Trong nghiên cứu được công bố ngày 30/3 trên tạp chí Nature, các nhà khoa học tại Trường Y Perelman thuộc Đại học Pennsylvania, Mỹ, đã phát hiện loại tế bào hoàn toàn mới ẩn sâu bên trong các đường phân nhánh mỏng manh của phổi con người. Các tế bào mới hình thành đóng vai trò quan trọng trong việc giữ hệ thống hô hấp hoạt động bình thường. Nó thậm chí còn được kỳ vọng mở ra phương pháp điều trị mới nhằm đảo ngược một số bệnh liên quan hút thuốc.
Có thể biệt hóa thành bất kỳ tế bào nào
Các tế bào mới phát hiện được gọi là tế bào bài tiết đường hô hấp (RAS). Nó được tìm thấy trong các đoạn nhỏ, phân nhánh trong phổi (tiểu phế quản), xung quanh là phế nang bao bọc. Các phế nang là túi khí giúp trao đổi O2 và CO2 với máu.
Các tế bào RAS có cấu trúc tương tự tế bào gốc. Với đặc tính “trống”, nó có thể biệt hóa thành bất kỳ tế bào nào khác trong cơ thể và sửa chữa tế bào phế nang bị hư hỏng, biến đổi thành tế bào mới.
Những tế bào này được nhóm chuyên gia tại Trường Y Perelman phát hiện giữa lúc đang thất vọng vì những hạn chế khi dựa vào phổi của chuột để làm mô hình cho hệ thống hô hấp con người. Tuy nhiên, những khác biệt giữa hai loại tế bào khiến họ phải vật lộn để lấp đầy một số lỗ hổng kiến thức về phổi con người.
Để hiểu rõ hơn về những khác biệt ở cấp độ tế bào, nhóm nghiên cứu đã lấy mẫu mô phổi từ người hiến tặng người khỏe mạnh và phân tích gene trong tế bào riêng lẻ. Từ đây, họ phát hiện các tế bào RAS chưa từng được biết đến trước đó.
Theo Live Science, nhóm nghiên cứu cũng tìm thấy các tế bào RAS ở chồn sương. Đây là động vật có hệ hô hấp giống con người hơn so với chuột. Do đó, họ cho rằng tế bào RAS có thể xuất hiện ở trong phổi của hầu hết động vật có vú.
 |
| Các nhà khoa học phát hiện ra loại tế bào hoàn toàn mới ẩn bên trong phổi, đóng vai trò quan trọng với hệ hô hấp. Ảnh: Shutter Stock. |
Hy vọng mới
Tế bào RAS có hai chức năng chính trong phổi. Đầu tiên, chúng tiết ra các phân tử duy trì niêm mạc chất lỏng dọc theo tiểu phế quản, giúp ngăn chặn nguy cơ bị xẹp ống dẫn khí, phổi hoạt động hiệu quả tối đa. Thứ hai, chúng có thể hoạt động như các tiền tế bào của phế nang loại 2 (AT2). Đây là loại phế nang đặc biệt tiết ra hàng loạt chất hóa học để sửa chữa những tế bào bị hư hỏng.
Theo GS Edward Morrisey, Trường Y Perelman thuộc Đại học Pennsylvania, tế bào RAS là tiền thân của quá trình tạo hóa. Chúng có những chức năng quan trọng trong việc duy trì sức khỏe đường thở, giúp lá phổi khỏe mạnh hơn.
Các nhà khoa học cũng cho rằng tế bào RAS có thể đóng vai trò quan trọng trong điều trị bệnh liên quan hút thuốc như phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
Theo Mayo Clinic, COPD là tình trạng viêm đường dẫn khí bên trong phổi, có thể do hút thuốc lá, ô nhiễm không khí. Tình trạng viêm đường hô hấp khiến phổi khó hấp thụ đủ oxy. Kết quả là người mắc COPD có các triệu chứng tương tự hen suyễn.
Phổi tắc nghẽn mạn tính cũng có thể dẫn đến khí phế thũng, trong đó, các phế nang bị phá hủy vĩnh viễn và viêm phế quản mạn tính, với các cơn ho dữ dội và kéo dài kèm theo đờm. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hàng năm có hơn 3 triệu người chết vì COPD.
 |
| Tế bào mới được chuyển sang tế bào Alveolar loại 2 để nuôi cấy. Nguồn: Đại học Pennsylvania. |
Về lý thuyết, các tế bào RAS có thể ngăn ngừa hoặc ít nhất giảm bớt tác động của phổi tắc nghẽn mạn tính bằng cách sửa chữa những phế nang bị tổn thương. Các nhà nghiên cứu nghi ngờ khói thuốc lá có thể làm hỏng, thậm chí phá hủy hoàn toàn các tế bào mới.
Bệnh nhân COPD thường được kê đơn thuốc chống viêm hoặc liệu pháp oxy để giảm bớt các triệu chứng. Dù vậy, đây chỉ là giải pháp tạm thời và không thể giảm bớt tổn thương phổi. Tế bào RAS có thể cải thiện phương pháp điều trị hoặc thậm chí chữa khỏi bệnh COPD. Điều này vẫn phụ thuộc vào việc các nhà khoa học khai thác đúng đặc tính tái tạo của các tế bào này.
GS Morrisey nhận định: “Chúng tôi không rõ liệu khám phá này có thể giúp chữa khỏi bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính hay không. Tuy nhiên, COPD vẫn là căn bệnh chúng ta biết rất ít. Do đó, bất kỳ manh mối mới nào cũng giúp lĩnh vực này có thêm nhiều hy vọng và phương pháp điều trị tốt hơn”.
