“Mỗi năm hoa đào nở/ Lại thấy ông đồ già/ Bày mực Tàu, giấy đỏ/ Bên phố đông người qua”. Những câu mở đầu bài thơ “Ông đồ” của tác giả Vũ Đình Liên đã đi vào tâm thức nhiều người Việt khi gợi nhắc tới một phong tục tốt đẹp được người xưa truyền lại - xin chữ đầu năm mới.
Từ xa xưa, người Việt có truyền thống thờ chữ, rước chữ, chơi chữ và xin chữ. Trong đó, thờ chữ và rước chữ đối với những chữ của vua, được viết trong sắc phong. Dân gian thì chơi chữ, xin chữ từ các ông đồ vào dịp Tết cổ truyền.
Xin chữ đầu năm không phải một việc làm đơn giản mà thể hiện truyền thống trọng chữ nghĩa, trọng tri thức và mong muốn xin con chữ lấy may, cầu một năm tài lộc, phúc thọ đầy nhà.
 |
| Xin chữ đầu năm là nét văn hóa đẹp của người Việt từ xa xưa. Ảnh: Hoàng Hà. |
Người xưa khi muốn xin chữ đều khăn áo chỉnh tề, chuẩn bị lễ nhỏ (cau trầu, chè thuốc) đến nhà thầy đồ (người có học vị Tú tài được vua ban hoặc nho sĩ hay chữ, đức độ trong vùng được kính trọng).
Người xin chữ vừa mong được phúc của người cho chữ, vừa mong xin được chữ đúng với tâm nguyện phấn đấu của gia đình và bản thân.
Thầy đồ xem xét tâm tư nguyện vọng của người xin chữ mà cho chữ thích hợp. Mỗi chữ viết ra bằng cả "trí", "thần", "lực" của ông đồ nên ngoài ý nghĩa tốt lành, còn là tác phẩm nghệ thuật thư pháp.
Một quan niệm cũng được lưu truyền từ lâu là ai không đi xin chữ nhưng được thầy đồ gọi vào cho chữ mới thật là có "lộc chữ", cả năm sẽ đạt được nhiều điều may mắn, như ý.
 |
| Nhà thư pháp Cung Khắc Lược nhấn mạnh tuy mỗi thời đều có sự phát triển, xin chữ đầu năm vẫn là nét văn hóa truyền thống tốt đẹp nhất của người dân mỗi độ xuân về. Ảnh: Việt Linh. |
Ngày nay, khi văn hóa thư pháp trở nên phổ biến hơn, mọi người không cần đến nhà thầy đồ mà tới những địa điểm gọi là "phố ông đồ" để xin chữ từ mùng 2 Tết trở đi.
Bên cạnh những thầy đồ lớn tuổi áo the khăn xếp, các "ông đồ" trẻ cũng xuất hiện với hình ảnh hiện đại và con chữ sáng tạo, bay bổng.
Ngoài việc cho chữ, ông đồ cũng giảng giải ý nghĩa từng chữ để người xin chữ hiểu hơn ý nghĩa sâu sắc được lồng trong những nét mực uyển chuyển.
Chữ thường được viết trên nền giấy đỏ, bởi màu đỏ, theo quan niệm của người phương Đông từ xa xưa, là màu của sự sống, sự tái sinh và biểu tượng của sự may mắn.
Nhà thư pháp Cung Khắc Lược - một trong tứ trụ thư pháp Việt Nam - nhấn mạnh tuy mỗi thời đều có sự phát triển, đến nay xin chữ đầu năm vẫn là nét văn hóa truyền thống tốt đẹp nhất của người dân mỗi độ xuân về.
