Là một nhân viên giao hàng kỳ cựu, Xu Jianguo thường xuyên bắt gặp các mẩu quảng cáo tuyển dụng về nghề nghiệp của mình được dán khắp nơi trên các con phố ở Thượng Hải (Trung Quốc), với mức lương hấp dẫn, hứa hẹn lên tới 10.000 nhân dân tệ/tháng (khoảng 34 triệu đồng). Nhưng nếu có ai hỏi Jianguo về chúng, anh sẽ chỉ đáp lại bằng một nụ cười.
Nếu may mắn, trong một tháng Jianguo có thể kiếm khoảng 7.000 nhân dân tệ (24 triệu đồng), cao hơn mức lương trung bình ở Thượng Hải là 5.350 nhân dân tệ (18 triệu đồng). Tuy nhiên, Jianguo chẳng biết mình sẽ trụ lại được bao lâu nữa.
"Công việc này ngày càng trở nên khó khăn. Bây giờ với mỗi đơn hàng, tôi chỉ được trả 5-6 nhân dân tệ (17.000-20.000 đồng), trong khi năm ngoái là 7 nhân dân tệ (24.000 đồng). Nếu cứ tiếp tục thế này, chắc tôi phải đổi nghề thôi", anh chia sẻ.
'Tuổi trẻ trôi dạt', giao 100 đơn hàng một ngày
Hầu hết người làm công việc giao hàng (shipper) ở Trung Quốc như Jianguo đều là dân di cư từ nông thôn hoặc các thành phố nhỏ. Họ dành cả ngày để vật lộn với giao thông trong thành phố, cố gắng giao hàng trước giờ quy định để kiếm tiền trang trải cuộc sống.
Nhóm nghiên cứu của phó giáo sư Ge Tianren thuộc khoa Quan hệ quốc tế và Chính trị của Đại học Tongji (Trung Quốc) gọi họ là những người có "tuổi trẻ trôi dạt".
Họ nhận các đơn hàng rồi giao cho khách, là mắt xích quan trọng trong chuỗi ngành dịch vụ hậu cần phức tạp ở Trung Quốc. Tuy vậy, với lịch trình làm việc khắc nghiệt, cấp trên không sát sao, ít cơ hội thăng tiến, nhiều người trong số họ cảm thấy như đang chạy theo một cuộc sống vô nghĩa.
 |
| Nhiều người làm công việc giao hàng ở Trung Quốc cho biết họ thường làm việc hơn 10 tiếng một ngày. Ảnh: China Daily. |
Theo một nghiên cứu năm 2018 do CBNdata và nhà bán lẻ Suning đồng thực hiện, ước tính có khoảng 3 triệu người làm công việc giao hàng trên khắp Trung Quốc.
Để hiểu hơn về nhóm người này và những khó khăn họ gặp phải, nhóm nghiên cứu đã thực hiện phỏng vấn trực tiếp hơn 115 người và phân tích kết quả từ hơn 1.500 phiếu điều tra online với những người giao hàng làm việc tại thành phố lớn Thượng Hải.
Kết quả thu được cho thấy các shipper đều có độ tuổi tập trung từ 18 đến 35. Có đến hơn 50% người được khảo sát cho biết mình làm việc hơn 10 tiếng mỗi ngày.
Những người giao hàng bình thường có lịch trình tương đối cố định, từ 8 giờ sáng đến 6 giờ chiều. Trong thời gian đó, họ dự kiến phải giao được khoảng 100 đơn hàng.
Đối với người giao đồ ăn, thời gian làm việc ít ổn định hơn. Hầu hết chọn ca làm việc từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, số ít chọn làm việc ca đêm. Trung bình shipper đồ ăn sẽ giao 30-40 đơn hàng trong khung giờ làm việc, tập trung vào các giờ cao điểm là bữa trưa và bữa tối.
Chỉ là công việc 'mì ăn liền'
Hầu hết người được khảo sát đều coi shipper là công việc tạm thời, chỉ có khoảng 15% là muốn gắn bó lâu dài. Phần lớn đều hy vọng có ngày mua được nhà và định cư tại quê hương.
Số khác đơn giản là muốn có một công việc thoải mái hơn, được trả lương cao hơn.
"Tôi biết mình sẽ không làm công việc giao hàng mãi được, nhưng để tìm việc khác cũng chẳng phải dễ. Tôi định làm shipper trong vài năm rồi tiết kiệm một khoản tiền, sau đó về quê và mở một cửa hàng nhỏ", Jianguo nói với Sixth Tone.
Có những điểm cộng không thể phủ nhận về nghề giao hàng này: không yêu cầu học vấn cao, mức lương khá, luôn "khát" nhân lực - những yếu tố đủ để thu hút lượng ứng viên lớn.
Công việc này có thể coi như một bước đệm cho những thanh niên di cư từ nông thôn ra các thành phố lớn.
Tuy vậy, chế độ quản lý thiếu linh hoạt, hầu như không có cơ hội thăng tiến và không ổn định là những lý do khiến nhiều người chẳng thể gắn bó lâu dài với nghề mang tiếng "cứ lên xe là có tiền" này.
 |
| Nhiều shipper coi đây là công việc tạm thời hơn là để gắn bó dài lâu. Ảnh: Sixth Tone. |
Hầu hết tài xế đều mong muốn được nhận các đãi ngộ giống phần lớn nghề khác như: chăm sóc y tế cơ bản, môi trường làm việc an toàn và mức lương tốt, ổn định.
Bên cạnh đó, 27% số người được hỏi cũng mong muốn có được chế tài quản lý nhân đạo hơn, bao gồm việc phạt nhẹ hơn, công tâm khi xem xét đánh giá từ khách hàng và có các kênh hiệu quả để shipper khiếu nại về hành vi sai trái của khách hàng.
Ví dụ, các shipper thường phải chịu hình phạt nghiêm khắc nếu bị khách hàng khiếu nại, thường là 50 nhân dân tệ mỗi đơn (khoảng 170.000 đồng).
Tuy nhiên, không phải khách hàng nào cũng công bằng trong việc đánh giá, thậm chí để lại nhận xét tiêu cực mà chẳng cần lý do.
"Ví dụ như một gói hàng của họ bị hỏng trong quá trình phân loại, không phải trong quá trình giao hàng, họ vẫn đánh giá xấu về tôi mà chẳng thèm nghe tôi giải thích", người giao hàng 32 tuổi tên Wan Li nói.
Wang Junjie, 23 tuổi, đã sống ở Thượng Hải được 4 năm nay. Anh đến với nghề giao hàng này mới được 4 tháng song cũng xác định đây chỉ là nghề "mì ăn liền".
"Nếu bạn muốn tìm một công việc kiếm tiền nhanh chóng, hãy làm shipper. Bạn chẳng cần phải học gì cả, chỉ cần nhận đồ và giao cho khách, vậy là xong, ai cũng làm được", anh nói.
