Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, khuyến cáo sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính, có thể gây thành dịch do virus Dengue gây ra. Bệnh lây lan do muỗi vằn đốt người bệnh nhiễm virus, sau đó truyền bệnh cho người lành qua vết đốt.
Hai loại muỗi vằn truyền bệnh có tên khoa học là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó chủ yếu là do Aedes aegypti.
Sốt xuất huyết thường gặp ở các quốc gia nhiệt đới, đặc biệt ở Việt Nam. Bệnh xảy ra quanh năm, gia tăng vào mùa mưa, nhất là vào các tháng 7, 8, 9, 10, gặp cả ở các trẻ em và người lớn.
Phân độ sốt xuất huyết
Tiến sĩ, bác sĩ Dương Bích Thủy, Phó trưởng khoa Hồi sức tích cực - Chống độc người lớn, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM, cho biết sốt xuất huyết được phân thành 3 mức độ.
Trong quá trình bệnh, bệnh nhân có thể chuyển đổi mức độ từ nhẹ đến nặng nhanh chóng, do đó khi thăm khám lâm sàng cần phân độ để có kế hoạch xử trí thích hợp.
| SXH - D | SXH - D có dấu hiệu cảnh báo | SXH - D nặng | |
| Triệu chứng lâm sàng | - Sốt dưới 7 ngày - Buồn nôn, nôn - Phát ban - Đau cơ, khớp, đau nhức 2 hốc mắt - Xuất huyết da, dấu hiệu dây thắt | - Vật vã, lừ đừ, li bì - Đau bụng nhiều, liên tục, ở vùng gan - Nôn ói nhiều (≥ 3 lần/ 1 giờ hoặc ≥ 4 lần/ 6 giờ) - Xuất huyết niêm mạc: chảy máu chân răng, mũi, xuất huyết niêm mạc ít, tiểu máu. - Gan to ≥ 2 cm dưới bờ sườn | - Sốc SXH - D - Xuất huyết nặng - Suy tạng |
| Cận lâm sàng | - Hematocrit (HCT) bình thường hoặc tăng - Bạch cầu bình thường hoặc giảm - Tiểu cầu bình thường hoặc giảm | - HCT tăng - Tiểu cầu giảm nhanh AST/ ALT ≥ 400 U/L - Tràn dịch màng phổi/ màng bụng | |
| Xử trí | - Điều trị ngoại trú - Tái khám mỗi ngày | Điều trị nội trú trong bệnh viện | Điều trị trong bệnh viện, ở các khoa Cấp Cứu - Hồi Sức |
Ba tình trạng sốt xuất huyết nặng nhất
Khi mắc sốt xuất huyết Dengue ở thể nhẹ, người bệnh sẽ có biểu hiện sốt cao đột ngột từ 39 đến 40 độ C, kéo dài 2-7 ngày, khó hạ sốt. Ngoài ra, người bệnh còn bị đau đầu dữ dội ở vùng trán, sau nhãn cầu, có thể có nổi mẩn, phát ban.
Ở thể bệnh nặng, người bệnh sẽ kèm một hoặc nhiều dấu hiệu sau:
- Sốc: do tình trạng thoát huyết tương nặng. Trên lâm sàng, người bệnh có biểu hiện huyết áp thấp hoặc không đo được, mạch nhanh, nhẹ, khó bắt; Độ phục hồi mao mạch chậm (≥ 2 giây); Chi mát, lạnh, ẩm; Da nổi bong, vân tím.
 |
| Bé trai mắc bệnh sốt xuất huyết thể nặng, được truyền dịch tại Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM). Ảnh: Bích Huệ. |
- Xuất huyết nặng: Xuất huyết nhiều dẫn đến sốc, giảm hematocit (hoặc hemoglobin), thiếu oxy mô, toan chuyển hóa… Các biểu hiện xuất huyết nặng có biểu hiện chảy máu mũi nặng (khó cầm, cần nhét bấc hoặc gạc cầm máu); Xuất huyết âm đạo nặng, liên tục, kéo dài; Xuất huyết trong cơ và mô mềm; Xuất huyết tiêu hóa (nôn ra máu, tiêu phân đen), xuất huyết nội tạng (não, phổi, gan, lách, thận).
- Suy tạng: Ở thể này, người bệnh có tình trạng tổn thương gan nặng hoặc suy gan cấp, tổn thương thận cấp, rối loạn tri giác, viêm cơ tim.
Theo TS Thủy, sốt xuất huyết Dengue chưa có thuốc điều trị đặc hiệu (điều trị kháng virus). Việc điều trị chủ yếu là triệu chứng và các biến chứng, bao gồm các giải pháp truyền dịch chống sốc, truyền máu và các chế phẩm máu (theo chỉ định), hồi sức hô hấp, tuần hoàn.
Chuyên gia khuyến cáo sốt xuất huyết Dengue có biểu hiện đa dạng, có thể diễn tiến nặng nhanh chóng, thậm chí tử vong. Do đó, bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ, phát hiện sớm sốc và các thể nặng khác để xử trí kịp thời. Hiện nay, bệnh có thuốc điều trị đặc hiệu và vaccine phòng bệnh hiệu quả.
