Tẩu hỏa nhập ma, hay còn gọi là "zou huo ru mo", là thuật ngữ được một số chuyên gia y học công nhận là chứng rối loạn sinh lý hoặc tâm lý hoặc cả hai. Theo nghĩa đen, thuật ngữ zou huo ru mo là cơ thể bắt lửa và bị ma quỷ nhập vào.
Trong các truyện kiếm hiệp, tẩu hỏa nhập ma là trạng thái mà người tu luyện võ học không theo đúng phương pháp làm cho kinh mạch đảo lộn, máu huyết chảy ngược. Đa phần họ sẽ bị mất hết võ công và trở nên điên dại hoặc thổ huyết tử vong. Trường hợp cá biệt khi nghịch chuyển huyết dịch vô tình đả thông kinh mạch toàn thân nâng cao nội lực.
Thực tế, tẩu hỏa nhập ma được coi là một dạng tai biến trong quá trình tập luyện một phương pháp nào đó không đúng dẫn đến hiện tượng tâm thần hoang tưởng dần dần sẽ trở nên điên dại, đồng thời sức khỏe sẽ giảm sút.
Để tránh tình trạng tẩu hỏa, nhập ma trong tập luyện, người tập cần phải luyện tập theo đúng phương pháp, tìm được các bậc thầy nhiều kinh nghiệm để hướng dẫn, đồng thời cần tham khảo và nghiên cứu thêm sách vở.
 |
| Trong các truyện kiếm hiệp, tẩu hỏa nhập thường xảy ra khi người luyện phương pháp võ thuật sai cách. Ảnh: Wuxia. |
Triệu chứng bệnh
Trong cuốn "Breathing spaces: qigong, psychiatry, and healing in China", các triệu chứng của tẩu hỏa nhập ma được phân thành 3 loại:
- Hoảng loạn, khó chịu và cử động tự phát không kiểm soát được;
- Các vấn đề về cảm giác, như ảo giác về thị giác hoặc thính giác;
- Niềm tin phi lý.
Trong khi trong cuốn "Chinese Medical Qigong, Third Edition", triệu chứng của tẩu hỏa nhập ma phân thành 2 loại:
- Triệu chứng thể chất bao gồm đau đầu, ngực, lưng, bụng, chân tay hoặc toàn bộ cơ thể;
- Triệu chứng về tinh thần và cảm xúc bao gồm suy nhược thần kinh, rối loạn tình cảm, bồn chồn, ảo giác và hoang tưởng.
Trong khi Hiệp hội Tâm thần Trung Quốc sử dụng thuật ngữ "rối loạn khí công", Hiệp hội tâm thần Mỹ lại cho rằng đó là chứng rối loạn tâm thần.
Trong ấn bản thứ hai của cuốn "Chinese Classification of Mental Disorders" được xuất bản bởi Hiệp hội tâm thần Trung Quốc, việc chẩn đoán hội chứng tẩu hỏa nhập ma dựa vào các tiêu chí sau:
- Chủ thể hoàn toàn bình thường trước khi luyện công.
- Các phản ứng tâm lý và sinh lý xảy ra trong hoặc sau khi luyện khí công.
- Chủ thể gặp phải các cảm giác bất thường trong hoặc sau khi luyện khí công.
- Các tiêu chí trên không liên quan đến các rối loạn tâm thần khác như tâm thần phân liệt, rối loạn cảm xúc và loạn thần kinh chức năng.
 |
| Tẩu hỏa nhập ma xảy ra khi người luyện tập sai phương pháp. Ảnh: Wikipedia. |
Ở phương Tây, hiện tượng rối loạn khí công không được ghi nhận cho đến khi kỹ thuật luyện khí công trở nên phổ biến hơn. Khi y học phương Tây gặp phải nhiều trường hợp bất thường ở những bệnh nhân tập khí công, họ đã sử dụng thuật ngữ "phản ứng loạn thần khí công" và phân loại nó vào nhóm hội chứng liên quan đến văn hóa.
Nó được mô tả trong cuốn Chẩn đoán và thống kê bệnh tâm thần của Hiệp hội tâm thần Mỹ là: "Thuật ngữ mô tả giai đoạn cấp tính, có giới hạn thời gian, đặc trưng bởi các triệu chứng loạn thần kinh, hoang tưởng và các triệu chứng tâm thần hoặc không tâm thần khác, có thể xảy ra sau khi thực hành phương pháp tăng cường sức khỏe dân gian Trung Quốc. Đặc biệt, dễ bị tổn thương khi người tập luyện quá mức".
Để chẩn đoán bệnh này ở phương Tây, các chuyên gia y học xác định sự hình thành văn hóa của bệnh nhân, điều này bao gồm việc tham khảo nền văn hóa của họ để giải thích về căn bệnh của họ.
Nguyên nhân gây tẩu hỏa nhập ma
Cuốn "Qigong for Treating Common Ailments" cho hay trong khí công, tẩu hỏa nhập ma được cho là do thực hành không đúng:
- Người dạy thiếu kinh nghiệm hoặc không đủ trình độ
- Hướng dẫn không chính xác
- Thiếu kiên nhẫn
- Trở nên sợ hãi, khó chịu, bối rối hoặc nghi ngờ trong quá trình tập luyện khí công
- Không tập trung tập luyện
Trong khi đó, các nhà tâm thần học phương Tây lập luận khí công giống như tác nhân gây stress. Bản thân người bị tẩu hỏa nhập ma vốn đã dễ mắc một rối loạn tâm thần nào đó như tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực, rối loạn stress sau sang chấn và chính tác động của khí công khiến họ phát bệnh.
Điều trị
Trong khí công, những phương pháp điều trị cụ thể được cho là có hiệu quả để giải quyết các triệu chứng khác nhau của tẩu hỏa nhập ma. Đặc biệt, tùy thuộc vào triệu chứng thể chất và tâm lý, các liệu pháp tự điều chỉnh cho bệnh nhân có thể bao gồm thư giãn, đi bộ, tự massage cơ thể. Điều trị lâm sàng có thể bao gồm tư vấn tâm lý, hướng dẫn chuyên môn về châm cứu, xoa bóp, luyện tập cùng chuyên gia.
