Ngày 17/5, Cơ quan An ninh Y tế Vương quốc Anh (UKHSA) thông báo về 4 ca mắc bệnh đậu mùa khỉ, nâng tổng số trường hợp nhiễm virus này lên tổng cộng 7 người. Giới chức y tế Anh đang điều tra mối liên hệ giữa các ca mắc. Tất cả bệnh nhân đều là đồng tính nam, song tính hoặc quan hệ tình dục đồng giới nam.
Trong thông báo mới nhất, tiến sĩ Susan Hopkins, Cố vấn Y tế của Cơ quan An ninh Y tế Vương quốc Anh, cho biết: “Các bằng chứng cho thấy có thể virus đậu mùa khỉ đang lây lan trong cộng đồng qua những tiếp xúc gần gũi. Chúng tôi đặc biệt kêu gọi những người đồng tính nam, lưỡng tính lưu ý về bất kỳ vết phát ban hoặc tổn thương bất thường nào và liên hệ ngay với dịch vụ chăm sóc sức khỏe tình dục".
Theo AP News, UKHSA cũng khuyến cáo người dân đặc biệt chú ý đến các tổn thương ở cơ quan sinh dục. 6 bệnh nhân đang được điều trị tại các đơn vị chuyên khoa về bệnh truyền nhiễm tại các bệnh viện. Một trường hợp đang cách ly và không cần điều trị tại bệnh viện.
UKHSA nhận định đây là các trường hợp "hiếm gặp và bất thường" bởi virus gây bệnh đậu mùa khỉ hầu như không lây giữa người với người. Song, số lượng ca mắc bệnh này xuất hiện nhiều ở Anh khiến các nhà khoa học đặt câu hỏi.
 |
| Một em bé bị bệnh đậu mùa khỉ được điều trị tại trung tâm y tế của Zomea Kaka, thuộc Cộng hòa Trung Phi, ngày 18/10/2018. Ảnh: AFP. |
Triệu chứng
Theo Euro News, bệnh đậu mùa khỉ là họ hàng của bệnh đậu mùa - vốn đã được xóa sổ vào năm 1980. Đậu mùa khỉ ít lây truyền hơn và gây ra các triệu chứng nhẹ hơn, ít nguy cơ tử vong.
Bệnh thường kéo dài từ 2 đến 4 tuần. Các triệu chứng có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể sau 5-21 ngày nhiễm bệnh. Triệu chứng của người mắc đậu mùa khỉ thường là sốt, nhức đầu, đau cơ, đau lưng, ớn lạnh, kiệt sức và sưng hạch bạch huyết.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), một số triệu chứng đặc hiệu giúp bác sĩ phân biệt bệnh đậu mùa thông thường và đậu mùa khỉ. Khi người bệnh bị sốt, đặc trưng của virus đậu mùa khỉ là phát ban khó chịu, khởi phát sau 1-3 ngày. Các vết phát ban thường bắt đầu ở mặt, sau đó lan sang những bộ phận khác của cơ thể.
Các tổn thương trên cơ thể người bệnh sẽ trải qua quá trình từ rát (tổn thương phẳng) đến sẩn (tổn thương nổi), mụn nước (tổn thương chứa đầy dịch) sau đó là mụn mủ. Cuối cùng, các vết tổn thương đóng vảy trước khi rụng hết và khỏi bệnh, để lại sẹo.
 |
| Virus gây đậu mùa khỉ được phát hiện trên người lần đầu tiên vào năm 1970. Ảnh: BBC. |
Nguồn gốc tên gọi “đậu mùa khỉ”
Virus đậu mùa khỉ thuộc giống Orthopoxvirus trong họ Poxviridae. Nó được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1958 khi hai đợt bùng phát của bệnh giống như thủy đậu xảy ra trên những con khỉ ở phòng thí nghiệm. Do đó, nó được gọi là bệnh đậu mùa khỉ.
Tuy nhiên, khỉ không phải là loài gây ra những đợt bùng phát dịch bệnh này. WHO vẫn chưa xác định được ổ chứa tự nhiên của virus gây bệnh. Giả thuyết của họ là loài gặm nhấm.
Cơ quan y tế Liên Hợp Quốc cho biết: “Ở châu Phi, bằng chứng về sự lây nhiễm virus đậu mùa ở khỉ đã được tìm thấy ở nhiều loài động vật bao gồm sóc, chuột, các loài khỉ khác nhau”.
Bệnh đậu mùa ở người chủ yếu gây ra các đợt bùng phát ở các khu vực rừng mưa nhiệt đới ở Trung và Tây Phi và không thường thấy ở châu Âu. Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC) đã ghi nhận trường hợp bệnh đậu mùa khỉ đầu tiên ở người vào năm 1970.
Kể từ đó, các ca bệnh đã được báo cáo ở 11 quốc gia châu Phi: Benin, Cameroon, Cộng hòa Trung Phi, Cộng hòa Dân chủ Congo, Gabon, Bờ Biển Ngà, Liberia, Nigeria, Cộng hòa Congo, Sierra Leone và Nam Sudan.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), năm 2003, đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ đầu tiên được báo cáo bên ngoài châu Phi. Nó liên quan việc nhập khẩu động vật có vú bị nhiễm bệnh vào Mỹ.
Vào những năm 2018, 2019, các du khách từ Vương Quốc Anh (2), Israel (1), Singapore (1) có lịch sử du lịch về từ Nigeria, được chẩn đoán mắc bệnh đậu mùa khỉ.
 |
| Các triệu chứng có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể sau 5-21 ngày nhiễm bệnh. Ảnh: CDC. |
Cách thức lây truyền và phòng ngừa bệnh
Người lành có thể nhiễm virus thông qua 3 con đường chính. Một là từ vết cắn hoặc vết xước của động vật mang virus. Hai là khi ăn thịt động vật mắc bệnh. Ba là tiếp xúc trực tiếp với người bị bệnh hoặc chạm vào giường, quần áo bị ô nhiễm.
Virus đậu mùa khỉ xâm nhập vào cơ thể qua các tổn thương ở da, đường hô hấp hoặc niêm mạc (mắt, mũi, miệng).
Ở người, virus lây truyền chủ yếu qua giọt bắn đường hô hấp, song, nó không thể văng xa đến vài m, vì vậy cần phải tiếp xúc gần mới có thể lây nhiễm.
Trong tuyên bố của UKHSA, bệnh đậu mùa khỉ "thường là bệnh nhẹ, hầu hết người mắc sẽ khỏi trong vài tuần". Tiến sĩ Colin Brown, Giám đốc lâm sàng và các bệnh nhiễm trùng mới nổi của cơ quan này cho biết: “Điều quan trọng chúng tôi muốn nhấn mạnh là bệnh đậu khỉ không dễ lây lan giữa người với người, nguy cơ tổng thể với cộng đồng là rất thấp".
Các bệnh nhân bị nhiễm ở Anh đã nhiễm virus thuộc nhóm Tây Phi. Giới chức y tế cho rằng chủng này nhẹ hơn so với nhóm ở Trung Phi, tỷ lệ tử vong khoảng 1%.
Các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ nhẹ hơn so với bệnh đậu mùa, nhưng nó vẫn có thể gây tử vong cho 10% ca bệnh ở khu vực Congo, theo dữ liệu của WHO. Tỷ lệ tử vong cao hơn ở trẻ em và thanh niên. Ngoài ra, những người bị suy giảm miễn dịch đặc biệt có nguy cơ mắc bệnh nặng.
Tổ chức Y tế Thế giới cảnh báo phụ nữ mang thai mắc bệnh đậu mùa khỉ có thể gặp các biến chứng, bệnh đậu mùa khỉ bẩm sinh hoặc thai chết lưu. Các ca bệnh nhẹ có thể không được phát hiện và lây truyền từ người sang người.
Hiện tại, chúng ta không có cách điều trị cụ thể cho bệnh này. Người mắc thường tự khỏi. Vaccine đậu mùa có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa đậu mùa khỉ. Song, bệnh đậu mùa đã được xóa sổ cách đây 40 năm nên các loại vaccine thế hệ đầu không còn được tiêm cho người dân.
Một loại vaccine khác đang được phát triển để phòng đậu mùa và đậu mùa khỉ. Nhà sản xuất Bavarian Nordic đặt tên vaccine là Imvanex, Jynneos và Imvamun, sau khi được giới chức y tế EU, Mỹ, Canada, phê duyệt. Ngoài ra, thuốc kháng virus khác cũng đang được phát triển.
