Mới đây, trong giờ Ngữ văn, thầy giáo Trịnh Quỳnh ra đề bài cho học sinh lớp 12 trường THPT Lương Thế Vinh, Nam Định như sau:
“Ta hỏi một con chim: Ngươi cần gì? Chim trả lời: Ta cần bay. Một con chim được ăn kê béo trong lồng sẽ trở thành một con gà bé bỏng và tội nghiệp.
Ta hỏi dòng sông: Ngươi cần gì? Sông trả lời: Ta cần chảy. Một dòng sông không chảy thì chỉ là một vũng nước, khô cạn dần rồi biến mất.
Ta hỏi con tàu: Ngươi cần gì? Con tàu trả lời: Ta cần được ra khơi. Nếu con tàu không ra khơi, nó chỉ là một vật biết nổi trên mặt nước và sẽ chìm dần theo thời gian.
Ta hỏi một con người: Ngươi cần gì? Con người này trả lời : Ta cần được lao động trong sáng tạo”.
(Những câu hỏi không lãng mạn - Nguyễn Quang Thiều).
Đề bài yêu cầu học sinh viết bài văn ngắn (không quá 600 từ), anh/chị hãy trình bày suy nghĩ của mình về vai trò của lao động trong sáng tạo.
 |
| Thầy Quỳnh cùng học sinh thực hiện sơ đồ tư duy để làm bài tập trên. |
Học sinh Phạm Thị Phượng lớp 12A7 đã có bài văn ý nghĩa. Nữ sinh này chỉ đăng ký thi THPT quốc gia để tham gia lao động phụ giúp gia đình. Điều quan trọng, Phượng đã nhận ra được giá trị lao động với suy nghĩ rất chín chắn của một cô gái 18 tuổi.
Thầy giáo Trịnh Quỳnh chia sẻ thêm, lớp 12A7 chỉ ôn thi tốt nghiệp nên ngay từ đầu năm học, phần lớn các em xác định sẽ tham gia lao động để giúp đỡ gia đình. Các em không phải là những học sinh kém cỏi, mất căn bản vì không thi đại học. Ngược lại, nhiều em có năng lực, có nhận thức xã hội rất sâu sắc.
Với một số đề thi, thầy giáo Quỳnh hạnh phúc vì học sinh đã nói lên tâm tư của mình. Đó là những suy nghĩ rất thực tế được thầy giáo luôn trân trọng.
“Thông qua bài văn tôi hiểu các em không quan trọng bằng cấp, làm nghề gì cũng được, miễn là lao động chân chính. Và bất cứ nghề nào cũng cần trách nhiệm và lương tâm”, thầy Quỳnh bày tỏ.
Bài làm của học sinh Phạm Thị Phượng như sau:
Là một học sinh chỉ đăng ký thi tốt nghiệp trong kỳ thi THPT quốc gia, em xác định sau khi rời ghế nhà trường sẽ tham gia lao động trong các khu công nghiệp để phụ giúp gia đình.
Với em và nhiều bạn khác trong lớp vấn đề quan trọng không phải là bằng cấp, phổ thông hay cử nhân, vấn đề quan trọng là tất cả chúng ta đều lao động để tồn tại.
Những câu hỏi không lãng mạn của Nguyễn Quang Thiều một lần nữa lại khiến nhiều người nhận ra được giá trị của lao động trong sáng tạo.
 |
| Bài văn đạt 9 điểm của Phạm Thị Phượng. |
Từ những hình ảnh quen thuộc, Nguyễn Quang Thiều đã đúc kết nên những quy luật của cuộc sống và quy luật của cuộc đời. Đó là chân lý tất yếu của mọi sự vật. “Cần” nghĩa là không thể làm, không thể có, ngược lại nếu không có thì sẽ không tốt và có hại.
Điều đáng nói thông qua hoạt động “bay”, “chảy” “ra khơi” thì con chim, dòng song, con thuyền mới khẳng định được sự tồn tại và ý nghĩa của nó ở đời. Nếu không có những điều đó thì nó không còn là chính nó nữa.
Con người cũng vậy, nếu không lao động không tạo ra cơ sở vật chất hay tinh thần thì sự tồn tại của con người không còn ý nghĩa nữa. Thời kỳ nguyên thuỷ, nhờ hái lượm và săn bắt, loài vượn hàng ngàn năm mới dần tiến hoá lên loài người.
Lao động của loài người so với các loài khác như loài ong loài kiến đã có sự khác biệt và ở một trình độ khác. Loài người biết sử dụng công cụ, biết cách sáng tạo ra công cụ để thay thế sức người. Thông qua lao động, trí thông minh tăng lên, tư duy phát triển và ngày càng sáng tạo.
Trong cuộc sống mỗi người mỗi nghề và nghề nghiệp nào cũng quan trọng, ý nghĩa, họ đều cống hiến sức lực và tâm trí để dựng xây cuộc đời. Người lao động chân tay tạo ra cơ sở vật chất, nhờ sáng tạo họ tiết kiệm được thời gian và nâng cao hiệu suất làm việc.
Những cải tiến dù lớn dù nhỏ cũng giúp họ nâng cao kinh nghiệm bản thân. Vì vậy lao động chân tay cũng phải gắn với quá trình đổi mới và hiện đại hoá.
Người lao động trí óc là những nhà nghiên cứu nhà khoa học, giáo viên, học sinh… thông qua sản phẩm trí tuệ của mình để nâng cao hơn trình độ dân trí, tạo nên những tiến bộ khoa học kĩ thuật đồng thời không ngừng giữ gìn và phát triển nền văn hiến của mỗi quốc gia.
Như vậy lao động chân tay hay trí óc gắn bó mật thiết với nhau như hai mặt của một tờ giấy. Dù bạn làm gì, làm thầy hay làm thợ, trình độ phổ thông hay cử nhân đại học hãy lao động và cống hiến hết mình với trí tuệ sáng suốt và trái tim đầy trách nhiệm.
Giống như bài học làm người mà mỗi học sinh trước khi bước ra trường đời đều được giáo dục: “Nếu một người được gọi để làm một người như phu quét đường, hãy quét những con đường như Mi-ken-lăng-giơ đã vẽ tranh, hãy quét những con đường như Bet-thô-ven đã soạn nhạc và hãy quét những con đường như Sêch-xpia đã làm thơ.
Người phu quét đường cần phải quét những con đường sạch đến độ tất cả các thiên thần trên thiên đàng, lẫn con người nơi trần gian đều phải nói rằng: “Đây là người quét đường vĩ đại – người đã làm thật tốt công việc của mình”.
Lao động làm cho cuộc sống của chúng ta ý nghĩa hơn, là cách để ghi dấu bản thân vào cuộc đời. Lao động còn là các để rèn luyện ý chí, tinh thần thép trong mỗi người. Những năm đầu thế kỉ XX, vì sự lầm than của công nhân, nông dân trong nước, bác Hồ đã ra đi tìm đường cứu nước.
Bác sẵn sàng dấn thân làm bất cứ việc gì dù gian khổ đến đâu. Đọc những câu thơ của Chế Lan Viên ta không khỏi rưng rưng nước mắt:
Có nhớ chăng hỡi gió rét thành Ba Lê
Một viên gạch hồng, Bác chống lại cả một mùa băng giá
Và sương mù thành Luân Đôn, người còn nhớ
Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya.
Nhà thơ nhà cách mạng Tố Hữu cũng trân trọng từng việc làm nhỏ của tầng lớp cần lao, đó là bác phu xe là chị lao công là em bán bánh dạo…
Sau này chính họ là người đã cầm lá cờ đỏ sao vàng để đứng dậy khởi nghĩa và làm nên thắng lợi của Cách mạng tháng 8. Những người lao động đó cũng đáng vinh danh và đặt ngang với những phong trào quốc tế lao động trên toàn thế giới.
Lao động cũng là cách mà chúng ta ghi dấu tên tuổi của mình trong cuộc đời. Những nhà văn như Thạch Lam, Vũ Trọng Phụng, Nam Cao họ sống cuộc đời giản dị nhưng đã dùng ngòi bút của mình để “đấu tranh cho một thế giới giả dối và tàn ác, làm lòng người trong sạch hơn”. Tên tuổi của họ không chỉ ghi dấu trong những trang sách mà còn ghi dấu trong cuộc đời.
Con người sống trong một xã hội bản thân đã được thừa hưởng biết bao di sản do con người thế hệ trước để lại:
Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng
Họ chuyền lửa qua mỗi nhà từ hòn than qua con cúi
Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói
Họ gánh theo tên xã tên làng trong mỗi chuyến di dân
Họ đắp đập be bờ cho người sau trồng cây hái trái.
Vì thế để thực hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn, lao động chính là sự trân trọng biết ơn thành quả người đi trước để lại, đồng thời thông qua lao động chúng ta để lại những điều tốt đẹp cho con cháu đời sau.
Bởi vì cuộc đời không chỉ là hiện hữu mà còn là cống hiến. Từ những em bé như Đỗ Nhật Nam đến những giáo sư như Ngô Bảo Châu dù làm việc ở đâu cũng luôn cống hiến và hướng về tổ quốc nơi mình sinh ra lớn lên.
Những anh chị thanh niên tình nguyện trong màu áo xanh đã xuất hiện ở khắp các nẻo đường khắp các địa phương xa xôi để cống hiến sức trẻ của mình cho dân tộc.
Câu nói của Nguyễn Quang Thiều đã truyền đi một thông điệp chứa đựng một quan điểm nhân sinh cao quý. Tuổi trẻ bạn và tôi xin đừng để cuộc đời trôi đi một cách hoài phí.
Hãy đứng dậy và khẳng định bản thân bằng lao động, không ngừng rèn luyện và nâng cao trí tuệ. Bản thân mỗi người phải có ý thức khám phá tìm kiếm tận dụng mọi điều kiện có sẵn để lao động và sáng tạo.
Mỗi sáng tạo nhỏ sẽ làm nên thành công lớn. Mỗi sự lao động nhỏ sẽ tạo nên thành quả lớn dựng xây đất nước.
