Cách đây 30 năm, hầu như không có cá nhân nào tại Trung Quốc có xe ôtô. Phần lớn xe hơi thuộc sở hữu của nhà nước. Ngày nay, Trung Quốc vượt Mỹ để trở thành thị trường tiêu thụ xe hơi nhiều nhất thế giới. Trong năm 2015, lượng xe tiêu thụ tại thị trường này đạt mức 24,6 triệu chiếc, tăng 4,7% so với năm 2014. Chỉ riêng thị trường Trung Quốc đã chiếm khoảng ¼ lượng xe tiêu thụ toàn cầu.
Sự phát triển xe hơi cá nhân tại Trung Quốc bắt nguồn từ tăng trưởng kinh tế. Tầng lớp trung lưu mới nổi tại quốc gia này đã gia tăng số lượng đột biến trong vài năm qua. Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới, thu nhập bình quân đầu người tại Trung Quốc vào khoảng 7.600 USD năm 2015. Đây là mức thu nhập đủ để sở hữu xe hơi. Bên cạnh đó, người dùng Trung Quốc còn có tâm lý do ngại các chính sách hạn chế xe cá nhân nên tranh thủ mua xe trước khi quá muộn.
 |
| Trung Quốc là quốc gia tiêu thụ nhiều xe hơi nhất thế giới. Ảnh: News965. |
Thị trường xe hơi nước này bị chi phối bởi các nhà sản xuất xe hơi quốc tế. Những chiếc xe bán chạy nhất tại Trung Quốc thuộc hai tập đoàn General Motors và Volkswagen. Phân khúc xe du lịch sang trọng cũng tăng trưởng 23% trong năm 2015, chủ yếu là xe được nhập khẩu nguyên chiếc.
Các mẫu xe được sản xuất bởi các liên doanh và công ty nội địa thường nhắm tới tầng lớp trung lưu và bình dân. Các nhà sản xuất xe hơi Trung Quốc chỉ chiếm được 20% thị phần ngay trên sân nhà.
Mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe hơi tại Trung Quốc tăng dần theo dung tích xi-lanh. Những người mua xe dung tích trên 4 lít sẽ phải nộp thuế 20%. Trong khi đó, xe nhỏ có thuế suất khá thấp. Loại xe có dung tích từ 1 – 1.5 lít được giảm thuế còn 3%. Ôtô từ 1.5 - 2.0 lít sẽ hưởng thuế suất 5%, và những xe dung tích trên 2 lít sẽ nằm trong khoảng 9 - 20%.
Phân khúc xe dung tích dưới 1.6 lít chiếm 60% tổng lượng xe bán ra tại Trung Quốc. Theo ông Dong Yang – Phó Chủ tịch Hiệp hội Các nhà sản xuất Xe hơi Trung Quốc, thị trường 2016 được dự đoán tăng trưởng từ 5-7%.
Biển số đắt hơn xe
Trên đường phố Thượng Hải, dễ dàng bắt gặp những chiếc xe thuộc các thương hiệu như Buicks, Fords, Volkswagenvà Toyota. Có tới 9 trên 10 chiếc xe lưu hành trong thành phố thuộc các thương hiệu xe ngoại. Nó phản ánh bản chất thị trường Trung Quốc, nơi các nhà sản xuất nội địa chịu cảnh cay đắng khi thua ngay trên sân nhà.
 |
| Chính sách hạn chế phương tiện cá nhân khiến những người giàu có hoặc may mắn mới sở hữu được xe hơi ở thành phố lớn. Ảnh: Caradvice. |
Các nhà sản xuất nội địa đổ lỗi cho chính sách đấu giá biển số xe là nguyên nhân khiến họ thất bại. Thượng Hải là một trong bốn thành phố tại Trung Quốc hạn chế mua xe bằng cách áp đặt hạn ngạch đăng ký xe mới.
Giá trung bình cho mỗi chiếc biển số xe tại Thượng Hải khoảng 90.000 nhân dân tệ (13.680 USD). Đây là mức chi phí vượt quá khả năng của người nghèo, thậm chí đắt hơn nhiều so với những chiếc xe Trung Quốc như Chery, Geely và Great Wall. Để đăng ký tham gia mua biển số, người dùng phải đặt trước 2.000 nhân dân tệ. Sau đó, họ sẽ được tham gia đấu giá trực tuyến. Sau vài vòng chào hàng, người trả giá cao nhất sẽ nhận được biển số.
Thượng Hải bắt đầu chính sách đấu giá biển số xe từ năm 1994. Vì vậy, những mẫu xe Trung Quốc rẻ tiền chỉ chiếm 8,9% tại thành phố này.
Tại Bắc Kinh, mặc dù không áp dụng chính sách đấu giá biển số, chính quyền nơi đây lại hạn chế xe cá nhân bằng cách “quay xổ số”, bắt đầu từ 1/2011. Nhà chức trách bán cho chủ xe một mã số để tham gia vào hệ thống quay số.
Cứ 10h sáng ngày 26 hàng tháng sẽ diễn ra buổi quay số xe hơi. Sau 12h trưa cùng ngày, chủ xe có thể vào trang web để biết mình có may mắn trúng số hay không. Những người không nhận được biển số sẽ phải chờ lượt tiếp theo. Mã số ứng viên được lưu giữ trong vòng 12 tháng, nếu vẫn không giành được số, người dùng sẽ phải mua lại một mã số khác. Nhiều thành phố lớn tại Trung Quốc cũng chuẩn bị áp dụng biện pháp này để hạn chế xe cá nhân.
Ngoài ra, những chiếc xe lưu hành tại Trung Quốc cũng phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải châu Âu. Các nhà sản xuất nhỏ không đủ điều kiện buộc phải rút khỏi các thành phố lớn để về vùng sâu bán xe cho người thu nhập thấp.
Giá xe tại Trung Quốc
Tại Trung Quốc, những mẫu xe bình dân có giá tương đối rẻ. Mazda 2 có giá 12.571 USD. Toyota Camry 2.0G có giá 32.000 USD, Honda Fit giá từ 24.000 USD.
Cao cấp hơn là những chiếc xe nhập khẩu nguyên chiếc từ Đức như Audi A6L 2.0 có giá 52.800 USD. Tuy nhiên, với những dòng xe dung tích lớn, mức giá cao ngang ngửa thị trường Việt Nam. Chẳng hạn BMW 735i được bán giá 192.857 USD. Mercedes-Benz S600 Maybach là 439.112 USD, Bentley Mulsanne 750.000 USD, Rolls-Royce Phantom 1,046 triệu USD.
 |
| Người giàu Trung Quốc đặc biệt ưa chuộng Audi, tuy nhiên các hãng như Mercedes và BMW cũng đang phát triển. Ảnh: New York Times. |
Thậm chí, những siêu xe như Porshe 911 Turbo lên tới 440.000 USD, Ferrari 488 GTB giá 515.000 USD, Lamborghini Aventador SV 1,2 triệu USD. Một trong những chiếc xe đắt tiền nhất tại Trung Quốc là Koenigsegg Agera R giá 3,95 triệu USD.
Những người giàu Trung Quốc đặc biệt thích xe Audi. Mặc dù vậy, trong những năm qua, hãng xe này đã bị đối thủ đồng hương Mercedes-Benz cạnh tranh dữ dội. Số liệu năm 2015 cho thấy, Mercedes bán được 373.459 chiếc, tăng 33%, trong khi Audi bị giảm 1,4%, xuống còn 578.932 xe. BMW cũng tăng trưởng nhẹ ở mức 1,7%, đạt 463.736 xe.
Công ty tư vấn LMC Automotive dự báo, doanh số bán hàng đối với xe hơi chở khách tại Trung Quốc sẽ tăng 8% trong năm 2016 nhưng sẽ trượt xuống 4,7% vào năm 2017, khi hết thời hạn ưu đãi thuế.
