Phát biểu tại hội thảo Cuộc chiến tuổi dậy thì diễn ra ngày 12/5 tại Hà Nội, TS Tâm lý học giáo dục Charles Mackenzie - hiệu trưởng trường Phổ thông Liên cấp Quốc tế Gateway, với gần 30 năm kinh nghiệm giảng dạy, quản lý - đưa ra lời khuyên cho phụ huynh khi có con bước vào tuổi dậy thì.
TS Mackenzie từng làm bạn với nhiều thế hệ học sinh ở nhiều quốc gia trên thế giới. Ông gửi đến thông điệp, thông qua việc thấu hiểu những thay đổi theo từng giai đoạn của tuổi dậy thì như khả năng trí tuệ, sự phát triển cảm xúc, phụ huynh, giáo viên có thể tạo ra sự khác biệt trong việc tạo dựng mối quan hệ với tuổi teen.
Biểu hiện của tuổi dậy thì
TS Charles Mackenzie cho rằng khi bước vào tuổi dậy thì, một trong những thay đổi của trẻ là khả năng tư duy đúng sai, nhân sinh quan về cuộc sống và yêu ghét được thể hiện rõ ràng, sự chiêm nghiệm cũng sâu sắc.
 |
| TS Charles Mackenzie
trao đổi tại hội thảo. Ảnh: Đ.T. |
Trẻ thường khó bảo, thường xuyên từ chối hay không hợp tác ngay lập tức. Các em có thể xa cách bố mẹ hơn, không còn hứng thú với một số hoạt động, thường muốn ngủ nhiều, ăn đồ mặn, phòng ngủ luộm thuộm.
Bắt đầu tìm hiểu về giới tính, tuổi này bỗng dưng có ngoại hình gọn gàng một cách bất ngờ, có khả năng trúng tiếng sét ái tình, cư xử theo cảm xúc. Đó chỉ là cảm xúc nhất thời, người lớn nên tôn trọng. Cha mẹ có thể nói với con những điều này sẽ không tồn tại vĩnh viễn.
“Chúng ta cần sử dụng ngôn ngữ yêu thương. Ví như trong trường hợp bạn nam bị thất tình, chúng ta không nên đưa ra lời duy ý chí như ‘cô gái đó không phù hợp với con’, thay vì thế hãy thể hiện sự sẻ chia ‘bố mẹ biết con rất khó chịu, đau khổ’…”, TS Charles Mackenzie nói.
Ông nói mình từng bị một cô gái Ireland “đá” để đi theo chàng trai khác. Ông đã khóc 2 tuần khi mới 12 tuổi.
Ngoài ra, khi tâm lý có nhiều điều biến đổi, bạn trẻ thường đặt ra câu hỏi: Mục đích cuộc đời mình là gì? Mình có thể cống hiến gì cho thế giới? Ai là bạn thân nhất của mình? Thầy cô có phải bạn thân không? Mình có nên tiếp tục tin tưởng bố mẹ không?
Ở độ tuổi này, teen thường có khuynh hướng tâm lý đi từ đỉnh cao này đến đỉnh cao khác, dễ rơi vào khủng hoảng, ảo tưởng hoặc thất thường trong cảm xúc.
Hậu quả của sự kỳ vọng
Theo TS Charles Mackenzie, điều tốt nhất cha mẹ nên làm là động viên, khích lệ con cái, khuyến khích các con cùng tham gia các CLB hoặc hội nhóm. Người lớn cần tôn trọng không gian riêng, không nên ép buộc con phải chia sẻ.
Ông cũng cho rằng tuổi dậy thì thường thích thể hiện cá tính riêng. Ông là cậu bé đầu tiên trong làng dám nhuộm tóc màu xanh.
Những người làm cha mẹ hãy nhạy cảm và tinh tế, biết kiềm chế bản thân và không bị sốc trước những điều này. Sự phản đối nếu đi quá giới hạn, con sẽ thất vọng về bản thân, dẫn đến không còn tự tin trong cuộc sống.
TS Charles Mackenzie kể ông từng có một học sinh người Hàn Quốc đạt 95% điểm Toán (điểm số rất cao), nhưng vẫn khóc nức nở. Khi được hỏi, học sinh này lo sợ bố cậu sẽ nổi giận vì kết quả này chưa tuyệt đối.
“Cha mẹ quá kỳ vọng sẽ khiến con dễ thất vọng vào bản thân hơn. Người lớn cần cẩn trọng khi đưa ra sự kỳ vọng. Thầy cô cũng cần xem xét năng lực của từng học sinh, nếu không các con sẽ rất áp lực”, ông Charles Mackenzie nói.
Khi lên cấp 2, con còn nhỏ nhưng không còn là những đứa trẻ nữa. Phụ huynh cần tôn trọng, không thể có mãi suy nghĩ con lớn thế nào vẫn mãi bé bỏng. Nếu đưa ra quá nhiều áp đặt, con sẽ dễ dàng từ bỏ. Cha mẹ sẽ là tấm gương để các con học tập và làm theo.
Đặc biệt, phụ huynh không bao giờ nên tranh cãi trước mặt con. Điều này rất quan trọng vì nếu không con sẽ không cảm thấy an toàn, được bảo vệ trong chính ngôi nhà của mình.
“Bạn trẻ dậy thì sẽ gặp nhiều khó khăn ở trường, cũng như ở nhà. Phụ huynh chắc chắn còn phải đối mặt cảnh con trở về nhà, không nói chuyện với bố mẹ nhiều ngày, chỉ thích ở trong phòng. Tuy nhiên, bố mẹ đừng từ bỏ những chàng trai, cô gái khi đang ở tuổi dậy thì, hãy luôn có mặt và tâm sự bất cứ lúc nào các con sẵn sàng”, TS Charles Mackenzie khuyên.
