạo đức học thuật, cũng là hành vi phản giáo dục.

Theo thầy giáo, trong bài làm nghị luận xã hội, dẫn chứng không chỉ là công cụ chứng minh cho luận điểm, mà còn là yếu tố để thể hiện tư duy, hiểu biết và chính kiến của người viết.

Nếu thí sinh “chế” ra tên các học giả, danh nhân không tồn tại như Judy Doll, Trafalgar D. Water Lawa hay Zoro, điều đó không những làm sai lệch nội dung, mà còn làm mất đi sự tôn trọng với người đọc và chính bản thân người viết.

Là giáo viên có nhiều năm kinh nghiệm dạy môn Ngữ văn ở bậc THPT, thầy Đỗ Đức Anh nhấn mạnh rằng làm văn không phải là “diễn hài” hay “chiêu trò” để lấy điểm. Nhiều thí sinh nghĩ rằng giáo viên sẽ không biết đến những nhân vật được bịa ra. Nhưng thực tế, giáo viên chấm hàng trăm, hàng nghìn bài văn và họ có thể nhận ra ngay một cái tên vô lý trong bài viết.

“Văn chương không cần “chiêu trò”, mà cần sự chân thành, hiểu biết thật và thái độ sống đàng hoàng. Việc bịa dẫn chứng chỉ khiến người đọc cảm thấy mình bị xem thường, không khác gì nói dối giữa lớp học”, thầy Đức Anh nói với Tri Thức - Znews.

Trong trường hợp không có dẫn chứng xịn, thầy Đức Anh khuyên thí sinh không nên lo lắng, bởi thầy hiểu không phải ai cũng đọc nhiều, nhớ nhiều để đưa ra các dẫn chứng phù hợp.

Khi làm bài văn nghị luận xã hội nhưng không thể đưa ra một vĩ nhân nổi bật, thí sinh vẫn có thể sử dụng dẫn chứng từ đời sống xung quanh, ví dụ như một người cha tảo tần, một bác bảo vệ cần mẫn, một người cha dũng cảm…

Thậm chí, thí sinh có thể sử dụng dẫn chứng từ chính bản thân. Thầy giáo tin rằng một trải nghiệm cá nhân cũng sẽ rất thuyết phục nếu được viết ra bằng những lời lẽ chân thành.

“Tôi đã từng đọc một bài văn kể về người mẹ bán vé số - nhân vật không tên tuổi - nhưng khiến cả tổ chấm nghẹn ngào. Tôi mong các em nhớ rằng một bài văn không cần bóng bẩy, nhưng nhất định phải có linh hồn và khí chất của chính người viết. Tôi cũng tin các em đủ thông minh để không cần đến sự bịa đặt và đủ bản lĩnh để nói thật bằng tất cả trái tim”, thầy Đức Anh nói.