Tiêu chảy kéo dài hóa ra ung thư
U nguyên bào thần kinh là một bệnh ung thư phát triển từ các tế bào thần kinh được tìm thấy trong một số khu vực của cơ thể. U nguyên bào thần kinh phổ biến nhất là phát sinh trong và xung quanh các tuyến thượng thận, có nguồn gốc tương tự như tế bào thần kinh và ngồi trên đỉnh thận. Tuy nhiên, u nguyên bào thần kinh cũng có thể phát triển trong các lĩnh vực khác của bụng, cổ, ngực và xương chậu.
Bé Đoàn Thế B. (30 tháng tuổi, ở Lạng Sơn) đang điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương. Theo người nhà của bé B., cháu bị tiêu chảy kéo dài, có ngày đi tới 5, 6 lần, chướng bụng. Mẹ cháu tưởng con bị tiêu chảy thông thường mua thuốc về cho uống nhưng không đỡ. Bé được cho đến viện điều trị hạ kali máu từ lúc 20 tháng tuổi và thường xuyên phải nhập viện điều trị nhưng không có kết quả.
Tiến sĩ, bác sĩ Phùng Tuyết Lan, Phó trưởng khoa Ung Bướu Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, cháu bé được nhập viện tại Khoa Ung bướu với các dấu hiệu cao huyết áp, tiêu chảy ngày 5-7 lần, siêu âm bụng nghi ngờ có u tuyến thượng thận hai bên. CT ổ bụng phát hiện hai khối u sau phúc mạc dọc hai bên cột sống cạnh tuyến thượng thận, các khối u bao quanh động mạch chủ bụng. CT lồng ngực phát hiện các khối u nằm ở trung thất sau dọc hai bên cột sống. May mắn, các xét nghiệm khác cho thấy khối u chưa có di căn xa.
Sau khi hội chẩn, các bác sĩ quyết định sinh thiết kim dưới hướng dẫn siêu âm khối u sau phúc mạc. Bé Bảo được chẩn đoán là u nguyên bào thần kinh và điều trị hóa chất 4 đợt theo phác đồ, song kích thước các khối u không có xu hướng nhỏ lại. Trước tình hình đó, các bác sĩ đã đưa ra quyết định phẫu thuật cho cháu bé. Cuộc mổ dự tính rất khó khăn vì khối u ở nhiều nơi và nằm cả hai khoang sau phúc mạc và trung thất sau.
Trường hợp của bé Nguyễn Lan A. điều trị tại khoa Nhi Bệnh viện K. trung ương cũng tương tự. Mẹ của cháu cho biết cháu thường xuyên bị đau bụng và có triệu chứng tiêu chảy kéo dài. Nhưng gia điình nghĩ có thể do bé bị rối loạn tiêu hóa nên cho con uống thuốc, men vi sinh nhưng bệnh không đỡ. Khi lên Bệnh viện tuyến trên khám, vợ chồng chị giật mình khi bác sĩ thông báo cháu có hạch ở dọc cột sống, nghi u nguyên bào thần kinh.
Phẫu thuật u nguyên bào thần kinh
PGS.TS Trần Ngọc Sơn, Phó trưởng khoa Ngoại, Bệnh viện Nhi trung ương - người mổ cho bé B. cho biết u nguyên bào thần kinh là một trong những ung thư hay gặp nhất ở trẻ em. Tuy nhiên u nguyên bào thần kinh nguyên phát nhiều khối (đa ổ) như trường hợp bé B. là rất hiếm gặp. Với các khối u nguyên bào thần kinh ở cả lồng ngực và ổ bụng, các nghiên cứu trước đây trên thế giới đều khuyến cáo điều trị phẫu thuật nhiều thì.
Bệnh nhân thường được phẫu thuật thành ít nhất 2 lần, một lần ở ổ bụng và một lần ở lồng ngực (hoặc hai lần ở lồng ngực nếu u hai bên), các ca mổ cách nhau khoảng một tháng hoặc lâu hơn. Lý do của sự thận trọng này là khi phẫu thuật can thiệp một lần ở cả ổ bụng và lồng ngực, các chức năng sinh tồn của người bệnh, đặc biệt là chức năng hô hấp, có thể bị đe dọa nghiêm trọng.
Trường hợp bé B. bệnh phát triển nhiều khối ở cả ổ bụng lẫn lồng ngực ở hai bên cột sống khiến nguy cơ này còn cao hơn. Tuy nhiên, nếu phẫu thuật được một thì an toàn thì bệnh nhân giảm thời gian phải chịu đau đớn, giảm số lần nhập viện và tổng thời gian nằm viện, giảm gánh nặng chi phí điều trị cho gia đình người bệnh cũng như bệnh viện… Do đó các bác sĩ Khoa Ngoại bệnh viện Nhi Trung ương quyết định thực hiện phẫu thuật một thì, cắt toàn bộ các khối u chỉ trong một lần mổ. Việc gây mê hồi sức và kế hoạch mổ đã được tính toán tỉ mỉ để đảm bảo an toàn cho bệnh nhi.
Ngày thứ ba sau mổ bé B. đã phục hồi tốt, có thể ăn lại bằng đường miệng, hết tiêu chảy và kali máu trở về bình thường. Cháu được xuất viện ngày thứ 9 sau mổ trong trạng thái sức khỏe tốt và được hẹn theo dõi khám định kỳ.
Bác sĩ Sơn cho biết thêm, u nguyên bào thần kinh có thể tiết ra một số hoóc môn, trong đó có VIP (Vaso-Intestinal Peptide), thủ phạm gây nên hội chứng tiêu chảy và rối loạn điện giải. Chính vì vậy, lúc đầu bé B. được chẩn đoán tiêu chảy kéo dài đơn thuần nên điều trị nhiều tháng không hiệu quả. Ngay sau khi mổ cắt toàn bộ các khối u, bệnh nhi đã hết tiêu chảy và rối loạn điện giải.
Các bác sĩ khuyến cáo, các cháu bé bị tiêu chảy kéo dài không rõ nguyên nhân nên làm thêm các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh để phát hiện các bệnh lý nguyên nhân hiếm gặp như u nguyên bào thần kinh.
