Trong nhiều phân cảnh của bộ phim Tenet, những đoạn đối thoại giữa John David Washington với Robert Pattinson vô cùng khó nghe do quá nhỏ, cũng như bị lấn át bởi tạp âm. Các nhà phê bình và khán giả phàn nàn họ không thể hiểu hết lời thoại bộ phim nếu chỉ nghe mà không có phụ đề kèm theo.
Phim ảnh ngày nay có quá lạm dụng âm nhạc?
Trên thực tế, bom tấn mới nhất của đạo diễn Christopher Nolan vẫn vô cùng phức tạp ngay cả khi mọi câu thoại đều rõ ràng, rành mạch. Thật khó hiểu khi vị đạo diễn người Anh lại khiến việc tiếp cận kịch bản mà ông dành đến 5 năm để xây dựng trở nên khó khăn hơn gấp bội.
 |
| Vấn đề đầu tiên mà Tenet hay nhiều bộ phim hiện đại mắc phải có lẽ là phần nhạc nền quá dày. Ảnh: Warner Bros. |
Trả lời phỏng vấn The Guardian, Mathew Price - nhà phối âm của loạt phim The Sopranos và The Marvelous Mrs. Maisel - kể rằng: "Khi họ lấy âm thanh mà chúng tôi ghi lại trên trường quay rồi trộn lẫn, tôi có cảm giác mọi cố gắng của mình đã trở nên công cốc”.
Anh tin rằng vấn đề một phần là do các đạo diễn ngày nay chèn quá nhiều nhạc nền vào trong phim, gây ra tình trạng “quá tải”. Hậu quả là lời thoại bị rút ngắn đi rất nhiều.
Khi xem phim ở nhà, khán giả có xu hướng bật phụ đề và giảm dải động - phạm vi giữa âm thanh to nhất và nhỏ nhất - của TV. Trong rạp chiếu phim, dải động rộng hơn trên màn ảnh nhỏ nhiều lần. Dù âm thanh bị nén lại khi chuyển sang TV, chúng vẫn có thể lớn đến mức người xem buộc phải tăng âm lượng để nghe rõ thoại, sau đó lại phải giảm đi trong các đoạn hành động có chèn nhạc.
Thách thức đến từ phim trực tuyến
Liệu đây có phải là vấn đề của điện ảnh hiện đại? Kỹ sư âm thanh Ron Bochar - người từng nhận đề cử giải Oscar cho phần hòa âm trong Moneyball (2011) - có suy nghĩ như vậy. “Hãy nghĩ lại xem, bạn có thể nghe rõ từng câu thoại trong những bộ phim Star Wars đầu tiên. Bạn cũng có thể nghe rõ mọi thứ trong Apocalypse Now (1979)”, ông nhận định.
Price đồng tình với ý kiến nêu trên: “Nếu bạn xem những bộ phim cũ, bạn có thể nghe thấy một số hiệu ứng âm thanh ở đâu đó. Nhưng giờ nếu một nhân vật lướt qua căn phòng và mặc chiếc áo khoác da, bạn sẽ nghe thấy khóa kéo kêu leng keng và tiếng cót két của da, còn mọi bước chân như đấm thẳng vào tai bạn”.
 |
| Một bộ phận chuyên gia cho rằng âm thanh trong các bộ phim Hollywood xưa rất dễ nghe. Ảnh: Outnow. |
Khi truyền hình trở nên phổ biến vào giữa thế kỷ XX và thách thức quyền thống trị của điện ảnh, những nhà làm phim buộc phải tạo ra sự khác biệt. Các tác phẩm điện ảnh cần chứng tỏ rằng chúng đáng để khán giả từ bỏ sự thoải mái ở nhà và bước chân ra rạp. Một phần trong sự thay đổi đó thể hiện qua việc phim ảnh ngày một hoành tráng và ồn ào hơn.
Trong thời đại mà phim trực tuyến hiện chiếm ưu thế, nhất là giữa bối cảnh đại dịch Covid-19 chưa được kiểm soát, rạp chiếu phim buộc phải vượt qua ranh giới thêm một lần nữa.
Paul Markey, một người điều khiển máy chiếu tại Viện phim Ireland, nói về các bộ phim hiện đại rằng: “Tôi nghĩ công chúng đang bị tấn công. Bộ phim càng đắt đỏ, các giác quan của khán giả càng bị tấn công mãnh liệt”.
Lỗi không nằm ở các đạo diễn
Đối với Ron Bochar, lời thoại là ưu tiên hàng đầu. Công việc của ông là tạo lớp phim với nhiều cấp độ âm thanh. Khi thêm vào các lớp, Bochar luôn chắc chắn rằng phần thoại vẫn được nghe rõ.
Ông giải thích: “Điều đầu tiên tôi làm là tạo một đoạn hội thoại chắc chắn. Mọi âm thanh khác sau đó đều phải được tính toán để không át nó đi. Lời thoại của diễn viên được biên kịch viết ra với mục đích cụ thể và phải là ưu tiên trên hết. Không nghệ sĩ phối âm nào đi ngược lại nguyên tắc trên”.
Hiệu ứng âm thanh và các bản nhạc nền đều nằm trên bộ chỉnh âm và có thể tăng giảm tùy ý. Điều này có nghĩa ngay cả “một cảnh điên rồ nhất” với nhiều lớp âm thanh cũng dễ dàng được điều khiển bởi dựng phim. Bochar nói: “Việc này chẳng có gì cao siêu đâu. Chúng tôi hiểu rõ công việc của mình”. Như thế, ý kiến cho rằng việc Christopher Nolan sử dụng máy quay IMAX đã khiến Tenet trở nên ồn ào hơn là phi lý.
 |
| Nhân viên phòng chiếu đóng vai trò quyết định trong việc khán giả thưởng thức bộ phim ra sao. Ảnh: Outnow. |
Trên thực tế, có một sự khác biệt trong bản dựng cuối cùng của đạo diễn và bộ phim được chiếu ngoài rạp. Paul Markey kể lại câu chuyện nam diễn viên Warren Beatty tham gia buổi công chiếu Bonnie and Clyde (1967) và không thể hiểu tại sao âm thanh của những viên đạn lại rất nhỏ. Rõ ràng, người điều khiển máy chiếu đã giảm âm lượng.
Beatty nhận ra rằng những người này mới có quyền phán quyết cuối cùng đối với một tác phẩm, chứ không phải đạo diễn. Paul Markey nói rằng họ có thể tăng âm lượng của riêng phần lời thoại, nhưng không bao giờ làm vậy. Điều đó đồng nghĩa với việc nhân viên phòng chiếu sẽ phải tinh chỉnh riêng cho từng bộ phim.
Nhân câu chuyện của Tenet, mọi người sẽ tìm cách đổ trách nhiệm cho nhau. Dù nhiều khán giả cho rằng phim ảnh ngày càng ồn ào hơn, Bochar lại đưa ra vấn đề ngược lại: “Tất cả người trong ngành đều sẽ xác nhận với bạn rằng các rạp chiếu phim đang tăng âm lượng nhiều hơn mức cần thiết”.
Christopher Nolan cố tình khiến Tenet trở nên ồn ào hơn?
Với trường hợp của Tenet, Matthew Price và Ron Bochar tin chắc rằng Nolan đã cố ý làm điều đó.
Trong một diễn đàn hỏi đáp năm 2019, nhà thiết kế âm thanh Richard King - người từng làm việc với Nolan qua bảy bộ phim, bao gồm cả Tenet - cho biết: Ông ấy muốn nắm cổ áo của khán giả và kéo họ về phía màn hình. Christopher không cho phép việc xem phim trở thành một trải nghiệm thụ động”.
 |
| Christopher Nolan luôn muốn các bộ phim của ông ồn ào hơn. Ảnh: Warner Bros. |
Mức tham chiếu của một studio có xu hướng vào khoảng 85 decibel, hoặc 7 trên thang của Dolby. Nhưng các rạp chiếu phim thường sẽ chiếu phim ở mức 4 (gần 75 decibel). Markey nói rằng Viện Phim Ireland đã chiếu Tenet ở mức 4, bởi mức 6 “lớn một cách phi lý” trong buổi xem thử. Các rạp chiếu phim sẽ không nhất thiết phải chiếu phim ở mức khuyến nghị là 7 nếu họ cảm thấy quá ồn ào.
Thật khó để nghĩ rằng Christopher Nolan không hay biết gì về những lời chỉ trích xung quanh phần âm thanh của Tenet. Matthew Price nghĩ rằng vị đạo diễn người Anh muốn khiến khán giả phải nỗ lực hơn để hiểu lời thoại. Ông suy đoán Nolan tin điều này sẽ giúp bộ phim trở thành trải nghiệm hấp dẫn và khán giả nhập tâm hơn.
Song, Price cũng cho rằng Christopher Nolan có lẽ là đạo diễn duy nhất trên thế giới tin vào điều đó.
