Tesla vừa chính thức giới thiệu mẫu xe điện thứ 3 của hãng này với tên gọi Model 3. Chiếc xe này có thể đi được khoảng 346 km cho một lần sạc. Chỉ vài tiếng sau khi cho đặt hàng trước Model 3, Tesla đã nhận được tới hơn 115.000 đơn hàng. Xe hơi không dùng xăng đang được người dùng quan tâm vì tốc độ đáng kinh ngạc và độ thân thiện với môi trường. Thế nhưng xe điện có thật sự “xanh” như bạn nghĩ?
 |
| Xe điện đang được quảng cáo là thân thiện với môi trường vì không có khí thải. Ảnh: The Wired. |
Xe điện sạch đến đâu?
Công ty đầu tư chuyên về định giá công ty công nghệ Devonshire Research Group đã nghiên cứu dữ liệu của hãng này và kết luận “Tesla đã quá thổi phồng khả năng bảo vệ môi trường của sản phẩm”.
Devonshire không nói rằng xe điện thải ra môi trường các loại khí gây ô nhiễm như các loại xe thông thường khác, họ nhấn mạnh: Tesla (và các loại xe điện ) đang gây ô nhiễm bằng cách khác. Các loại pin hóa chất mới có thể tăng lượng xe chạy điện (Electric Vehicle - EV) lưu thông trên đường.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn không tối ưu được hiệu suất của chúng, giống như trên các pin lithium-ion cũ. Mỗi giai đoạn của tuổi thọ pin EV đều có tác động đến môi trường, chúng không trực tiếp thải khí độc ra ngoài không có nghĩa là chúng ít gây hại cho môi trường hơn.
Giải thích một cách đơn giản, xe điện không sử dụng xăng, nhưng nó vẫn phải đốt khí Carbon để sản sinh năng lượng. Và điều đó phụ thuộc vào việc sản xuất điện tại địa phương.
“Nếu điện được sản xuất bởi các nhà máy nhiệt điện (Đốt than để sản sinh ra dòng điện), thì những linh kiện điện sẽ không tốt hơn nhiều so với các loại phương tiện thông thường.Ô nhiễm từ khí đốt sẽ nhiều hơn. Nhưng nều điện được sản xuất bằng các nguồn năng lượng sạch như gió, mặt trời,.. thì xe điện của bạn khá sạch sẽ” - Virginia McConnell (nhà môi trường học viện Resources for the Future) khẳng định.
Xăng không tự nhiên có để khai thác, chúng phải qua nhiều giai đoạn xử lý, điều chế và vận chuyển để đến được với người dùng. Theo thống kê của Department of Energy, chúng ta tiêu tốn rất nhiều năng lượng để sản xuất ra 1 lít xăng để chạy được 5km (đối với xe hơi).
Đại diện của Tesla cho rằng “những chiếc xe điện thải ra ít hơn 4 lần CO2 so với những xe chạy bằng xăng”. Tuy nhiên con số ô nhiễm của xe điện vẫn đáng để lưu ý.
Xa hơn vấn đề ô nhiễm
Vấn đề thân thiện với môi trường lại càng khó xác định hơn khi xét đến các hình thức gây thiệt hại môi trường khác. Xe điện cần phải nhẹ, có nghĩa là chúng cần rất nhiều các kim loại quý hiếm. Như các lithium trong pin: siêu nhẹ và dẫn điện - đó là cách có thể nhận được nhiều năng lượng nhất mà không trở nên cồng kềnh. Kim loại quí hiếm(để đạt hiệu suất cao mà không gây ô nhiễm) được đặt nhiều chỗ trong xe từ đèn pha cho đến các vi mạch điều khiển điện tử.
“Chúng ta đang gây ô nhiễm một cách sạch sẽ hơn”
David Abraham, tác giả cuốn "Thành tố của năng lượng"
Nhưng những kim loại hiếm đến từ một nơi nào đó, các mỏ khai thác phá hoại môi trường? Không chỉ Tesla mà mọi hãng xe điện khác cũng phải đối diện với vấn đề này. Ngay cả tấm pin mặt trời làm từ kim loại hiếm có thể đã được khai thác từ nơi nào đó theo cách “không xanh, sạch” cho lắm.
Kim loại hiếm chỉ tồn tại với số lượng nhỏ và ở những nơi hẻo lánh, vì vậy bạn phải di chuyển rất nhiều để có được một chút. “ Trong các mỏ đất hiếm ở Giang Tây, Trung Quốc”, Abraham viết,” công nhân đào hố sâu 2 mét và đổ amoni-sunfat (NH4) vào để hòa tan đất sét, chảy sâu vào lòng đất để khai thác những gì cần để chế tạo linh kiện. Tại các mỏ này, thành phần quí hiếm chỉ chiếm có 0.2%, 99.8% còn lại là những chất độc hại được đổ ra môi trường.Thiệt hại đó rất khó để định lượng, giống như tác động của việc khoan dầu.
Giống đại đa số các quá trình, khai thác khoáng sản có lượng khí thải ẩn. Mỏ Giang Tây tương đối dễ quan sát vì việc phá hoại đất sét có thể nhìn thấy bằng mắt thường , nhưng nhiều mỏ sử dụng các thiết bị khai thác mạnh như máy phá đá,xe đào hầm… với hóa đơn năng lượng khổng lồ, các lò đốt than qua nhiều giai đoạn đun đốt, phát tán đi rất nhiều carbon dioxide vào khí quyển trong quá trình chế tạo các bộ phận dành cho xe không khí thải.
Trong thực tế , sản xuất một chiếc xe điện tạo ra khí thải carbon lớn hơn quá trình chế tạo một chiếc xe thông thường.
“Chúng ta đang gây ô nhiễm một cách sạch sẽ hơn”, David Abraham, tác giả cuốn "Thành tố của năng lượng" ví von. Ông tin rằng khi cộng các điều gây hại đến môi trường từ khâu khai thác, chế tạo đến thành phẩm,.. lại với nhau con số ô nhiễm vẫn không có gì thay đổi. Các nhà đầu tư và khách hàng cần xem xét và hiểu biết những gì đã phải đánh đổi để tạo ra những cỗ máy mà chúng ta gọi là “xanh” đó. Những hầm mỏ bụi bặm ô nhiễm và xe sạch Tesla, chúng quan hệ chặt chẽ với nhau.
