“Tối qua, sau khi con học xong, tôi mở máy tính. Đứa con gái tôi cho là luôn nghe lời mẹ, ngoan ngoãn ngây thơ làm tôi điếng cả người! Con tôi được người ta mời chat xxx”, một bà mẹ ở Đà Nẵng gửi lời tâm sự đến trang của nhà văn, chuyên gia tâm lý Hoàng Anh Tú.
Đọc câu chuyện của người này, ông Hoàng Anh Tú thấy phải chia sẻ ngay với các bậc cha mẹ khác. Ông cho rằng chuyện học online của nhiều trẻ đang có vấn đề.
 |
| Thiếu sự giám sát của người lớn khi học online, trẻ có thể truy cập vào web đen hoặc bị kẻ xấu dụ dỗ. Ảnh: Alamy. |
Tiếp xúc nội dung thiếu lành mạnh trên mạng xã hội
Theo lời kể của bà mẹ ở Đà Nẵng, con mới vào lớp 6, học chương trình ở trường hay học thêm đều bằng hình thức online. Do đó, thời gian con dùng máy tính rất nhiều.
Ban đầu, bà thường xuyên theo dõi con học. Nhưng sau một thời gian, con vào nề nếp, bà ít giám sát hơn, tin tưởng con tự giác học tập.
Bà mẹ cho hay bà căn dặn rất nhiều lần việc không nói chuyện và kết bạn với người lạ trên mạng xã hội. Đôi khi, bà lướt xem con nói chuyện với ai, làm gì nhưng sau đó hạn chế dần vì nghĩ đó là quyền riêng tư của con.
Một buổi tối, sau khi con học xong, bà mở máy tính lên, phát hiện con bị người lạ dụ dỗ chat sex. Đối phương tự giới thiệu sinh năm 2006, còn gửi hình ảnh bộ phận nhạy cảm.
“Con tôi vẫn ngây thơ hỏi người kia chơi game không. Cậu ta tiếp tục rủ rê con bé chat xxx, gọi video nhưng ơn trời hầu hết cuộc gọi đó, con không trả lời”, nữ phụ huynh kể.
Đây không phải trường hợp duy nhất. Cô Chu Thu Giang (Gia Lâm, Hà Nội) cũng đau đầu về việc bảo vệ con trước nội dung độc hại trên mạng.
Cô kể con trai mới 14 tuổi, đang trong giai đoạn dậy thì. Trước đây, khi con còn được đến trường, gia đình chỉ cho phép dùng máy tính khi có bài dự án. Thời gian này, con học online nên sử dụng laptop thoải mái.
Ban ngày, con theo chương trình của trường cả sáng lẫn chiều, tối lại làm bài tập. Do đó, gần như cả ngày, con sử dụng máy tính. Năm ngoái, cô Thu Giang phát hiện con lén chơi điện tử trên máy, người mẹ này đã can thiệp. Đầu năm nay, con trai lại sa đà vào đọc truyện online. Gần đây, cô tá hỏa khi phát hiện con vào một số trang web kiểu khiêu dâm Nhật Bản theo dạng hoạt hình.
Những chuyện tương tự không hiếm. Nhà văn Hoàng Anh Tú cho hay ông từng nhận được nhiều lời chia sẻ từ các phụ huynh về việc con họ tiếp xúc nội dung thiếu lành mạnh trên Internet.
“Vấn đề các con không an toàn trên mạng xã hội đang thật sự khiến nhiều phụ huynh đau đầu”, ông Anh Tú nhận định.
 |
| Nhiều phụ huynh bàng hoàng khi phát hiện con tiếp xúc nội dung thiếu lành mạnh trên mạng. Ảnh: Raisingteenagers. |
Phụ huynh bối rối, không biết cách xử lý
Điều đáng lo ngại hơn, khi phát hiện sự việc, nhiều phụ huynh lại không biết cách xử lý như thế nào để vừa có thể bảo vệ con vừa không làm tổn thương những đứa trẻ.
Trong trường hợp bé gái ở Đà Nẵng, phụ huynh hoang mang song vẫn có phần may mắn vì phát hiện sớm. Tuy nhiên, khi bà gọi con ra nói chuyện, con la hét: "Con không biết! Con muốn chết, con chỉ muốn chết thôi!".
Thái độ của con khiến bà hoảng sợ nên đã gọi chồng về cùng giải quyết. Đêm đó, bà không ngủ được, lọc lại danh sách bạn bè trên Facebook của con và lại thêm một lần sốc khi biết con tham gia vào nhóm mà thành viên dùng lời lẽ thô tục để nói về những nội dung không phù hợp với lứa tuổi.
"Thật sự, quản lý con theo khuôn khổ thật khó, trong thời điểm này lại càng khó khăn. Con học trong thời gian ba mẹ đi làm thì làm sao kiểm soát được. Rồi bao nhiêu điều không nên, không đúng với lứa tuổi của con vẫn tràn lan. Đâu mới là tối ưu nhất trong việc dạy con?", phụ huynh này phân vân.
Cô Chu Thu Giang cũng rơi vào thế khó. Người mẹ này hỏi lý do vào web đen, con nói vì tò mò. Cô thừa nhận điều này khó tránh khỏi khi con đang ở độ tuổi mới lớn lại tiếp xúc Internet liên tục.
“Với lứa tuổi các con, chuyện gì cũng có thể xảy ra. Con quá non nớt, bồng bột, chưa đủ sức đề kháng với cái xấu trên mạng. Tôi đã bảo chồng tâm sự với con nhưng không biết hiệu quả thế nào vì ở tuổi mới lớn, con không thích bố mẹ can thiệp sâu vào chuyện của mình”, cô Thu Giang lo lắng.
Vì vậy, nữ phụ huynh mong từng ngày, từng giờ con được đến trường, giao tiếp với bạn bè, thầy cô, xả bớt năng lượng tích tụ.
Cha mẹ là hệ miễn dịch của con trên mạng
Nhà văn Hoàng Anh Tú nhận định sự an toàn của con trẻ trên mạng luôn là thứ mà phụ huynh 4.0 đã, đang đau đầu, lo lắng và có cả sợ hãi.
Ông cho biết hàng loạt kịch bản có thể xảy ra với trẻ khi dùng mạng xã hội, từ bị lừa tiền, kẻ xấu dụ dỗ, nảy sinh suy nghĩ lệch lạc, gửi ảnh khỏa thân hay nghĩ đến việc tự tử. Trước mối nguy đó, cha mẹ chính là hệ miễn dịch cho trẻ trên không gian mạng. Do đó, họ cần được “tiêm vaccine số”.
Từ những chia sẻ của các diễn giả tham dự một tọa đàm mới đây, nhà văn Hoàng Anh Tú rút ra 6 lưu ý dành cho phụ huynh xung quanh vấn đề bảo vệ con trước nội dung độc hại từ Internet.
Theo đó, phụ huynh có thể không đủ kiến thức bảo con về công nghệ nhưng họ chính là người thầy đầu tiên dạy con cách sống trên mạng xã hội bằng chính trải nghiệm của mình.
Ngoài ra, ông lưu ý trẻ chỉ an toàn khi biết chúng có nhiều lựa chọn yêu cầu trợ giúp, từ không chỉ cha mẹ mà còn từ các công cụ hỗ trợ an toàn của nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội, từ tổng đài 111 quốc gia.
Phụ huynh cũng cần cho con quyền lên tiếng, ngừng phán xét, ngừng trách móc, phản ứng tiêu cực khi con sử dụng quyền này vì đứa trẻ biết nói tốt hơn im lặng.
Bên cạnh đó, cha mẹ nên cùng trưởng thành với con, đừng bỏ lỡ bất cứ khoảnh khắc lớn lên nào của con. Mỗi khoảnh khắc đó đều có giá trị và đều có thể tạo ra bước ngoặt tích cực (hoặc tiêu cực) với con.
Phụ huynh cần học cách sử dụng mạng xã hội cùng con. Họ cần kiến thức để trở thành cha mẹ văn minh trên mạng, hiểu rõ cách “di chuyển xanh”, “dấu chân số” để lại trên mạng sau mỗi bài đăng, bình luận, chia sẻ đến cả việc like hay chỉ là xem cái gì trên đó. Tất cả “dấu chân số” người lớn để lại trên mạng phải là những “di chuyển xanh” để đảm bảo không tạo ra hệ lụy sau này.
Điều thứ sáu là thực hành việc sử dụng mạng sao cho an toàn thay vì cấm đoán con. Phụ huynh không thể ngăn cản được việc sử dụng mạng của con hay đứng ngoài cuộc chuyển đổi số. Tương lai của chúng ta bao gồm một phần cuộc sống số.
Những đứa trẻ, dù thế nào, cũng bị buộc phải trở thành công dân số. Hạnh phúc là cân bằng đầy. Vì vậy, cha mẹ cần cân bằng đầy cho con bằng việc tương tác thực song song với tương tác ảo.
“Nghiện mạng xã hội là có thật nhưng ‘lowtech’ trong tương lai có thể khiến con chúng ta ‘lowlife đấy’. Cuối cùng, bạn an toàn, con cái bạn cũng an toàn. Bạn chính là hệ miễn dịch của các con”, nhà văn Hoàng Anh Tú nhắn nhủ.
