Đinh lăng còn gọi là cây gỏi cá (vì người dân thường lấy lá để ăn gỏi cá) thân nhẵn, không có gai, thường cao 0,8-1,5m. Lá kép, mọc so le, 3 lần xẻ lông chim, dài 20-40 cm. Lá chét có cuống dài 3-10 mm, phiến lá chét có răng cưa không đều, lá có mùi thơm. Cụm hoa hình chùy ngắn 7-18 mm gồm nhiều tán, mang nhiều hoa nhỏ. Quả dẹt dài 3-4 mm, dày 1 mm có vòi.
Bác sĩ Nguyễn Thị Liễu, Trưởng khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện đa khoa Nông nghiệp, cho hay đinh lăng là cây được trồng phổ biến làm cảnh ở khắp nước ta, mọc cả ở Lào và miền nam Trung Quốc.
Trong đinh lăng có các alcaloit, glucozit, saponin, flavonoit, tanin, vitamin B, các axit amin trong đó có lyzin, xystei và methionin là những axit amin không thể thay thế.
Năm 1961, các khoa dược lý, dược liệu và giải phẫu bệnh lý Viện y học quân sự Việt Nam nghiên cứu tác dụng của đinh lăng cho thấy nước sắc từ rễ có tác dụng làm tăng sức dẻo dai của cơ thể. Trong Đông y, đinh lăng ít độc, thậm chí còn lành hơn so với nhân sâm, ngũ gia bì.
Một số nghiên cứu khác cũng nhận thấy loại cây này có tác dụng tốt đối với các nhà du hành vũ trụ khi luyện tập trong tư thế tĩnh, đầu dốc ngược. Cụ thể, viên bột rễ cây làm tăng sức chịu đựng của bộ đội, vận động viên thể dục, thể thao trong khi tập luyện.
Năm 1964, Viện y học quân sự Việt Nam cho thí nghiệm dùng trên người cũng đã chỉ ra với liều 0,23-0,50 g bột đinh lăng dưới dạng thuốc sắc hay ngâm rượu nhẹ độ (30 độ) có tác dụng làm tăng sức dẻo dai của cơ thể. Do đó, hiện nay nhiều người săn lùng rễ đinh lăng lâu năm để ngâm rượu.
Trong dân gian, đinh lăng được dùng để chữa ho, thông tiểu, lợi sữa, kiết lỵ nặng. Tại Ấn Độ, cây có tác dụng hạ sốt, làm săn da.
Theo bác sĩ Liễu, mặc dù đinh lăng có nhiều lợi ích, song chúng ta không nên tùy tiện sử dụng. Nếu bạn dùng rễ cây ở liều lượng cao gây ảnh hưởng đến gan, tim, phổi, dạ dày, ruột, dẫn đến tiêu chảy, mệt mỏi, kém ăn, sụt cân.
Đơn thuốc có đinh lăng
1. Chữa mệt mỏi, biếng hoạt động
Đinh lăng (rễ) phơi khô, thái mỏng 0,50 g, thêm 100 ml nước, đun sôi trong 15 phút, chia 2-3 lần uống trong ngày.
2. Thông tia sữa, căng vú sữa
Rễ đinh lăng 30-40 g. Thêm 500 ml nước sắc còn 250 ml. Uống nóng. Uống luôn 2-3 ngày, vú hết nhức, sữa chảy bình thường.
3. Chữa vết thương
Giã nát đinh lăng đắp lên vết thương.