"Đây là rau tập tàng xào tỏi nhé mọi người, nhiều mỡ lắm mọi người ơi. Không biết món rau này có phải xào theo kiểu như thế này hay không... Dã man, mỡ lắm, nồng mùi dầu và mỡ lợn".
Nhận xét trên của Võ Hà Linh, TikToker có 3,7 triệu follow, về món ăn tại một nhà hàng ở TP.HCM đang nhận nhiều luồng ý kiến trái chiều. Đánh giá xuất hiện trong một clip review được đăng tải 7 tháng trước và hiện có 1,6 triệu lượt xem.
Luôn nhấn mạnh đánh giá thức ăn hoàn toàn theo khẩu vị cá nhân, TikToker này thẳng thắn chê bai từ không gian quán, nhân viên phục vụ cho đến chất lượng món ăn, giá cả.
Tuy vậy, Hà Linh bị nhiều người chê trách ngược lại vì không ít lần gọi sai tên nguyên liệu, không có đủ hiểu biết về các món ăn, đưa ra nhận xét phiến diện ảnh hưởng tiêu cực đến nhà hàng.
Trước làn sóng chỉ trích, Hà Linh đã đăng clip xin lỗi, tuyên bố dừng review hàng quán. "Việc review quán ăn là hoàn toàn sai, vì ngon hay dở là tùy vào khẩu vị của mỗi người, mỗi vùng miền. Điều này sẽ ảnh hưởng đến việc kinh doanh của các hàng quán".
Cứ chê là lại viral
Trước khi gây tranh cãi, Hà Linh có rất nhiều clip review hàng quán thu hút hàng triệu lượt xem trên mạng, dù bản thân cô thừa nhận mình không phải người đánh giá chuyên nghiệp.
Bên dưới các clip, người xem để lại nhiều bình luận khen ngợi TikToker "đưa ra những nhận xét có tâm, khách quan, không ngại chê bai ai". Từ đây, người này cũng dần được biết đến với biệt danh "chiến thần review".
Sự tung hô khán giả từng dành cho Hà Linh cho thấy sức hút của các clip review chê bai hàng quán trên TikTok. Nhiều TikToker nổi tiếng hiện tại cũng tạo dựng tên tuổi, sự nghiệp bằng những clip "vạch lá tìm sâu" trong các nhà hàng nổi tiếng.
"Làm sao bạn có thể tự nhận mình là một nhà hàng Pháp nếu không có súp hành kiểu Pháp trong thực đơn?" là một trong vô vàn lời chê bai của Meg Radice và Audrey Jongens (25 tuổi) đối với những nhà hàng họ chia sẻ trên kênh TikTok The VIP List của mình.
  |
Meg Radice và Audrey Jongens chuyên làm clip chê bai các nhà hàng ở New York. Ảnh: Adam Powell. |
The VIP List có hơn 400.000 người theo dõi và nhận tick xanh của TikTok thông qua những clip review "chỉ chê và không bao giờ khen", tìm kiếm "nhà hàng tệ nhất New York" hay trả lời câu hỏi một địa điểm ăn uống có ngon như lời đồn (với câu trả lời thường là không).
Jongens và Radice bắt đầu đánh giá các nhà hàng vào năm 2020 khi đại dịch bùng phát, hiện có lượng lớn khán giả trung thành. Những người theo dõi háo hức muốn biết cặp đôi này sẽ "hủy hoại" nhà hàng tiếp theo như thế nào.
Tương tự, tài khoản TikTok StephTravels NYC cũng có hơn 100.000 người theo dõi, nhận về gần 3 triệu lượt thích nhờ nội dung "tìm thứ để chê" ở các địa điểm ăn uống nổi tiếng của New York.
Trên thực tế, các bài review được đăng bởi các tài khoản TikTok như The VIP List và StephTravels NYC là một trong những yếu tố chính của phân khúc đánh giá nhà hàng trên TikTok. Công thức đơn giản nhưng hiệu quả: Người sáng tạo dành từ 30 đến 45 giây để cung cấp cho người xem bản tóm tắt nhanh chóng về thực đơn, phong cách và dịch vụ của nhà hàng.
Cuối cùng, TikToker, những người luôn nhấn mạnh bản thân đánh giá mọi thứ dựa trên gu cá nhân, đưa ra "phán quyết" như các chuyên gia ẩm thực để khuyến nghị người xem có nên chi tiền dùng bữa ở một nhà hàng nào đó hay không.
Cường điệu hóa mọi thứ
Theo các chuyên gia, sức hấp dẫn của một đánh giá tiêu cực, dù trên phương tiện truyền thông chính thống, mạng xã hội hay một diễn đàn hỗn tạp, là không thể phủ nhận.
Adam Platt, cựu nhà phê bình nhà hàng tại New York Magazine, không phải là tín đồ của TikTok, nhưng ông thừa nhận rằng đánh giá tiêu cực trên nền tảng này vẫn có sức mạnh bền bỉ.
"Đó là kiểu phê bình trực quan, tức thời hơn. Tôi nghĩ đó là có thể tương lai của ngành. Nó chắc chắn ảnh hưởng đến cách người tiêu dùng đưa ra lựa chọn của mình", Platt nói.
Giống như một nhà phê bình ẩm thực chính thống, mục tiêu của một clip review trên TikTok là truyền đạt trải nghiệm khi dùng bữa tại một nhà hàng. Tuy nhiên, theo Soleil Ho, nhà phê bình nhà hàng của San Francisco Chronicle, hai thể loại đánh giá này vẫn có rất nhiều điểm khác biệt.
Ho cho rằng sự khác biệt cơ bản nằm ở động cơ và mục đích của TikToker và nhà phê bình chuyên nghiệp.
Khi đưa ra bất kỳ ý kiến tiêu cực nào về một nhà hàng, các chuyên gia mong muốn góp ý của mình mang tính xây dựng. Họ sàng lọc những điều có thể được cải thiện, lưu ý các giải pháp, đồng thời nỗ lực truyền tải đến khán giả trải nghiệm đầy đủ và tinh tế khi ăn ở bất kỳ nơi nào.
Các nhận xét không chỉ dựa trên cảm nhận cá nhân, mà còn cho thấy hiểu biết của vị chuyên gia.
 |
| TikToker và nhà phê bình ẩm thực có động cơ và mục đích khác nhau. Ảnh: Alex Staniloff. |
Đối với các TikToker, thúc đẩy mức độ tương tác là điều được ưu tiên hàng đầu. Do đó, những người này sẵn sàng đăng các bài đánh giá cường điệu hóa mọi thứ nhằm thu hút lượt xem và lượng tương tác từ khán giả.
"Không có quy tắc đạo đức nào dành cho những người có ảnh hưởng", Ho nói.
Loại nội dung này cũng là thứ cốt lõi tạo nên sự phổ biến cho TikTok. "Thế hệ của chúng tôi, và đặc biệt là Gen Z, hầu như không có thời gian để đọc toàn bộ một bài báo. Mặt khác, một bài đánh giá trên TikTok cung cấp cho bạn những điều quan trọng nhất cần biết về nhà hàng và bạn thực sự có thể chọn đâu là điểm nổi bật trong vòng 30 giây", Jongens chia sẻ.
Radice và Jongens nói rằng tác dụng của việc thường xuyên chê bai là một khi bạn khen, mọi người sẽ dễ dàng tin tưởng hơn.
Cặp TikToker khẳng định một nhà hàng đã kín chỗ trong hai tuần sau khi họ đăng bài đánh giá tích cực nhận được 3,5 triệu lượt xem. Radice nói: "Mọi người đến và gọi đúng những món chúng tôi review".
Tuy nhiên, cả hai cho biết review hàng quán theo hướng chê bai vẫn có sức hấp dẫn khó tả.
"Nếu chúng tôi chi 1.000 USD cho một bữa tối và có trải nghiệm thật tồi tệ, chúng tôi phải kiếm được thứ gì đó từ số tiền mình đã bỏ ra. Mọi người muốn drama, và đó chính xác là những gì chúng tôi đang cống hiến", Jongens cho biết.
Chia sẻ với Zing, đại diện FirstNews Trí Việt cho biết điểm chung của độc giả dòng sách chữa lành là người đã và đang chịu sự tổn thương mà không thể thoát ra được, hoặc không thể nói cùng ai. Lúc này, họ chọn sách chữa lành để vượt qua và phát triển bản thân. Còn đại diện truyền thông Huy Hoàng Books nhận định trước đây, độc giả thích đọc sách cuốn hút, kịch tính hoặc truyền tải thông điệp vĩ mô như nhân sinh, sắc tộc, thì giờ đây, những cuốn sách nhẹ nhàng, chữa lành tâm hồn dần có chỗ đứng riêng.
